Chirac moet redding brengen - Franse president gooit zich in campagne EU-referendum


BRUSSEL - Al dertien opeenvolgende peilingen gaven het 'neen' gewonnen in het Franse referendum over de Europese grondwet. Niet verwonderlijk dat de voorstanders zich almaar vertwijfelder gingen afvragen: waar blijft Jacques Chirac? Vanavond gooit de president zich in de strijd, in de vorm van een ontmoeting met een groep van tachtig jongeren op de Franse zender TF1.


HEEL wat voorstanders van het 'ja' zijn niet overtuigd dat dit soort 'happening' de aangewezen formule is. Een veelheid vragen van jongeren kan de president natuurlijk de gelegenheid geven om uitleg te geven over allerlei aspecten van de Europese grondwet, over wat die grondwet nu wel of niet oplegt of mogelijk maakt.

Maar dit referendum gaat niet over de tekst van de grondwet, zo blijkt uit analyses van de opeenvolgende peilingen. Het draait om gevoelens van identiteit, van geborgenheid, van nationale trots.

De harde kern van de tegenstanders van de grondwet bestaat uit het traditionele anti-Europese front: uiterst-rechts, uiterst-links, en ,,soevereinisten'' uit diverse kampen die tegen elke afstand van nationale soevereiniteit zijn. Daarrond zweeft een bredere kring van kiezers die om allerlei redenen 'neen' willen stemmen, ook om partijpolitieke zoals bij elk referendum het geval is.

In 1992 kon de socialistische president François Mitterrand een kritische massa over de streep trekken voor een nipt 'ja' (51,05 procent) in het referendum over het Verdrag van Maastricht.

De argumenten die toen overtuigden, zijn nu echter weggevallen. In 1992 zag een meerderheid in de versterking van Europa een beschutting van het Franse sociale model en een verdediging tegen het ultraliberalisme. De door Frankrijk geëiste invoering van de euro, die het eengemaakte Duitsland 'vastklonk' aan Europa, stond bovendien symbool voor de macht van de Frans-Duitse drijfas en dus de leidende rol van Frankrijk in Europa.

Nu echter wordt 'Europa' gezien als de versneller van een liberalisme waartegen de Fransen, met hun traditie van een sterke staat, zeer afkerig staan. Bovendien hebben ze moeite met de uitgebreide EU van 25 omdat Frankrijk daarin geen onbetwiste leidersrol meer heeft. Daarmee betalen de Franse verdedigers van de Unie de prijs voor het feit dat ze ,,de Europese idee altijd hebben voorgesteld als het verlengstuk van de grandeur van Frankrijk, liever dan als een collectief project'', schreef gisteren Jerôme Jaffré, hoofd van het peilingsinstituut Sofres, in Le Monde .

Dat is een van de grote lessen uit de peilingen: de uitbreiding tot 25 is slecht uitgelegd en niet verteerd.

Daarom danst Chirac nu op een slap koord. Zeggen dat de Europese constructie stilvalt als Frankrijk 'neen' zegt, is geen argument, want veel Fransen vinden dat ze toch al te snel gaat. Met chaos kan hij niet dreigen want als de grondwet afgeketst wordt, dan valt de Unie gewoon terug op het Verdrag van Nice. Binnenlandse turbulentie dreigt evenmin want hij heeft al aangekondigd dat hij aanblijft, wat ook de uitslag wordt op 29 mei.

De minister van Buitenlandse Zaken, Michel Barnier, gewezen Europees commissaris, gebruikte dinsdagavond in een tv-debat wel al een doorslaand argument. De Fransen lijden aan vreselijke zelfoverschatting, zei hij, als ze denken dat na een Frans 'neen' de 24 partners braafjes over een nieuwe grondwet zullen gaan onderhandelen. Of als ze denken dat Frankrijk invloedrijker wordt als het zich buiten in plaats van in het hart van Europa plaatst.

Maar vooral, zeggen analisten, moet Chirac met zijn landgenoten niet over Europa maar over Frankrijk spreken. Hij moet ze overtuigen dat een keuze voor de EU een keuze voor Frankrijk is, dat Frankrijk, met zijn sterke staat, zijn sociale model, zijn spitstechnologie, zijn performante bedrijven, geen schrik moet en mag hebben van Europese integratie. Hij moet tot hun gevoelens spreken, ze overtuigen dat hij juist uit liefde voor Frankrijk voor de EU kiest. Alleen zo, zeggen ze, kan hij winnen in wat zich nu als een mission impossible aandient.


14/04/2005 Mia Doornaert

©Copyright De Standaard

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB