Legerdienst-light voor Turkse Belgen


BRUSSEL - De vakantieperiode is voor heel wat Turkse Belgen het moment om hun vaderlandse plicht te vervullen en hun legerdienst te doen in Turkije.


De verplichte legerdienst mag dan in België in 1992 door toenmalig minister Leo Delcroix (CVP) zijn afgeschaft, toch moeten rond de 87.000 Belgen tussen hun twintigste en hun veertigste hun legerdienst in Turkije vervullen. Dat komt omdat ze de dubbele nationaliteit hebben: ze zijn Belg én Turk.

In principe kijkt elke mannelijke Turkse staatsburger, waar hij ook woont, aan tegen vijftien maand legerdienst. Maar voor de Turken die in het buitenland wonen en werken bestaat er een alternatief. Tegen betaling van 5.112 euro kunnen ze hun verplichte legerdienst met meer dan veertien maanden inkorten tot een zogenaamde basisopleiding van drie weken. Een grote meerderheid van de Turkse Belgen betaalt zonder morren dat niet onaardige bedrag en offert een vakantie op om zijn vaderlandse plicht te vervullen.


Het belang van scheren

Informaticus Hakan Celiköz (38) uit Genk, voormalig kabinetsmedewerker van Marino Keulen (Open VLD), keerde een paar weken geleden uit Turkije terug na drie weken in de kazerne van Burdur te hebben doorgebracht. Burdur ligt 130 km ten noorden van de populaire badstad Antalya.

‘De eerste dagen bestaan vooral uit kennismaking en bureaucratische toestanden: alles wordt gecontroleerd, er worden documenten ingevuld en de regels worden uitgelegd: geen gsm gebruiken en geen foto's maken. We waren met z'n 7.000, Turken van over de hele wereld. Er wordt enkel Turks gesproken in de kazerne, wat een probleem was voor sommige Turken uit Duitsland. We werden elke dag om vijf uur gewekt en moesten om zes uur paraat staan. Scheren is een van de belangrijkste zaken: een baard wordt echt niet getolereerd. Voor de rest viel het goed mee met de discipline.'

‘De tweede dag zwoeren we trouw aan het Turkse leger en begon het marcheren', zegt Celiköz. ‘Zodra we stevig gezweet hadden, mochten we de kazerne ook verlaten, zo leek het. Wie zijn familie in de buurt laat logeren, mag na tien dagen opleiding van vrijdagavond tot zondagavond de kazerne verlaten. De dagen daarna leerden we met een geweer omgaan, zonder kogels overigens.'

De basisopleiding wordt beschouwd als een propaganda-instrument voor het aanwakkeren van Turks nationalisme, maar Hakan Celiköz relativeert dat. ‘We moesten een aantal lezingen bijwonen, bijvoorbeeld over het Ottomaanse rijk, de verdiensten van Atatürk en het Turkse leger, en over de Rode Halve Maan, de Turkse versie van het Rode Kruis. Echte propaganda was er niet bij.'

Na amper twee weken kwam het einde van de opleiding in zicht. ‘In de laatste week bereidden we ons voor op de afscheidsceremonie en uiteindelijk kregen we de papieren die ons toelieten de kazerne te verlaten. Ik ben blij dat ik mijn plicht heb volbracht. Niemand kan me nu nog iets verwijten', zegt Celiköz. ‘Toch vind ik dat het tijd wordt om iets te veranderen aan de kostprijs en de duurtijd van de basisopleiding: ik denk dan bijvoorbeeld aan 2.000 euro en een opleiding van een week. Je moet er tenslotte ook nog vakantie voor nemen en je reiskosten betalen.'

Turkse Belgen hoor je nauwelijks klagen over de basisopleiding. ‘Turken geloven dat je jezelf pas echt man kunt noemen als je in het leger hebt gediend', legt de Turks-Belgische gemeenschapssenator Fatma Pehlivan (SP.A) uit.

‘Het leger is in de Turkse maatschappij het instituut dat het meeste vertrouwen inboezemt, meer dan de media of de politiek', zegt Turkije-kenner Marlies Casier. In Turkije zelf is de legerdienst voor mannen nog een echt overgangsritueel naar de volwassenheid. Die functie heeft de korte dienstplicht niet voor Belgische Turken. Indoctrinatie is een lelijk woord, maar de basisopleiding fungeert toch als een vorm van resocialisatie in Turks nationalisme, een oefening in loyaliteitsopbouw.'

Ook Ergün Top, advocaat en gemeenteraadslid (CD&V) in Antwerpen, bezit de dubbele Turks-Belgische nationaliteit. Hij zal volgend jaar zijn legerdienst vervullen. ‘De legerdienst is een van de verplichtingen van de Turkse nationaliteit en ik ben blij dat we hem kunnen afkopen', zegt Top. Toegegeven, 5.112 euro is voor sommigen drie Belgische maandlonen, maar miliciens die in Turkije wonen, dienen vijftien maand en riskeren hun leven.'

De Turken die in België wonen zouden van hun dienstplicht afkunnen door de dubbele nationaliteit op te geven. Maar dat hebben de meesten er niet voor over. Een andere optie bestaat erin nooit meer een voet in Turkije te zetten, want daar riskeren ze een gevangenisstraf als ze de maximumleeftijd hebben overschreden en hun burgerplicht niet hebben vervuld.

Waarom houden Turkse Belgen vast aan de dubbele nationaliteit? ‘Voor mij is het vooral een emotionele kwestie', zegt Ergün Top. ‘Ik besta uit twee helften: ik voel me zowel Vlaming als Turk. De Turkse nationaliteit behouden, biedt overigens ook voordelen in verband met erfrecht en het verwerven van eigendommen in Turkije.'


Blog DS, 25-08-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB