Europese Grondwet / Geen noodscenario bij Frans 'nee'


Het spook van een 'nee' tegen de Europese Grondwet waart door Brusselse gangen. Het jaagt schrik aan, en niemand weet wat te doen.


Er ligt geen noodscenario klaar voor het geval de Fransen op 29 mei in meerderheid tegen zullen stemmen, zo verzekert iedereen die het zou kunnen weten. ,,Natuurlijk wordt erover gepraat, maar niet in officiële vergaderingen'', zegt een EU-diplomaat. ,,Er ligt geen plan-B. Daarmee zou je de goden verzoeken.''

Bezwerende woorden moeten het schrikbeeld verjagen. ,,De Fransen hebben nog ruim vijf weken om het tij te keren'', klinkt het geruststellend in diplomatieke kring. ,,Een derde van de Fransen twijfelt nog.''

Dat kan niet verhullen dat opiniepeilingen steevast wijzen op meer 'nee'-stemmers. Het voortschrijdend debat maakt de tegenstanders alleen maar sterker. De tegenstanders hebben het ook makkelijker: ze kunnen er van alles bij slepen om het spook op te porren. Zelfs de groeiende import van Chinees textiel wordt in Frankrijk in stelling gebracht tegen de Grondwet, al heeft die er niets mee te maken.

Bij een tv-debat van president Chirac met tachtig jongeren bleek ook dat de munitie overal vandaan kan komen. De jongeren spraken hun zorgen uit over werkloosheid, over hoofddoekjes, over opleidingseisen en wat niet al. Chirac antwoordde maar steeds: daar gaat de Grondwet niet over. Vervolgens probeerde hij de jongeren te paaien met Frankrijks invloed in Europa en de wereld. Maar dat kon ze niet zoveel schelen.

Europese projecten zoals de Grondwet lijken slecht bestand tegen volksdebatten. ,,Een massa heeft altijd schrik van verandering'', zei de Belgische voorvechter van de grondwet, Jean-Luc Dehaene vorige week. ,,We zouden nooit de euro hebben gehad als er een referendum over was gehouden. De Duitsers hadden hem nooit aanvaard. En de Fransen zouden nooit hebben ingestemd met het Spaanse lidmaatschap van de EU. Ze waren veel te bang voor Spaanse wijn, aardbeien en vis.''

Ook Dehaene, die vice-voorzitter was van de conventie die de grondwet heeft geschreven, weet niet wat de EU zou moeten doen met een Frans 'nee'. Dan is er een crisis, verwacht hij. Maar hij ziet een lichtpuntje: ,,Sommige mensen zeggen dat Europa alleen maar vooruitkomt door crises. Ook onze gemeenschappelijke markt is uit een crisis voortgekomen. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat je zulke crises dan maar moet organiseren.''

Het lijkt erop dat andere landen gewoon door zullen gaan met hun parlementaire stemmingen en referenda. Het is dan wel de vraag wat de zin daarvan is. Of zoals de Britse premier Blair maandag zei: ,,Je kunt niet over niets stemmen.''

Volgens een EU-diplomaat zal veel afhangen van wat de analyse van een Frans 'nee' zal zijn. De achtergrond ervan moet worden onderzocht, vindt hij. Maar Dehaene is bang dat zo'n analyse niets zal opleveren. ,,Als Frankrijk 'nee' zegt, dan is er 's anderendaags niemand die daarvoor verantwoordelijkheid neemt of die het kan uitleggen.''


Trouw, 22/04/2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB