'Rust, reinheid, regelmaat'


ANTWERPEN - De politie van Amsterdam laat sinds kort in vijf 'moeilijke' scholen een agent 's ochtends mee naar binnen gaan. Een adviseur van het korps kwam vorige week in de Antwerpse school Spia zijn licht opsteken. Geen blauw in de klas bij Spia, geweld wordt er ook amper geregistreerd. 'Rust, reinheid en regelmaat vormen de basis', zegt Willlem Taalen, die met het Antwerpse voorbeeld op zak terug naar Amsterdam trok.


'Luister eens goed. Stil hé. En kijk naar deze gang, hoe die blinkt. Geen papiertje op de grond, geen platgetrapt stukje kauwgom. Geen stankwolk rond het toiletblok.'

Een beetje bizar: Willem Taalen, adviseur bij de Amsterdamse politie, die ons geestdriftig gidst door het Spia, een Antwerpse 'vakschool' uit Hoboken. Leerlingen leren er automechanica, bouw, elektriciteit. Een traditioneel 'moeilijke richting', met roerig publiek, maar daarvan is hier weinig te merken.

Het is de tweede keer dat Taalen Spia bezoekt, met een interesse die aan bewondering grenst. De voorbije week hing hij er met een filmploeg rond. 'Ik wil beeldmateriaal verzamelen en daarmee de collega's en overheden in Amsterdam tonen dat je wel degelijk geweld uit de scholen kunt bannen, als je een fundament bouwt met de drie R'en: rust, reinheid, regelmaat.'

Taalen neemt ons mee naar de tweede verdieping van de school. Het is acht uur 's ochtends. 'Je zal het zo meteen merken', zegt hij, wijst naar de speelplaats beneden en verkneukelt zich op wat zal komen. 'Na een eerder bezoek vorig jaar kwam ik bij mijn collega's in Amsterdam binnen met: dit acht je niet voor mogelijk. De jongelui op die school gaan in rijen, twee aan twee, naar binnen.' Een elektronische muziekriedel weerklinkt, geen schoolgong, wel de Londense Big Ben. De deuren gaan open. Leerlingen lopen rustig naar de koer, vormen groepjes. Tien minuten later, opnieuw Big Ben. Voor de blauwe vakjes op de speelplaats vormen zich in stilte rijen. Vooraan staan leerkrachten met een blauw mapje. 'Om op te tekenen wie ontbreekt. Niet dat het nodig is, de lijsten blijven blank. Dat was vijftien jaar geleden wel even anders, vertelde directeur Jan mij. Toen klommen ze hier via de ramen naar binnen, of ze klommen niet naar binnen en bleven op straat rondhangen. (wijst) Kijk, daar is hij, de directeur. Altijd keurig in pak met stropdas. Hij is er altijd bij als er verzamelen wordt geblazen. Wij noemen hem in Amsterdam “de majoor,. Hij is een oud-gymleraar. Hij zag de zaak hier verloederen en bedacht een model dat op discipline stoelde, zoals in de gymles. Wij zijn in alle ateliers, in alle klassen geweest. Alles verloopt er zonder stemverheffing. Hier is geen geweld tout court. We kijken onze ogen uit.'

De leerlingen schuiven intussen naar binnen, trekken hun werkpakken aan of leggen de boeken open. Taalen: 'Rustige jongeren, zie je, geen adhd-ballen die de tent in stuiteren. Op de gang hoor je tijdens de lesuren niets. Nochtans staan de deuren van alle lokalen open. Open politiek, noemen ze dat hier.'

Taalen is vol van het systeem. Vindt hij het niet te militaristisch, het lijkt wel een kazerne? Taalen: 'Welnee. Leerlingen kunnen hier in alle rust hun diploma behalen, leerkrachten in alle creativiteit hun leerplan afwerken. Als er iets gebeurt, wordt meteen ingegrepen. Ik kwam hier ooit een leerling tegen die met zijn hoofd op de bank lag te slapen. Toen ik vroeg hoe dat kwam, zei men: “O ja, probleempje mee gehad, hij is met een leraar vier uur door Antwerpen gaan rennen. Onderweg werd gevraagd wat hij wou, hij werd op zijn verantwoordelijkheden gedrukt. Hij bepaalt mee of hij blijft of niet., Nu rust hij, hij is bekaf.'

Taalen is adviseur bij de Amsterdamse politie en heeft ooit als straatagent, later bij de recherche, gewerkt, én projecten voor burgers opgezet. Zijn huidige thema is onderwijs, moeilijke scholen. In Amsterdam gaat momenteel in vijf scholen een politieman of -vrouw in uniform mee naar binnen, om te zijn 'waar de actie is'. Amerikaanse toestanden?

Taalen: 'Tweeënhalf jaar geleden vonden we dat we iets moesten doen aan het grote verzuim, het geweld op scholen, de misdaad. We wilden er vooral zicht op krijgen. Het onderwijs staat bij ons net zoals hier geweldig onder druk. Wat kon de rol zijn van de politie, vroegen we ons af. Mijn idee was: laat ons mee in de grondlinie optreden. We moeten de scholen helpen, samen met de leerplichtambtenaren. Het is geen repressie, geen robocopgedoe. We hebben gewoon schoolveiligheidsteams opgericht in die vijf scholen: één agent per school, bijgestaan door een team ter plekke. We zijn aanwezig, als aanspreekpunt, gaan na hoe dat zit met jatten, rondlopen, verbaal en fysiek geweld, afpersing, aanranding in de toiletten. We beseffen dat er dringend iets moet veranderen, maar het dilemma is: hoe? Ikzelf denk nogal actiegericht. Je moet de orde herstellen en aan het fundament werken zoals Spia dat doet. Ik wil het filmpje dat we hier maken, als basis gebruiken voor discussie in Amsterdam. Hier staat bijvoorbeeld de onderdirecteur aan de ingang. Komt er iemand te laat, dan vraagt die man: “Waar was je?, Na de uitleg volgt meteen een telefoontje naar de ouders. Dat heet consequent handelen: regels worden nageleefd en bij niet naleving volgt sanctie. Dit is geen dril. Het gezag is legitiem. De jongeren krijgen structuur. Leerkrachten zijn geen “maatjes, die je een high five geeft. Ze hebben een positie, ze leren aan en beoordelen. Dat zo'n aanpak rendeert, valt ook de buitenwereld op. Ik praatte gisteren met een ondernemer die op bezoek was. Hij vertelde dat leerlingen uit deze school niet bepaald beter opgeleid zijn dan andere, het verschil is dat oud-leerlingen van hier in zijn bedrijf steeds keurig op tijd komen, een hand geven en zich zonder gemor laten aansturen. Ze zijn beter aangepast aan een bredere maatschappij die hen in ruil voor inzet een job, een verdienste en dus ook een toekomst kan geven.'


DS, 21-03-2011 (Marijke Libert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB