Europese grondwet / Het ziekbed van de EU kan lang gaan duren


Verslagen zat de Europese familie bijeen rondom de Grondwet in coma. Niemand durft de stekker eruit te trekken, niemand durft een nieuwe operatie aan te bevelen. We zullen wel zien, was de moedeloze conclusie.


Guy Verhofstadt, de premier van België, had donderdagavond nog strijdbaar geklonken. ,,Ik ben niet bereid de vervroegde begrafenis van de Grondwet te organiseren, want dat zou ook de begrafenis zijn van de idee van een politiek Europa.''

Na het dubbele nee van zijn zuider- en noorderburen, is Verhofstadt nog steeds een overtuigd federalist. Hij droomt van een Europese Unie die uiteindelijk de lidstaten opslokt. ,,Ik wil niet dat we terugvallen tot alleen een vrije markt'', had hij uitgeroepen tijdens het sombere samenzijn met zijn collega-regeringsleiders.

Er waren er meer die probeerden nog een sprankje hoop te ontdekken. Zoals tijdelijk EU-voorzitter Jean Claude Juncker van Luxemburg. De nee-stemmers in Frankrijk en Nederland, betoogde hij, hadden het niet zo goed begrepen. Ze hadden meer uitleg moeten krijgen dat hun zorgen juist weggenomen worden door de Grondwet. Maar Juncker sprak die woorden uit met een stem en een gezichtsuitdrukking die passend waren geweest bij een begrafenis.

Maar de nee-stemmers boden Juncker geen hoop. ,,Het Nederlandse nee is helder'', zei premier Balkenende. ,,Dat is de positie van Nederland, meer is er niet van te maken.'' De Franse president Chirac bracht dezelfde boodschap.

Maar de logische conclusie dat het dus allemaal voor niets is geweest, durft niemand nog te trekken. Ze schuiven de levenloze Grondwet voor zich uit door te vragen om een periode van debat en reflectie. Waarover en wie dat debat zou moeten voeren, bleef onduidelijk.

Een voorstel van voorzitter Jun cker om gedurende die denkperiode de ratificatie in de dertien resterende landen een jaar lang op te schorten, werd niet aanvaard. Want dat moeten die landen zelf beslissen.

Een opmerking van Chirac zal in de achterhoofden blijven knagen: we zullen moeten nadenken over de antigevoelens bij de bevolking over verdere uitbreiding van de EU. Bovendien, zei hij, vindt iedereen dat het bestaande huishoudelijk reglement van de EU, het Verdrag van Nice, ongeschikt is voor een nog grotere unie.

Chirac noemde geen kandidaat-leden bij naam, maar iedereen weet dat het gaat om achtereenvolgens Roemenië, Bulgarije, Kroatië en (over een hele tijd) Turkije. Roemenië en Bulgarije zijn al zo goed als binnen, ook al is het met de hakken over de sloot. Alleen als ze onvoldoende werk maken van de rechtsstaat en de uitbanning van corruptie, kunnen die landen tot 2008 in de wachtkamer worden gehouden.

Het prima draaiende Kroatië was totnogtoe zeer welkom, mits het land nog een vuiltje bij het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag weet weg te werken.

Turkije is de donderwolk aan de horizon. Niemand kan voorspellen hoe Europees Turkije zal zijn over tien, vijftien jaar, als de onderhandelingen, die nog niet eens begonnen zijn, worden afgerond. Niemand kan zeggen welk beeld de EU-burgers dan van het land zullen hebben.

Als die kwesties ook bij het denken over de Grondwet-in-coma worden betrokken, dan zal het ziekbed lang gaan duren.


Trouw, 18-06-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB