Het soelaas van stilte

Michael Foley, Absurde overvloed


‘Het woord Absurditeit vloeit nu vanzelf uit mijn pen.' Die gedenkwaardige zin uit Jean-Paul Sartres roman De walging lijkt wel de programmaverklaring van Michael Foleys boek Absurde overvloed. Ook bij Foley vloeien de absurditeiten van het leven als vanzelf uit zijn pen. Maar anders dan bij Sartre mondt dat niet uit in een metafysisch kokhalzen, maar in grappige, sarcastische beschouwingen over onze tijden.


Leven en werken vloeien almaar sterker samen, stelt Foley vast. Je baan is je identiteit, de werkvloer is het nieuwe dorp, je baas is je maat, en dat is allemaal absurd. Een relatie aangaan is een hindernissenkoers over onrealistische verlangens. Geliefden verwachten almaar meer van elkaar, maar willen minder geven. Ziedaar de absurditeit van de liefde. Dan word je ouder, en met het klimmen van de jaren krimpt alles: ‘je hersenen, je lever, je penis, je ego'. Dat allerlaatste is een onverwachte zegening, je vindt eindelijk evenwicht. En dan ga je dood: de absurditeit van het ouder worden.

Om te ontkomen aan dat wentelende rad van absurditeiten raadt Michael Foley zijn lezers aan op zoek te gaan naar drie s'en: solitaire momenten, stilte en stilstand. Het alleen-zijn is een krachtig antiserum voor de niet aflatende onderdompeling in sociale netwerken en open landschapsbureaus. Stilte biedt soelaas voor het alomtegenwoordige (muzikale en mentale) kabaal. Stilstand is het tegendeel van al die springende mensen op reclameaffiches, en al die dynamische bedrijven en hun jobomschrijvingen.

Foley predikt geen opstand noch collectieve actie. Stoïcijns je eigen ding doen, dat is zijn stijl. Het ultieme doordringen tot ‘de deeg der dingen zelf' vindt plaats in de mystieke ervaring. Net als in Sartres Walging overigens, maar Foley, een Ier, neemt als model ‘de epifanie' van zijn landgenoot James Joyce: de mystieke beleving waarin iets banaals symbool wordt van iets groters, en je vrede vindt met jezelf en met de wereld.

In de loop van zijn betoog actualiseert Foley denkbeelden van Boeddha, de Romeinse stoïcijnen, de zeventiende-eeuwer Baruch Spinoza en de Franse existentialisten Camus en Sartre.

Absurde overvloed is een lekker balorige gedachtewandeling, al moet Foley het meer hebben van de kracht van de synthese dan van splijtend nieuwe inzichten.


DS, 03-08-2012 (Filip Huysegems)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB