Pas op voor je digitale schaduw

'Maak mij wat wijs' brengt mediageletterdheid in kaart


'Jongeren lezen wel degelijk nog de papieren krant', zegt Katia Segers.

Hoe ga je op een zinvolle manier met alle aspecten van de media om? En hoe leer je het aan je kinderen? De communicatiewetenschappers Katia Segers en Joke Bauwens verzamelden wetenschappelijke artikels over mediageletterdheid in hun boek Maak mij wat wijs. De term mediageletterdheid staat voor de manier waarop wij omgaan met media. 'Het is niet alleen het vermogen om kritisch met de media om te gaan, maar het gaat er ook om in hoeverre we media gebruiken om te creëren', zegt Segers. De Standaard legde haar vijf hardnekkige mythes voor.

Mythe 1

De digitale kloof smelt weg

De digitale kloof is het verschil tussen diegenen die kunnen profiteren van digitale technologie en zij die dat niet kunnen. Het begrip doelde altijd op het verschil tussen mensen die (thuis) toegang hebben tot een computer met internet en zij die dat niet hebben. Nu steeds meer gezinnen een computer met internetaansluitingen hebben, lijkt die kloof te krimpen.

'Het idee dat iedereen nu mee is, klopt helemaal niet', zegt Katia Segers. 'De digitale kloof is een veel complexere kloof geworden. Het gaat lang niet meer om het verschil tussen zij die toegang hebben tot het internet en zij die dat niet hebben. De kloof die nu ontstaat, ligt tussen zij die met het internet kunnen omgaan en zij die die vaardigheden niet hebben.'

Mythe 2

Ik heb als ouder mijn kind niets meer te leren als het over het internet gaat

'Heel wat ouders denken dat ze hun kind niets meer kunnen bijbrengen. Hun kind is opgegroeid met computers en vindt zijn weg op het internet. Ze denken: ik ben een leek, wat kan ik hen nog bijbrengen', zegt Katia Segers. 'Het is fout om de digitale opvoeding alleen aan de school over te laten.'

'Ouders hebben soms de reflex om internet te bannen. Dat is geen goede manier om ermee om te gaan. Ze komen sowieso wel met internet in contact. Daar kan je niet omheen. Dus moeten we ze weerbaar maken', zegt Segers. 'Dat kan door mee te kijken terwijl ze aan het surfen zijn en hen erop te wijzen welke sites betrouwbaar zijn en welke niet. Hetzelfde geldt voor televisie: meekijken. Zeker in tijden waarin productplacement de regel is, moeten ouders reclame duiden en kinderen helpen om wat ze zien te interpreteren.'

Mythe 3

Jongeren vinden privacy onbelangrijk

'Het is de baas van Facebook Mark Zuckerberg die altijd zegt dat voor jongeren privacy geen issue meer is. Dat is het wel, alleen misschien nog niet als ze tiener zijn. Maar als ze tien jaar ouder zijn, gaan ze werken. Het is heel gebruikelijk om mensen die je wilt aannemen even te googelen', zegt Segers.

'Kinderen en jongeren moeten zich bewust zijn van het feit dat alles wat je op het internet zet, daar ook blijft rondhangen. Dat heet je digitale schaduw. Ouders moeten hun kinderen leren dat ze twee keer moeten nadenken voor ze informatie plaatsen over zichzelf maar ook over anderen. Want het kan schadelijker zijn dan ze zich op dat moment kunnen voorstellen.'

Mythe 4

Jongeren lezen geen kranten meer

'Uit mijn eigen onderzoek is gebleken dat jongeren wel degelijk nog erg geïnteresseerd zijn in nieuws in de papieren krant', zegt Segers. 'Jongeren hechten belang aan het fysieke aspect ervan. Dat ze de papieren krant kunnen meenemen om te lezen op verloren momenten, maakt het een aantrekkelijk medium.'

'Kinderen die opgroeien met een krant in huis, zullen wel sneller geneigd zijn om later ook op eigen houtje de krant te lezen. Wat wel ontbreekt bij alle kranten is een jongerenbijlage.'

'Er bestaan heel wat kinderbijlages, maar geen enkele krant heeft een hoekje dat specifiek inspeelt op de leefwereld van jongeren. Dat is jammer, want het zou heel wat jongeren over de streep trekken.'

Mythe 5

Het is logisch dat oude media verdwijnen als er nieuwe bijkomen

'Media verdwijnen nooit. Er komen alleen maar nieuwe media bij', zegt Segers. 'Het boek leeft nog altijd en ook de papieren krant is nog lang niet dood. Zelfs de cassette bestaat nog, ook al is de technologie erachter totaal zinloos. Elpees zijn ondertussen ook weer hip. Al die media zitten zozeer ingebouwd in onze sociale geschiedenis dat ze zullen blijven. Het kan wel zijn dat ze van functie veranderen. Zo zal het kunstboek altijd blijven bestaan, volgens mij. Die artistieke functie zal nooit verdwijnen.'

Droeven Valerie (2010), pas op voor uw digitale schaduw, verschenen in ' de standaard', 12/10/2010