Zorg om onderwijs: van alle tijden

Bart De Wever


'Het onderwijssysteem sluit slecht aan op de eisen van de maatschappij, het onderwijssysteem moet veranderen.' Het is geen citaat uit de actuele polemiek over het Vlaams onderwijs, maar de opinie van schooldirecteur Bint uit de gelijknamige roman van Ferdinand Bordewijk die in 1934 verscheen. In dat boek wil Bint de klas 4D, bijgenaamd 'de hel' en bevolkt door monsterlijke leerlingen, door middel van Spartaanse tucht omvormen tot een eliteklas van 'maatschappelijke reuzen'.


De bekommernis over de kwaliteit van ons onderwijs is dus geen recent fenomeen. De jobstijdingen die ons vandaag uit de onderwijswereld bereiken, zijn uitingen van een voortdurende bezorgdheid, die traditioneel in de aanloop naar 1 september crescendo gaat. Eerst was er het onbezonnen idee om Latijn en Grieks te schrappen uit het curriculum, voorwaar een voorbode van de ondergang van het avondland. Dan kwam de vaststelling dat de kennis van het Frans zienderogen achteruitgaat en dat leerlingen de vrije loop laten aan hun weerzin voor die taal, een fenomeen dat in het voorbijgaan wordt toegeschreven aan het bestaan van ondergetekende. Vervolgens vernamen we dat steeds meer leerkrachten er de brui aan geven en hun professioneel geluk elders gaan zoeken. Een projectie leert dat onze regio, met de grijze massa als enige grondstof, tegen 2020 niet minder dan 20.000 leerkrachten tekort zal hebben. Klap op de vuurpijl was evenwel de bevraging van Het Nieuwsblad, waarin maar liefst 75 procent van de leerkrachten aangaf dat de kwaliteit van het onderwijs er volgens hen op achteruitgaat.

Als toemaatje kwam ten slotte het nieuws dat al 1 op de 6 leerkrachten inmiddels een 'geweldpolis' (een verzekering tegen geweld binnen en buiten de schoolmuren) afsluit en dat het aantal meldingen van geweldplegingen tegen leraars bij het Steunpunt Ongewenst Gedrag op School duidelijk toeneemt. Het angstbeeld van Britse toestanden - waar een derde van de leerkrachten al eens fysiek werd belaagd door leerlingen en/of de ouders van leerlingen - siddert bij zo'n bericht meteen door de geesten.

Onderwijsminister Pascal Smet reageerde als door een wesp gestoken op al die onheilsberichten. Hij wees de leerkrachten terecht met Oeso- en Pisa-onderzoeken die aantonen dat Vlaanderen inzake kwaliteit van het onderwijs in Europa alleen Finland moet laten voorgaan en op wereldvlak in de top 10 staat. Het gepercipieerde kwaliteitsverlies is volgens Smet te wijten aan de veranderende maatschappelijke context. Net als Bint meent de minister dat het onderwijs dan ook op de samenleving moet worden afgestemd. Anders dan Bint zoekt Smet die afstemming echter niet in een sterkere autoriteit op school. Integendeel, de minister verlangt dat leerkrachten minder autoriteit gebruiken en 'afstappen van de romantische 19de-eeuwse opvattingen over lesgeven, met de leraar vooraan in de klas en leerlingen die allemaal braaf luisteren'.

Om te illustreren hoe het veel beter kan, poseerde de minister voor een populair weekblad vermomd als 16-jarige skater, inclusief een fuck the system-handgebaar dat hippe vogels allicht moeiteloos decoderen. Met zo'n coole kerel voor de klas zouden leerlingen allicht met plezier naar school gaan. De minister liet in een vrije tribune wel weten dat zijn deur ook altijd openstaat voor de leerkrachten en dat hij luistert 'naar meningen uit het veld die zijn mening evenveel voeden als de meningen van zijn medewerkers' (een zin die misschien vooral leerkrachten Nederlands zal aanspreken om hun mening te komen geven).

Wie Bint uitleest, leert dat kadaverdiscipline geen enkele zin heeft. Maar is het nu zo moeilijk om de evidentie onder ogen te nemen dat er geen opvoeding mogelijk is zonder het aanwenden van autoriteit? Mijn vroegere leraar Latijn vertelde ons in het laatste jaar dat hij vermoedde dat de meesten in onze klas een grondige hekel hadden aan het gezag dat gold in het college. En gelijk had hij. Geamuseerd voegde hij daar de voorspelling aan toe dat de meesten van ons later met trots onze eigen kinderen zouden inschrijven in het college. En gelijk heeft hij. Voor Smet geldt er een simpele waarheid: 'Kinderen zijn veranderd. Onze samenleving is veranderd. Ons onderwijs moet volgen.' Bint is het daar niet mee eens: 'Ik eis van de leraar dat hij zich niet inleeft in het kind, dat hij niet daalt. Ik eis van het kind dat het zich inleeft in de leraar, dat het klimt'. De waarheid ligt zoals steeds in het midden, maar de bijsturing vandaag moet eerder richting Bint dan richting Smet.


DS, 09-09-2011 (Bart De Wever)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB