Roman zet Parijs op stelten - Politiek-literaire rel over nog te verschijnen nieuw boek van Houellebecq


BRUSSEL - Een groot deel van het intellectuele Tout-Paris zit nog in zijn buitenverblijven op de Azurenkust, in de Provence, of een Bretons eiland, maar toch is de onvermijdelijke rel van de ,,rentrée'' al uitgebroken. Literaire critici en andere spraakmakers vliegen elkaar in de haren over de nog niet verschenen roman van Michel Houellebecq, Frankrijks meest subversieve en omstreden schrijver.


,,La possibilité d'une île'' komt op 31 augustus uit bij Fayard, en wordt vrijwel tegelijkertijd ook in Duitsland, Groot-Brittannië en Nederland uitgegeven. Eens te meer stort Houellebecq, blijkens wat al uitgelekt is, vitriool uit op de maatschappij die tot stand is gebracht door de soixante-huitards die zich als helden van de revolte aandienen, maar een simplistisch conformisme hebben tot stand gebracht. ,,Het enig residu van het socialisme in die jaren was het antiracisme, of beter gezegd het antiblank racisme.'', aldus een citaat.

De roman van 488 bladzijden vlecht een reeks strengen van verhaaltrant en beschouwingen door elkaar, van virulente maatschappijkritiek tot science fiction. De door de soixante-huitards geschapen wereld aanvaardt geen God meer, verheerlijkt de jeugd en weigert oud te worden en te sterven, heeft door het doorbreken van alle taboes het leven, seks inbegrepen, onopwindend gemaakt, en revolte gereduceerd tot goedkope provocatie.

Maar mensen blijven hoop nodig hebben. Een sekte speelt daarop in door een op die maatschappij afgestemde eeuwigheid aan te bieden. Mensen plegen zelfmoord wanneer ze de vijftig voorbij zijn maar blijven leven omdat ze DNA en een ,,récit de vie'' hebben afgestaan voor een kloon, die zonder bevruchting of draagmoeder op zijn achttiende in de wereld komt en op zijn beurt zelfmoord pleegt na zijn vijftigste en een kloon nalaat, enzovoort.

De roman draait rond het levensverhaal van Daniel 1 dat een paar duizend jaar later door Daniel 24 en Daniel 25 ontdekt en gelezen wordt.

Zoals al het geval was met Les particules élémentaires , waarmee hij tien jaar geleden het literaire firmament inschoot, doorspekt Houellebecq zijn vierde roman met provocaties. Een ervan noemt aids ,,een buitengewone historische opportuniteit voor een beredeneerde ontvolking''.

Omdat ondanks alle geheimhouding toch al drukproeven verspreid zijn, woedt al een hevige rel tussen de kardinalen van de literaire kritiek. François Nourissier, lid en gewezen voorzitter van de jury die de meest prestigieuze literaire prijs toekent, de Goncourt, wil dat de prijs dit jaar naar Houellebecq gaat. Dat liet hij dit weekeinde duidelijk verstaan in zijn kroniek in de Figaro Magazine .

Maar de invloedrijke criticus en schrijver Angelo Rinaldi, lid van de Académie Française, die beweert dat hij de drukproeven ,,op een bank in een park'' gevonden heeft, boort de roman in de grond. De directeur van de Figaro Littéraire heeft, zo schreef hij vorige week, de jongste tijd niets gelezen dat ,,zo dor, armzalig en duister'' is.

In de Journal du Dimanche oordeelde de spraakmakende intellectueel en schrijver Philippe Sollers gisteren dan weer dat het ,,onvermijdelijk'' is dat de vierde roman van Houellebecq de Goncourt krijgt. Het links-jacobijnse tijdschrift Marianne is echter tegen.

De discussie gaat niet in de eerste plaats om de literaire kwaliteiten van Houellebecq die in Frankrijk en het buitenland de beste verkochte Franse romancier is. Maar de man verspreidt een geur van zwavel omdat hij zo politiek oncorrect is. Wegens zijn zwartgallig nihilisme is hij al voor fascist en racist uitgemaakt, en dat zijn intellectueel Parijs dodelijke beschuldigingen.

In 1998 durfde de Goncourt jury de prijs niet geven aan de Particules élémentaires dat wel op 500.000 exemplaren verkocht werd, in 2001 durfde dat ze nog veel minder met Plateforme omdat Houellebecq daarin de islam de domste van de godsdiensten noemde, wat uiteraard tot een vloed protesten en dreigementen vanwege moslimsorganisaties leidde.

Volgens verdedigers van de schrijver ligt daar het kalf gebonden. Als Houellebecq hetzelfde over het katholicisme had gezegd, had hij waarschijnlijk een vloot prijzen gekregen, zeiden ze toen.

Fayard is alvast niet ongelukkig met de publiciteit. De eerste druk beloopt 200.000 exemplaren en de boekhandelaars maken al een prominente plaats klaar voor het omstreden ,,eiland''.


22/08/2005 Mia Doornaert

©Copyright De Standaard

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB