Het onderwijs is een circushoepel

Theodore Dalrymple


Ik ben even in New York en dus gaan mijn gedachten automatisch naar Occupy Wall Street. Dat is een door en door burgerlijke beweging, ook al heeft ze versterking gekregen van wat daklozen, aangetrokken door het betere eten. Zelfs tussen de vermeende egalisten hebben de klassenverschillen hun rechten opnieuw opgeëist. Het is een chaotische beweging met onduidelijke eisen. Wat wil ze eigenlijk, afgezien van de verarming en misschien de opsluiting van de bankiers?


Anderzijds is het duidelijk dat jonge mensen alle reden hebben om boos te zijn op de oudere generatie, die het zogezegd beter weet (zoals ik, om maar een voorbeeld te noemen). Zij zijn verwend opgevoed, in een staat van vanzelfsprekende overvloed, en ontdekken nu dat ze het minder goed zullen hebben dan hun ouders.

Feit is dat mijn generatie de toekomst van de volgende generatie heeft gestolen of hoe dan ook verarmd. Ze heeft haar opgezadeld met de schulden van de spilzucht uit het verleden en het heden. Mijn generatie heeft boven haar stand geleefd, veel meer uitgegeven dan ze verdiende en zichzelf pensioenen en privileges cadeau gedaan die de volgende generaties met hun arbeid zullen moeten betalen.

Het piramidespel waarmee de oudere generatie dat heeft gedaan - de meeste mensen zonder het te beseffen, de politieke klasse heel bewust - verschilde van land tot land. In mijn eigen land, het Verenigd Koninkrijk, gebeurde het door een onzalig verbond van bankiers en de openbare sector dat het land faillieter dan failliet gemaakt heeft, ook al lijken de markten dat nog altijd niet te beseffen (wat ongetwijfeld heel snel zal veranderen).

Een van de trucs waarmee mijn generatie de jongeren heeft bedrogen, is die van het onderwijs. Om te verbergen dat de economie steeds minder jonge mensen kan of zal kunnen opslorpen, heeft ze het onderwijs langer en langer gemaakt, zodat je nu een universitair diploma nodig hebt voor een baan waarvoor vroeger een getuigschrift middelbaar onderwijs volstond. Zowat alle kandidaten voor die baan zijn immers universitairen, zodat je zonder diploma niet eens in aanmerking komt. Het onderwijs is tegenwoordig geen voorbereiding op een beroep en nog veel minder een periode van intellectuele of spirituele groei, maar wel een economisch overgangsritueel of een circushoepel waar jonge mensen door moeten springen: het heeft op zich geen waarde maar is verplicht om de volwassen status te bereiken.

Onze universiteiten produceren een stroom van afgestudeerden met diploma's in de psychologie, de rechten of mindere richtingen, die ofwel geen werk vinden, ofwel onzekere baantjes in functies die ze, vaak terecht, beneden hun mogelijkheden en zeker beneden hun verwachtingen vinden. Zoals in veel landen moeten ze als ultieme belediging zichzelf of hun ouders in de schulden steken in ruil voor het onschatbare voorrecht van een ontevreden en precair bestaan, met als enige zekerheid de wetenschap dat ze armer zullen zijn dan pa en ma.

We hebben dus een heleboel potentiële bronnen van conflicten: tussen de generaties, tussen de publieke en de private sector, tussen de schuldeisers en de schuldenaren, om nog te zwijgen van de nationale tegenstellingen. En geen enkele klasse is zo gevaarlijk als een misnoegde hoog opgeleide klasse.

In mijn jeugd, dus heel lang geleden, verbleef ik een poos bij guerrillabewegingen in Latijns-Amerika. In tegenstelling met wat de westerse intellectuelen in die tijd geloofden, waren dat geen spontane opstanden van sinds mensenheugenis onderdrukte boeren, maar de hersenkinderen van lieden met universitaire diploma's, de telgen van een universiteitssysteem dat te snel gegroeid was, sneller dan de plaatselijke economie de afgestudeerden kon opslorpen. Het mooiste voorbeeld was misschien wel de brutaalste beweging van allemaal, Sendero Luminoso of het Lichtend Pad in Peru, niet aangevoerd door een boer maar door een filosofieprofessor die zijn eindverhandeling over Kant geschreven had. Deze beweging (die, als ze gewonnen had, de Rode Khmer koorknapen had doen lijken) werd niet in de velden geboren maar in de onlangs heropende universiteit van Ayacucho. Wij zijn natuurlijk niet in Latijns-Amerika. Maar de kans op scherpere conflicten dan we in vele jaren hebben gezien, wordt voortdurend groter.


DS, 29-11-2011

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB