Na ons de zondvloed

Theodore Dalrymple


Marx schreef dat mensen hun eigen geschiedenis maken, maar niet zoals ze het graag zouden willen, niet in omstandigheden die ze zelf kiezen maar in omstandigheden die het verleden hen opdringt. Dat is natuurlijk een cliché, want het ligt voor de hand dat het duidelijk onwaar zou zijn als mensen vrij van alle omstandigheden uit het heden of verleden konden handelen. Dat is onmogelijk. Toch doet de huidige financiële crisis in Europa - waarvan ik moet toegeven dat ik er niets van voel, nog niet - ons heel sterk denken aan de waarheid van Marx' pompeuze uitspraak.


Arme politici! Als je de financiële bladzijden leest, waarin de ene econoom beweert dat alles verloren is tenzij we de Grieken helpen, of in elke geval de Griekse regering, of toch de Griekse banken, of eigenlijk de Franse en de Duitse banken, schrijft een collega met evenveel overtuiging en evenveel academisch gezag net het omgekeerde: als we ze helpen, is alles verloren.

Het vermoeden groeit dat we hoe dan ook gedoemd zijn. Het is bijgevolg misschien beter om de financiële bladzijden links te laten liggen, want zoals La Rochefoucauld zei, 'van de zon en de dood moet men de blik wel afwenden'. Als de man nog leefde, zou hij zijn lijstje van dingen die de ogen doen tranen en de geest verlammen, wellicht aanvullen met de nationale boekhoudingen van Europa.

De politici staan voor een onoplosbaar probleem, de kwadratuur van de cirkel. Ze moeten niet alleen de overgeërfde vergissingen van decennia geleden rechtzetten, maar ook hun eigen kolossale fouten. En dat moeten ze klaarspelen zonder het hun kiezers te lastig te maken, wat helaas niet kan. Dat weten zij ook, vandaar dat ze min of meer verlamd zijn.

Hun zoektocht naar economische anesthesie is voor hen persoonlijk nog belangrijker, omdat een politicus die de macht verliest alles kwijt is. Volgens de regels van het moderne politieke leven moeten mensen die macht of een ambt nastreven daar hun hele leven aan wijden. Alleen de uitoefening van macht geeft hun leven zin.

Daarom zijn de politici van tegenwoordig zo'n saaie club - misschien met uitzondering van Signore Berlusconi, die op een hagedisachtige manier blijft fascineren. Wie zou de straat oversteken om een babbel te maken met Merkel, Sarkozy of Cameron, als ze geen macht hadden? Of met hun tegenstanders? Ik zou mijn avond liever doorbrengen in het gezelschap van de gemiddelde taxichauffeur of verzekeringsinspecteur. Zij zouden ten minste interessante dingen over de menselijke inborst kunnen vertellen.

De cirkel die gekwadrateerd moet worden, is deze: we weten dat het anders moet maar willen dat niet, want we vinden het prettig zoals het is, dank u. We zouden liefst blijven leven zoals we dat altijd hebben gedaan, op de kosten van de volgende generaties. Madame de Pompadour vatte het dominante politieke principe van onze tijd mooi samen met Après nous le déluge. Dat is ons beleid in een notendop.

Het politiek-economische probleem komt erop neer dat we moeten ontdekken welke periode precies après is en wie nous eigenlijk zijn. We hopen dat wij nous zijn, met andere woorden dat de zondvloed na ons zal komen en niet tijdens ons kortstondige verblijf op deze aardbol. Om het met een andere metafoor te proberen: wij zijn als jongleurs die de ballen in de lucht proberen te houden, maar beseffen dat ze de controle beginnen te verliezen.

Om eerlijk te zijn tegenover de bedenkers van de gigantische piramidespellen of Ponzi-fraudes die de meeste Europese welvaartsstaten zijn, zij wisten een aantal zaken niet die wij onderhand wel weten. Bijvoorbeeld dat het Europese geboortecijfer onder het vervangingscijfer zou dalen, dat mensen veel langer zouden leven (een Franse treinmachinist mag verwachten dat hij langer met pensioen zal zijn dan dat hij een trein zal besturen) en dat de geneeskunde exponentieel duurder zou worden.

Toen bijvoorbeeld in Groot-Brittannië de National Health Service werd opgericht, was men er eerlijk van overtuigd - of hoopte men - dat de betere volksgezondheid de ziektekosten zou doen dalen.

De politieke klasse heeft zich niet aan die nieuwe realiteiten aangepast, omdat ze bang is voor haar kiezers. Als ik een welbekende leuze van Marx en Engels mag parafraseren: politieke klassen aller landen, verenigt u, gij hebt niets te verliezen dan uw macht!


DS, 13-09-2011 (Theodore Dalrymple)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB