Internet cultiveert gedragsstoornissen. Gekte dringt door tot real life


Het duurde twintig jaar voordat de vaste telefoon gemeengoed werd. Tijd die we nodig hadden om eraan te wennen. Bij andere innovaties, zoals het mobieltje, internet en sociale media, toonden we minder geduld. Wie nu opkijkt van zijn scherm, zal zich rot schrikken: de wereld is veranderd in een gekkenhuis.


Dat inzicht krijg je na lezing van iDisorder: Understanding Our Obsession with Technology and Overcoming Its Hold on Us, een boek dat Larry D. Rosen eind maart publiceerde. De hoogleraar psychologie aan de California State University onderzocht de afgelopen kwart eeuw de reacties van 30.000 mensen op technologie en luidt nu de noodklok.

Doe iDisorder niet af als de zoveelste cultuurkritiek, maar neem het serieus als een diagnose volgens de DSM, hét handboek voor psychische aandoeningen. Ontkennen is beslist af te raden, want daarmee treed je toe tot de ongeneeslijke categorie: de patiënten die alle realiteitszin verloren zijn.

Het verontrustende aan Rosens boek is dat het ons confronteert met gedrag dat uiterst eigenaardig zou moeten zijn, maar maatschappelijk een gewoonte is geworden. De oorzaak zit ’m in het slechten van de muur tussen ‘echt leven’ en ‘schermleven’. Vroeger gebruikten we de computer als instrument. Op kantoor om te werken en thuis om even te ontspannen of een brief te tikken. Nu zitten we de godganse dag te swipen, twitteren, sms’en, facebooken, gamen, bellen, mailen, muziek te luisteren en whatsappen – enkel omdat de computer in onze broekzak past. Het ‘verstand’ in onze broekzak past, vandaar wellicht de naam ‘smartphone’.

Om te ontdekken wat er mis met ons is, helpt het volgens Rosen als we het schermleven op het ‘natuurlijke leven’ projecteren. Uitvoerig beschrijft hij herkenbare situaties en medische verschijnselen. Hoofdstukken die we hier, voor het gemak, illustreren met elf vragen:

Hoe kwalificeer je iemand die zijn ‘fantastische’ belevenissen en inzichten van uur tot uur deelt met willekeurige mensen? Wat denk je van de buurvrouw die dertig keer per dag haar brievenbus controleert? Is het gezond als iemand op vakantie flipt als hij niet bereikbaar is voor wissewasjes? Wat vinden we van de jongen die zo opgaat in mediagebruik dat het zijn gemoedstoestand bepaalt? Accepteren we dat mensen door een tijdschrift bladeren terwijl we met ze in gesprek zijn? Moeten we ons zorgen maken om degene die alleen met briefjes moeilijke boodschappen durft over te brengen? Wat is er aan de hand als iemand met buikkramp afgaat op derderangs schrijfsels en suggesties van leken in plaats van de huisarts? Wat moeten we denken van de tiener die nauwelijks meer eet omdat ze enkel slanke mensen ziet? Is het normaal als iemand aan de telefoon de opgewektheid zelve is en aan de deur een zenuwpees? Zwaaien we vrolijk terug als de buren continu bij ons naar binnen gluren? Functioneert iemands geheugen nog goed als hij voor antwoorden op simpele vragen telkens de boekenkast in duikt?

Situaties waar je niet vrolijk van wordt. Rosen gaat nog een stap verder. In deze volgorde wijst hij de volgende stoornissen aan: narcisme, obsessieve-compulsieve stoornis (dwangneurose), verslaving, bipolaire stoornis (manisch-depressief), ADHD, sociale fobie, hypochondrie, stoornis van de lichaamsbeleving, schizofrenie, voyeurisme en neurale plasticiteit. Dat laatste is overigens niet echt een aandoening, maar duidt op veranderingen in de hersenen – positief danwel negatief. Allemaal aandoeningen die Rosen afleidt van ons mediagebruik. Twitteren over je zielenroerselen, je vakantiefoto’s online knallen, neuzen in de fotoboeken van anderen, om de haverklap je e-mail checken: dat is echt niet gezond, benadrukt Rosen. Deze stoornissen culmineren volgens hem nu in een ‘iDisorder’ – een ziekte van deze tijd, met wortels in reeds bestaande aandoeningen. “Uit onderzoek blijkt dat er niet zoiets bestaat als multitasken”, doceert Rosen. “We kunnen slechts taken afwisselen. Met andere woorden: het ontbreekt mensen aan de mogelijkheid om de volle aandacht voor twee taken tegelijkertijd te hebben.”

Sociale media nodigen allesbehalve sociaal gedrag uit, besluit Rosen. Ze zetten juist aan tot anti-sociaal gedrag. Waar we ons normaal zouden beheersen, verliezen we op internet gevoel voor decorum. Gedrag dat tot uiting komt in het echte leven. Smartphones en tablets leggen beslag op onze gedachten en schermen ons af van het moment. We halen achteloos onze mobiel tevoorschijn, terwijl we zogenaamd met iemand in gesprek zijn. In het openbaar vervoer of de rij voor de kassa staren we als zombies naar beneden op een minischermpje. Een collectieve depressie die niemand ziet, omdat iedereen naar beneden kijkt.

Rosen vermoedt dat draadloze mobiele apparaten “de echte massavernietigingswapens” zijn, gericht op onze emotionele wereld. Tips om af te kicken van mediadrugs geeft hij ook. Maar aanbevelingswaardig zijn die niet: te midden van gekken kun je beter maar gek blijven, want anders keren de gekken zich tegen jou en volgt sociale uitsluiting. Uiteindelijk kom je dan alsnog terecht in een gesticht. Er is geen redden meer aan. Internet is het begin van ons einde als mens.


Blog Trouw, 17-05-2012 (Steven de Jong)

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB