Volgende week is het precies 25 jaar geleden dat in Tsjernobyl de zwaarste kernramp uit onze geschiedenis gebeurde. Nog steeds is niet duidelijk hoeveel mensen sindsdien aan kanker gestorven zijn. De verjaardag van deze gruwelijke ramp is erg actueel door de nieuwe kerncrisis waar Japan momenteel mee te kampen heeft.

Volodymyr Palkin brengt ieder jaar minstens twee maanden door in een ziekenhuis in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Hij was één van de honderdduizenden reddingswerkers die de ramp in de kerncentrale van Tsjernobyl moesten gaan bestrijden. Sindsdien is hij voortdurend op de sukkel met zijn gezondheid. Naar schatting zouden 600.000 mensen uit Wit-Rusland, Rusland en Oekraïne naar Tsjernobyl gestuurd zijn in de jaren na de ramp. In erbarmelijke omstandigheden moesten ze de rampsite schoonmaken. Ze kregen de bijnaam 'liquidateurs'.

Palkin is nu 69 jaar en behoorde tot de groep die als eerste naar Tsjernobyl trok. Op zijn ziekenhuisbed bekijkt hij foto's van collega's die al in de eerste weken na de ramp stierven. Op die beruchte 26ste april kreeg Palkin het bevel te werken. Enkele weken later werd hij in het ziekenhuis opgenomen met bloedingen in zijn keel en in zijn darmen. Hij mocht van de autoriteiten maar de helft van de straling opgeven waaraan hij toen was blootgesteld.

"Voor de ramp verkeerde ik in een uitstekende gezondheid", zegt Palkin aan AFP. "Nu kan ik amper lopen, heb ik problemen met mijn schildklier en vallen mijn tanden uit elkaar." Zijn pensioen bestaat uit slechts 140 euro en het meeste geld gaat naar medicijnen. Van de overheid krijgt hij maandelijks nog 26 euro om voedsel te kopen en hij geniet 50 procent korting op huishoudelijke rekeningen.

Kanker door kernramp?
Naast Palking ligt nog een veteraan van Tsjernobyl. Ook hij heeft gezondheidsproblemen, maar legt de oorzaak bij ouderdom eerder dan straling. Dat maakt het 25 jaar later nog steeds moeilijk om de werkelijke impact van de kernramp te berekenen. Volgens Greenpeace zijn 100.000 terminale kankers direct aan Tsjernobyl toe te schrijven. Veel van die kankers sloegen toe bij liquidateurs.

Maar een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties sprak die cijfers onlangs tegen. Volgens hun rapport zouden slechts enkele tientallen in plaats van duizenden mensen door de kernramp omgekomen zijn. Naast de dodelijke slachtoffers van de explosie zijn volgens de studie tot 2006 slechts 19 mensen gestorven aan de gevolgen van straling. Daarnaast waren er wel ongeveer 6.000 gevallen van schildklierkanker bij kinderen na het drinken van besmette melk. Vijftien van die kankers zijn fataal gebleken.

Onder de liquidateurs zouden er volgens de studie ook geen medische problemen te wijten zijn aan straling, behalve een toename van het aantal patiënten met leukemie. Die conclusies zetten kwaad bloed bij voormalige schoonmakers in Oekraïne die de oorzaak van hun ziekten bij Tsjernobyl leggen. Verder klagen ze ook over de gebrekkige compensatie die ze van de overheden krijgen. Sommige experts besluiten zelfs dat de mentale erfenis van Tsjernobyl zwaarder doorweegt dan de medische.

"Overheid verbergt informatie"
De Wit-Russische nucleaire expert Yury Bandazhevsky is een andere mening toegedaan. In 2001 werd hij zelfs voor meerdere jaren naar de gevangenis gestuurd op beschuldiging van corruptie. Volgens zijn aanhangers had de straf vooral te maken met zijn kritiek op de manier waarop Minsk stralingsziekte behandelt. "Overheden hebben de voorbije 25 jaar alles gedaan om informatie te verbergen in het belang van de machtige nucleaire industrie", zegt Bandazhevsky.

Medisch expert David Belyi schreef al meerdere studies over Tsjernobyl. Volgens hem is het niet mogelijk om de exacte gevolgen van straling vast te stellen. "We kunnen niet concluderen of hartziekten bij de liquidateurs vaker voorkomen", zegt hij. Verder ontkent hij dat de overheid of de nucleaire sector druk uitoefent om de statistieken aan te passen. De levensverwachting is bij de getroffenen dezelfde als die van andere mensen in Oekraïne, zegt hij.

Wel vindt hij dat er in de toekomst meer studies moeten komen, omdat er gaten in onze kennis kunnen zitten. Een kwarteeuw na Tsjernobyl kreeg Japan te maken met een nieuwe kernramp. In Fukushima zijn er nog altijd problemen in een kerncentrale na een aardbeving en een tsunami. Al weken is de straling in de omgeving van Fukushima veel te hoog. Wat de gevolgen voor de bevolking en het personeel van de kerncentrale zullen zijn, weet niemand...

Bron: HLN

Mening: Als de overheden inderdaad informatie achterhouden, mogen ze daar nu mee stoppen. Deze informatie kan erg belangrijk zijn om de schade in Fukushima, in de mate van het mogelijke, te beperken.
Het verhaal van de liquidateur die maar 140 euro pensioen krijgt waarvan het meeste geld naar medicijnen gaat, is gewoon schandalig. Deze man offerde zich op om de rommel op te ruimen van de kernramp met zware gevolgen en hij wordt bedankt door de overheid met dit minuscule pensioentje. Ik vind dat de liquidateurs allemaal een fixe schadevergoeding verdienen.
Spijtig dat het niet vast te stellen valt hoeveel schade de stralingen met zich meebrengen. Hopelijk komt hier nog meer onderzoek naar.