Hang u op

Rik Torfs

Precies 65 jaar geleden, op 29 april 1945, hingen de lijken van Benito Mussolini en zijn maîtresse Claretta Petacci te bengelen op de Piazzale Loreto in Milaan. Ze waren aan hun voeten opgehangen. De dag voordien werden ze geëxecuteerd. Ze waren dus al even gestorven. En nu hingen ze daar, met hun hoofd en hun armen naar beneden, het publiek mocht kijken. Mensen die dat verlangden konden naar hartenlust tegen het hoofd van de terechtgestelden aanschoppen of in hun gezicht spuwen. Ze deden dat gretig. Hiervan bestaan beelden, die ik in mijn studententijd voor het eerst zag en die mij met een diepe walging vervulden. Wat toen in Milaan gebeurde, 65 jaar geleden, is een daad van barbarij die niet genoeg kan worden veroordeeld.


Aha, hoor ik iemand roepen met overslaande stem. U verdedigt Mussolini! U keurt zijn misdrijven goed! Komaan. Het is niet omdat je niet tegen de kop van een dode mag schoppen, dat je accepteert wat hij deed toen hij nog leefde. Mussolini was een zeer foute man, die talloze mensenlevens op zijn geweten heeft. Wel blijf ik een tegenstander van de doodstraf, ook voor wie de ergste dingen deed. Wordt ze helaas toch toegepast, zoals in Texas of in China, dan moet ze eindigen met de dood. Daarom heet ze doodstraf. Schoppen tegen lijken is onfatsoenlijk. Ook tegen lijken van onfatsoenlijke mensen. Zeker, Mussolini deed dingen die erger waren dan een dode schoppen of in het gezicht spuwen. Maar de ontsporingen van een ander geven ons niet het recht om hetzelfde te doen. Het antwoord op barbarij is beschaving, en niet nog meer barbarij.

Waren de Milanezen in 1945 minder beschaafd dan wij vandaag? Dat is niet zeker. Toen Marc Dutroux voor het eerst het gerechtsgebouw van Aarlen werd binnengeleid, zou hij zonder de aanwezigheid van een sterke politiemacht onherroepelijk zijn gelyncht. Blogs over Ronald Janssen bieden een overzicht van creatieve marteltechnieken. Bind hem vast aan een paal midden in zijn dorp en laat de mensen met hem doen wat ze willen, las ik ergens. Wreedheid gluurt op elk moment om de hoek. Beschaving is vaak slechts een dun laagje vernis. Soms lijkt het alsof wij die beschaving hinderlijk vinden, dat we wachten op het onbehoorlijke gedrag van anderen om ze van ons af te schudden. Zoals feestvierders uitkijken naar het moment waarop ze eindelijk die malle das kunnen losknopen die hen al de hele dag naar adem doet happen.

Sommige reacties op het seksueel misbruik door bisschop Roger Vangheluwe gaan in dezelfde richting. Geen straf kan zwaar genoeg zijn, ook al zijn de misdrijven die hij pleegde naar profaan en kerkelijk recht verjaard. Wat, klinkt het verontwaardigd, verjaard? We gaan ons toch niet aan rechtsregels houden wanneer we echt kwaad zijn zeker? Nochtans, ook de meest verwerpelijke persoon heeft recht op een behoorlijk proces en op bijstand van een advocaat. En als er geen wettelijke basis is om iemand te straffen, als er geen rechtsregels zijn die dat toelaten, bijvoorbeeld omdat verjaring is ingetreden, dan is een juridische straf onmogelijk. Je kunt natuurlijk altijd de strafwet strenger maken, onze tijd neigt daar trouwens steeds vaker toe, maar dan niet met terugwerkende kracht.

Betekent de onmogelijkheid om juridisch te straffen dat je het gedrag van de dader accepteert of toedekt? Volstrekt niet. Het optreden van Roger Vangheluwe valt op geen enkele manier goed te praten. Excuses heeft hij niet. Hij hield het seksueel misbruik waaraan hij zich schuldig maakte jarenlang vol, van een eenmalige uitschuiver is geen sprake. Wat de bisschop deed, was moreel totaal fout. Maar niet alles wat moreel fout is, kan juridisch worden bestraft. Het is overigens de vraag of dat altijd nodig is. Vangheluwe is geen bisschop van Brugge meer. Zijn naam is voor eeuwig besmeurd. Hij zal tot in lengte van dagen worden herinnerd als de pedofiele bisschop van Brugge. De vernedering is compleet. Wat voegt een kerkrechtelijke laïcisering, bovendien op een juridisch aanvechtbare manier opgelegd, daar nog aan toe? De schande is groter dan de zwaarste kerkelijke straf ooit kan zijn.

Ondertussen blijft in onze democratische rechtstaat de vrijheid van meningsuiting bestaan. Gelukkig. Ook voor wansmakelijke meningen. Zo las ik in een blog over de van zijn voetstuk getuimelde Brugse kerkvorst: 'Aan bisschop Vangheluwe: hang u op. Nu.'

En ik zie de woedende burgers van Milaan tegen het dode hoofd van Mussolini schoppen.


DS, 29-04-2010 (Rik Torfs)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB