(W)arm Wallonie

Christophe Deborsu


De winter 2012 is van de baan. Hiver 2012 nog niet.


Hiver 2012 heeft niets te maken met een klimaatsverschil tussen Noord en Zuid. Het is de succesvolle solidariteitsactie die de RTBF lanceerde bij de aanvang van de langste Belgische vriesperiode in 71jaar. De openbare omroep riep de Walen ertoe op om daklozen een dak boven het hoofd te geven of warme kleren, dekens of brandhout te schenken via het - sinds gisteren opgedoekte - telefoonnummer 02-737.20.12. Spijtig dat u het te laat verneemt: Wallonië staat altijd klaar voor hulp vanuit Vlaanderen (glimlach). Het callcenter behandelde ook de vele vragen van mensen in nood. In totaal belden zowat 15.000 kijkers.

In de nieuwsuitzendingen van de Franstalige openbare omroep, is een groot aantal items gemaakt rond die Hiver 2012-actie. Nu hebben de armen een gezicht. Veel gezichten. Want in Wallonië zijn er dubbel zoveel armen - volgens de officiële definitie 'een alleenstaande die minder dan 860 euro per maand verdient' - dan in Vlaanderen: 1 op de 10 Vlamingen versus 1 op de 5 Walen. Pascale behoort tot die 20 procent Waalse armen. Ik ontmoet haar voor een reportage in Bernissart, aan de Franse grens. Ze woont in een groot huis dat ze van haar moeder erfde. Opvoedster van opleiding, 54 jaar, vrijgezel. Drie jaar geleden werd ze ziek. Niet meer in staat om met kinderen te werken. Vrije val. Het lijkt zo moeilijk rond te komen met het bedrag dat het ziekenfonds geeft als je vroeger 'normaal' leefde.

Wat Pascale de das omdeed, was dat ze haar woonkamer vorig jaar liet behangen. Het kwam duurder uit dan voorzien. De schuld te veel. Ze kwam op de zwarte lijst van de Nationale Bank terecht, die van de wanbetalers. Ze kan voortaan niet meer op krediet rekenen. Haar stookolietank blijft leeg, met 10graden in haar woonkamer tot gevolg. Maar dankzij de giften van de RTBF-kijkers, werd haar 500liter mazout gratis geleverd. Eindelijk goed nieuws. Of toch weer niet: haar ketel en waterleidingen vroren dicht: de verwarming onmiddellijk heropstarten bleek onmogelijk. Plus ça va mal, plus ça va mal. En toch is Pascale gelukkig: het mooie geluid van de stookolie die in haar tank vloeide, was eindelijk goed nieuws na een rist rampen.

Mooie verhalen stapelen zich op. Een hoteluitbater uit La Louvière stelt tien kamers ter beschikking van daklozen. De eigenaar wenst niet dat de naam van zijn zaak wordt bekendgemaakt: 'Ik wil me niet profileren op de rug van andermans miserie', zegt hij. In Virton maakt het tv-journaal een stuk over een gezin van vier dat niets meer heeft, behalve een dak boven het hoofd. Minder dan vijf minuten na de uitzending op tv komen vier 'weldoeners' aandragen met elektrische verwarming of eten voor de kinderen. Ze wonen in een straal van 200 meter, maar wisten niet dat hun buren problemen hadden. De wijksolidariteit vindt blijkbaar voortaan plaats via de bemiddeling van een nationale zender: the world is flat(screen). De moderne 'naaste' is diegene die je op het scherm ziet, niet op straat, want wie wandelt er nog op straat - zeker bij min 15 graden?

Wat Hiver 2012 eveneens onthulde, is dat de middenklasse in Wallonië - mensen 'zoals wij' - steeds meer problemen ondervindt. Alleen al omdat een liter stookolie zo goed als 1euro kost. De dertigers Anne en Adonis uit het Luikse werken allebei, zij als verkoopster in een sportwinkel, hij als bedrijfstechnicus: samen 2.800 euro netto per maand. Volgens de norm niet arm. En toch. Twee kinderen, schulden door een faillissement. Ze moeten stroom kopen via een voorafbetaalde kaart. Kunnen nooit met vakantie. Nooit op restaurant. Nooit dure ontspanningen met de kinderen. Het gaat om een ander soort armoede, wat technisch heet: 'de onmogelijkheid om activiteiten te ontwikkelen die mensen zien als een noodzaak voor hun eigen ontplooiing'.

18procent van de Walen zou in die situatie verkeren, tegenover 6procent van de Vlamingen. In zijn boek Het grootste geluk vertelt VUB-socioloog Mark Elchardus trouwens dat wie minstens 100 euro per maand spaart, pas echt gelukkig kan worden. Wie geen reserve aanlegt, zou zich zorgen maken om de toekomst. Wie zichzelf constant van alles en nog wat moet ontzeggen, wordt ook het geluk ontnomen. Plus de gezondheid. De twee gaan samen. Plus ça va mal...

Sommige kwatongen zullen zeggen dat al die tv-reportages over mensen in moeilijkheden de indruk wekken dat Wallonië definitief tot de derde wereld behoort en dat ze de kijkers definitief deprimeren. Heel goed gaat het uiteraard niet. Door de reactie van duizenden gewone burgers, weliswaar iets beter. Tous ensemble, tous ensemble, zingen de Walen zo graag (vertaling in het Nederlands: tous ensemble, tous ensemble). Ze tonen nu dat ze het menen.


DS, 16-02-2012

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB