Vlaamse nazi's


'Ik ben een geduchte vrouwenhater, een vreselijke racist en een abominabele antisemiet', schreeuwde een geïrriteerde Georges Remi uit in 1977. De boosheid van Hergé was wellicht ingegeven door het besef dat er voor elk van deze aantijgingen iets te zeggen was. Vrouwen en Afrikanen speelden geen heldenrol in de Kuifje-albums. Antisemitisme was een subtekst in sommige verhalen. In de oorspronkelijke versie van De Geheimzinnige Ster was het zelfs een thema. Kuifje neemt er deel aan een expeditie om een stuk gevallen meteoor terug te vinden met wetenschappers die toevallig allemaal uit Duitsland of Duitsgezinde landen komen. De Amerikaanse tegenexpeditie, geleid door de karikaturaal getekende joodse bankier Blumenstein, is alleen uit op geldgewin en schuwt daarbij geen geweld of bedrog (in latere edities werd Amerika een fictief land en veranderde Blumenstein in Bohlwinkel). Deze strip verscheen voor het eerst tijdens de Tweede Oorlog in de collaborerende krant Le Soir. Hergé was daar aan slag gegaan als redactioneel medewerker. Dat was een logische keuze nadat hij eerder als jonge reporter had gewerkt voor Le Vingtième Siècle, een rechtse katholieke krant onder leiding van pater Norbert Wallez, die openlijk sympathie betuigde voor het fascisme. Hergé zei later dat hij alles aan Wallez te danken had. Overigens leerde Hergé op de redactie ook ene Léon Degrelle kennen - die levenslang onterecht zou beweren dat hij model stond voor Kuifje - wiens politieke opmars Hergé een tijdlang van illustraties voorzag. Voor Le Soir was Hergé een godsgeschenk, de verhalen van Kuifje waren immers de voornaamste reden om de collaborerende krant te kopen.

Over heel deze geschiedenis, die toch geen detail was in het leven en werk van Hergé, zal u echter helemaal niets te weten komen in het Hergé-museum in Louvain-la-Neuve. Enkel in een documentaire die er in iteratie wordt vertoond, laat men Hergé zelf kort verwijzen naar de periode waarin hij zogezegd het dappere voorbeeld volgde van koning Leopold III en tijdens de oorlog aan het werk bleef. Yeah right! Het negeren van dit belangrijk aspect in het leven van de briljante kunstenaar, is typerend voor de Waalse mythe dat de collaboratie een overwegend Vlaams gegeven was terwijl Franstalig België dapper verzet bood.

Het historisch onderzoek naar de Franstalige collaboratie blijft tot vandaag dan ook bijzonder summier. Het contrast met Vlaanderen kan niet groter zijn. Bibliotheken zijn er vol geschreven over alles en iedereen die met de collaboratie van heinde of verre iets te maken had. Aanvankelijk vooral door betrokkenen zelf en met een sterke vergoelijking. Anders dan in Franstalig België maakte de link van de collaboratie met de Vlaamse Beweging dat men in Vlaanderen de verleiding van de Nieuwe Orde niet onder de mat kon vegen als een tijdelijke bevlieging. Het verleden werd er meegedragen door een levende maatschappelijke stroming die het een plaats moest geven. Exhaustief historisch onderzoek, met een niet altijd even vriendelijke Maurice De Wilde als pionier, deed de Vlaamse vergoelijking vanaf de jaren tachtig wijken voor een objectieve blik op de fatale flirt met de bezetter. Een ontwaken dat nog harder aankwam doordat vanaf het einde van de jaren zestig de beeldvorming van de Tweede Oorlog verschoof van een strijd tussen natiestaten naar een ideologische botsing tussen de democratie en het demonische nationaal-socialisme dat verantwoordelijk tekende voor de Holocaust. Gelinkt kunnen worden aan de verkeerde kant werd daardoor dubbel zo pijnlijk.

En anders dan in Wallonië, is er in Vlaanderen geen ontsnappen aan. Kijk maar naar wat nu gebeurt met Hergés collega Willy Vandersteen. De vader van Suske en Wiske kan inzake politieke denkbeelden helemaal niets aangewreven worden, uitgenomen het nu bewezen feit dat hij zich tijdens de oorlog liet betalen voor enkele bijzonder foute tekeningen. Toch zal dit feit een vaste voetnoot worden in de nalatenschap van deze grote kunstenaar. Er is echt geen ontkomen aan. Onlangs presteerde de RTBF het in een reportage om beelden uit te zenden van het graf van mijn vader als opstapje naar een vermelding van mijn grootvader die lid was van het VNV, wat dan weer de kans bood het verhaal te larderen met beelden van geüniformeerde collaborateurs. Verwijzingen naar een mij toegedicht nazisme blijven in sommige Vlaamse en in bijzonder veel Franstalige scheldmails vaste prik. Toch is het beter alle feiten uit het verleden van een gemeenschap onverbloemd onder de ogen te zien dan over anderen te oordelen vanuit een misplaatste morele superioriteit gebaseerd op collectieve onwetendheid. Of zoals François Mitterrand het zei toen men hem confronteerde met zijn verleden als ambtenaar in het collaborerende Vichy-regime: 'On ne tourne pas le dos à ce qu'on était, on change, c'est tout.'

Bart De Wever is voorzitter van de N-VA


DS, 21-09-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB