Biecht van een Belgische beurstycoon


'De suprematie van het bank- en geldwezen is ondraaglijk. De macht ervan is absurd en in strijd met de beginselen van de democratie.' Een citaat van een andersglobalist, denkt u? Fout. Hier spreekt de Belgische beurstycoon Georges Ugeux, ruim zeven jaar lang 'vicepresident' van de New York Stock Exchange. In een spraakmakend boek doorprikt hij één voor één de leugens en excessen van zijn vroegere habitat: Wall Street. 'Ik wilde mijn eigen woede omzetten in iets positiefs.'


'De bekendste Belg van New York', zo wordt Georges Ugeux (64) wel eens genoemd. In de VS is hij dan ook een zwaargewicht. Zeven jaar lang was hij er 'vicepresident' van de New York Stock Exchange, waar hij onder meer verantwoordelijk was voor de marketing en internationale beursnoteringen. Met succes overigens, want Ugeux lokte wereldwijd honderden bedrijven naar de grootste beurs ter wereld.

In België kreeg hij echter pas bekendheid toen het adviesbureau Deminor hem vorig jaar naar voor schoof als kandidaat-bestuursvoorzitter van Fortis Holding, het Belgische verzekeringsrestant van Fortis, dat inmiddels is omgedoopt tot Ageas. Een bijzonder moment, want in die verkiezing moest hij het onder meer opnemen tegen Etienne Davignon, jarenlang zijn baas bij de Generale Maatschappij.

Ugeux werd uiteindelijk verkozen als bestuurder, maar verloor er kort daarna de strijd om de voorzittershamer. Waarna hij met slaande deuren vertrok en terugkeerde naar 'zijn stad' New York. Daar wachtte hem een comfortabel vangnet, want sinds 2003 heeft hij er een goeddraaiend eigen adviesbureau: Galileo Global Advisors.

'Vaandelvlucht? Ik had ervoor kunnen kiezen om te proberen Fortis Holding van binnenuit te veranderen. Dat was efficiënter geweest, ja. Maar het was een emotionele beslissing, een kwestie van normen en waarden. Er is bij Fortis Holding aan de top gekozen voor insiders, niet voor vernieuwing. Bovendien had ik in New York mijn vrouw en mijn job.'

Ook nu is Ugeux, een Franstalige 'halve Amerikaan' die opvallend goed Nederlands spreekt, slechts even op doorreis in België.

In het Stanhope hotel in Brussel neemt hij evenwel ruim de tijd om te praten over zijn opmerkelijke boek Het verraad van de financiële wereld (Uitgeverij Lannoo), waarin hij twee jaar na de val van Lehman Brothers de talrijke uitspattingen van de bankiers uitvoerig beschrijft en duidt.

Met zijn ontnuchterende analyse hoopt hij het debat in Europa aan te zwengelen. 'Want het lijkt erop dat het debat over de financiële crisis directer en openlijker wordt gevoerd in de VS. Terwijl de Europese banken evenveel verloren hebben als hun tegenhangers op Wall Street.'

Bij wijze van voorproefje vroegen wij hem om tien kritische passages in het boek te duiden.


1. 'Het financiewezen is een mythe die in stand wordt gehouden door degenen die er hun voordeel mee doen, soms op ronduit criminele wijze.'

'Met crimineel bedoel ik vooral het achterhouden en zelfs verbergen van informatie. Niet alleen in de prospectus, maar ook in de verklaringen net voor het faillissement van een aantal grote banken. Ik geef een voorbeeld: net voor het faillissement zegt de toenmalige ceo Richard Fuld van Lehman Brothers dat er geen liquiditeitsproblemen zijn. Een dag later dient hij een faillissementsaanvraag in.'


2. 'De financiële wereld is steeds minder in de handen van de bankiers. In nauwelijks een paar decennia werden de echte bankiers uit de top van de branche geëlimineerd ten gunste van de traders, de handelaars.'

'Dat klopt. Heel wat mensen binnen de financiële wereld zijn niet vergeten dat het de financiering is die de economie dient en niet omgekeerd. Maar zij werden weggeduwd. Voor een trader die een miljoen euro binnenbrengt, was het een koud kunstje om de backoffice-collega, die 75.000 euro verdient, te domineren. Gelukkig heeft de crisis hier een gunstig effect en is het risicobeheer in de financiële wereld nu fel opgewaardeerd. Nu kan een trader een kritische vraag over verdachte handelsposities niet langer zomaar wegwuiven.'


3. 'De bedrijfscommunicatie is zo sterk gegroeid dat ze haast alomtegenwoordig is. Maar heeft ze ook nut? Geen enkele financiële instelling met toxisch geworden activa heeft daarover gecommuniceerd. Sommigen hebben zelfs nagelaten die gegevens in hun boekhouding te vermelden.'

'Weet u, die trend komt overgewaaid uit de VS. In Amerika zeg je nooit het negatieve. Een bedrijf geeft er aan slecht nieuws altijd een positieve spin. Maar ik zeg u: communicatie is geen marketing! De beste communicatie is normale communicatie en dan is het soms beter om iets eerlijk toe te geven.'

'Of ook de media in de fout zijn gegaan? Ik geloof dat de financiële media delen van de puzzel in bezit hadden, maar dat ze te weinig diep hebben gegraven. Ze zijn nog te veel “his masters voice,. Al is het vaak moeilijk, geef ik toe. Zo maakten de boekhoudregels geen enkel onderscheid tussen handel voor eigen rekening (propriatory trading) en handel voor klanten (agency trading).'


4. 'Het lijdt geen twijfel dat de bankenlobby sterker geworden is. Elke dag besteedt Wall Street 1,4 miljoen dollar aan lobbykosten. Geld uitgeven om geld te kunnen verdienen.'

'De financiële media worden gebombardeerd met misleidende informatie en persberichten. En zij betalen honderden miljoenen aan mensen die jullie nog verder zullen bombarderen. Maar het gaat verder dan dat. Er is ook de politieke lobbying in het Congres. Dat lobbying in de VS toch gereglementeerd is? Dat klopt, maar de lobbyisten zijn zo subtiel in hun aanpak en vinden altijd slimme achterpoortjes om dat te omzeilen. Ze zullen nooit rechtstreeks smeergeld onder tafel geven. En wie dat toch doet, vliegt in de gevangenis, zoals onlangs nog een banklobbyist in de VS mocht ervaren.'


5. 'Het hardnekkig weigeren van de topbankiers om de eigen fouten te erkennen, maakt het herstel van publiek vertrouwen onmogelijk.'

'Er zijn vandaag nog altijd heel wat bankiers die de fout afschuiven op de financiële markten. Ze weigeren in te zien dat ze hun bank hadden ingeruild voor een casino. Sommige hoofdrolspelers in de crisis beginnen nu zelfs terug te keren naar de top. Namen? Ik geef er u twee: Mike Carpenter beheerde in volle crisis een hefboomfonds bij Citigroup en is nu de nieuwe baas van GMAC. En John Thain is buitengegooid bij Merrill Lynch en is nu de ceo van CIT Group, een grote consumentenbank in de VS.'


6. 'Op het gebied van kredietverlening aan kmo's en particulieren is de kredietkaartindustrie de corruptste. (...) Aan beide zijden van de Atlantische Oceaan leidt de krimpende kredietkaartmarkt tot een escalatie van inventiviteit onder de creditsharks. Want wie beter verborgen commissies weet uit te denken, kan de consument verder uitpersen.'

'Of het echt zover gaat? Ja, ze weten precies wat ze doen. Het hoofdkwartier van de consumentenkredietafdeling van Citibank, American Express, Chase en andere grote kredietkaartmaatschappijen in de VS is gevestigd in South-Dakota, omdat die staat als enige in de VS geen wetgeving heeft tegen woekerrentes.'

'En ze schuwen geen enkel middel om consumenten zo veel mogelijk schuld te doen opbouwen. Een voorbeeld? Elke keer dat een gebruiker een deel van zijn schuld terugbetaalde, werd zijn kredietlimiet verlaagd. En weinig gebruikte kaarten werden simpelweg geannuleerd. Maxing out heet dat in de VS.'


7. 'De consument moet volledig heropgevoed worden.'

'Wat ik bedoel, is dat de consument nu veel te kwetsbaar is. Weet u waarom ik de financiële marketing crimineel hebt genoemd? Omdat de bankiers vaak niet de volledige informatie geven aan de klant. En dat is niet eerlijk. Maar ze zijn zo clever! Op papier doen ze vaak niets illegaals, maar het gaat om de geest van de wet. Al moet ook de consument zelf voorzichtiger zijn, natuurlijk. Het is niet allemaal de schuld van de banken.'

'Opleiding kan hier een oplossing bieden, ja. Hoe de Senaat werkte in het antieke Rome is misschien wel leerrijk, maar het is veel belangrijker om teenagers te leren hoe een kredietkaart werkt en wat de gevaren zijn. Of we dit aan de banken kunnen toevertrouwen? Het is beter van niet.'


8. 'Het ergste is de uitbetaling van gouden handdrukken. Het is pervers dat je als topman een bedrijf binnenstapt in de wetenschap dat, volkomen onafhankelijk van de geleverde prestaties, een gouden brug wacht aan de overkant.'

(kwaad) 'En voor hem alleen, hé. Want het directiecomité heeft geen gouden parachute, waardoor ze automatisch meer aan de lange termijn gaan denken. En dan komt zo'n ceo die er wel één heeft en dus op elk ogenblik een goedbetaald alternatief achter de hand houdt. Het hoofd van Merrill Lynch heeft 140 miljoen dollar gekregen, net als de baas van de New York Stock Exchange. De nieuwe wet Frank-Dodd in de VS schafte onlangs wel de garantie op zo'n gouden parachute af. Elk bedrijf beslist nu afzonderlijk. Maar het systeem blijft wel behouden.'


9. 'De G20 heeft noch de middelen, noch het mandaat om de financiële markten te reguleren. (...) Hoogstens kan het de goedgelovigste zielen onder ons overtuigen dat er “iets gedaan wordt, op mondiaal vlak .'

(grijnst) 'Meer dan wat windowdressing is het toch niet? (gaat rechtop zitten) U moet de persberichten van de G20 eens bekijken. Er is iets voor iedereen en achteraf gaat elke regering met een verschillende boodschap naar huis. Waardoor ik zelf wel eens denk: hebben ze wel allemaal aan dezelfde vergadering deelgenomen?

Wat de G20 kan doen, is niet meer dan de grote lijnen uitzetten. Het echte werk wordt gedaan door de sector zelf. De BazelIII-kapitaalregels bijvoorbeeld, hebben veel meer invloed op de toekomst van de financiële wereld dan alle grote principes van de G20 samen.'


10. 'Toen Fortis-ceo Jean Paul Votron zijn ontslag indiende bij de raad van bestuur, deed hij dat om te vermijden dat Fortis zich uit de ABN Amro-overname zou kunnen terugtrekken. (...) Deze aanval had de directie moeten doen concluderen dat hun ceo zijn objectiviteit verloren had.'

'Een aantal bestuurders van Fortis wilde de overname van ABN Amro laten annuleren op basis van de MAC-clausule (overmacht wegens sterk veranderde marktomstandigheden, red.). Maar Jean-Paul Votron is daar voor gaan liggen door met ontslag te dreigen. En de raad van bestuur heeft niet durven doorzetten. Waarom ze de ABN Amro-deal niet annuleerden nadat Votron opstapte? Dat weet ik niet. (tekent met zijn vinger een groot denkbeeldig vraagteken in de lucht)


DS, 25-09-2010 (Nico Tanghe)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB