Fans of echte vriendinnen?

Ruth Joos


Het was me het weekje wel. De politieke verslaggeving haalde in deze ultieme zevendaagse nog een allerlaatste keer de theatermetaforiek uit de kast. Een Griekse tragedie was het, met de drie traditionele elementen. Eenheid van plaats: Ciergnon. Eenheid van tijd: een week (of 531 dagen zo je wil). Eenheid van handeling: onderhandelen. De catharsis laat voorlopig nog op zich wachten. Daarvoor is de situatie te onzeker. We flirten met de 6 procent langetermijnrente en het ratingbureau Standard & Poor's heeft België met de neus op de feiten gedrukt.


Het is bijna verrassend dat er vorige week toch ook nog een ander gespreksonderwerp was. De grenzen van de uitlachtelevisie, naar aanleiding van de schande die Superfans heet. 'Wat zal het zijn? Zijn wij gewoon goeie fans of echte vriendinnen?' heeft alles in zich om ook een standard te worden. Maar zo poor hebben we het zelden gezien.

Superfans filmt mensen wier leven in het teken staat van een idool. Er zijn de onschadelijke gevallen. Tienermeisjes aan en in wie alles begint te flapperen en te fladderen als je de naam Ian Thomas uitspreekt: tot daar aan toe. We hebben The Beatles en Clouseau gehad. We kennen het fenomeen, daar groei je normaal gezien wel uit.

Een roedel vrouwen voorbij de menopauze die alleen nog maar kunnen fladderen als ze de ogen sluiten en aan Willy Sommers denken: ach ja. Die eisen op tijd en stond hun seconde aandacht en een 'pieper' van Willy. En de Willy? Hij 'piepert' voort. Bovendien is hij elk optreden weer verzekerd van twee verkochte kaartjes. Vier eigenlijk. Want de echtgenoten van de dames mogen mee, zij het op de achtergrond. Wie fascineert het meest? Die dartele vrouwen die alleen aan Willy denken of die venten die het lot van een leven met hun Willy-verslaafde vrouwen schijnbaar achteloos ondergaan?

Maar dan zijn er de fans met een echt ongezonde obsessie. Voor wie het idool een doel op zich is geworden. Er is geen leven naast dat in functie van hun held. Ze zijn in dit programma makkelijk te onderscheiden; het zit hem in de blik: die is beangstigend. Een jonge vrouw die haar leven vergooit door in een Sven Nys-pyjama en een Sven Nys-onderbroek onder een Sven Nys-dekbed te gaan slapen ('zo ligt hij altijd op mij'), een vrouw die bij Kristoff wil begraven worden, een moeder en dochter die K3 als hartsvriendinnen zien. Met dus die prangende en aanmatigende vraag: 'Wat zijn wij voor jullie: gewoon goeie fans of echte vriendinnen?' Zo onschuldig is dat allemaal niet meer. Ik had nooit gedacht dat ik dit zou zeggen: je zal maar K3 of Sven Nys zijn.

Want één factor in het geheel ontbreekt duidelijk in dit programma: het object van de begeerte. Hun beeltenis is overal, in posters, op foto's, in dromen, in tatoeages, op onderbroeken. Maar de echte personen zijn afwezig. In de realiteit hebben zij een privéleven. En daar horen deze superfans niet bij. Dat besef doet pijn. Het programma mag dan al makkelijk weggezet worden als uitlachtelevisie; voor de idolen is dit bittere ernst waarbij het lachen hen ongetwijfeld vergaat. Laten we hopen dat de camera's deze superfans niet nog meer zelfverzonnen legitimiteit verstrekken om ongevraagd in pakweg een badkamer op te duiken. Het zou de eerste keer niet zijn.

Er schuilt blijkbaar een pervers genot in het kijken naar deze mensen. Een klein uurtje voelen we ons met zijn allen superieur. Maar na afloop van Superfans is de catharsis onbestaande, integendeel: je voelt je besmeurd. Overal de kleffe geur van voyeurisme. Door het initiële plan van de makers om ook Els Clottemans als idool op te voeren, ruikt het geheel nog onfrisser. Kunnen we iets afspreken? Zullen we deze week gewoon eens allemaal níet kijken? Zien wat dat geeft?

Dat we ons dáár eens zorgen over maken in plaats van over een eventuele VRT-versie van Spuiten en Slikken op dat fameuze derde net. De behoeders van de moraal hoeven zich geen zorgen te maken: dat programma is niet eens verre toekomstmuziek, het is zelfs een ver verleden. Wij waren die Nederlanders met hun zogezegd baanbrekende programma een kleine twintig jaar voor. In De lieve lust op Studio Brussel werd destijds taboeloos heel wat geëxperimenteerd, geslikt én gekaderd. Daar was niets beangstigends aan.


DS, 28-11-2011 (Ruth Joos)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB