De lezer wordt bedrogen

Franse politica pleit voor verplichte waarschuwing bij geretoucheerde foto's — Tijdschriften gevuld met extreem slanke modellen. Foto's van vrouwen op leeftijd zonder ook maar één rimpeltje. Het Franse parlementslid Valérie Boyer wil dat er open kaart wordt gespeeld. ‘Zulke benen bestaan niet!'

‘Ik ben helemaal niet tegen foto's van mooie vrouwen! Integendeel. Mooie foto's zijn prima om bij weg te dromen. Maar je kunt de lezer toch correct informeren? Je kunt toch vermelden dat iemand er in het echt anders uitziet?'

De Franse parlementariër Valerie Boyer (47), een lid van de partij van president Nicolas Sarkozy, is bang voor misverstanden. Nee, ze wil de creativiteit niet aan banden leggen. Slanke vrouwen mogen ook gewoon in beeld verschijnen. Ze is ook niet absoluut tégen het retoucheren van foto's. Maar vermeld dat dan gewoon, zegt Boyer keer op keer.

‘Het vreemde is dat er voor de geschreven pers een hoop regels bestaan. Je mag de waarheid geen geweld aandoen, je moet objectief zijn, enzovoort. Maar voor foto's bestaan helemaal geen regels. Integendeel: de lezer wordt aan de lopende hand bedrogen. Foto's, vooral die van vrouwelijke modellen, worden vrijwel continu geretoucheerd. Het enige wat ik vraag, is om dat te vermelden. Zet bij zo'n foto dat hij bewerkt is. Dan neem je je lezer serieus.'

Zo zette ze het ook in het wetsvoorstel dat ze kort geleden presenteerde. Elke afbeelding moet, als het aan Boyer ligt, de vermelding ‘photo retouchée' krijgen als er op enigerlei wijze aan is gesleuteld op de computer. Niet alleen modellen in tijdschriften, maar ook journalistieke foto's van bijvoorbeeld politici, reclame's en zelfs foto's van kunstenaars. Bij een overtreding krijgt de uitgever een boete van 37.500 euro, wil Boyer.

Het parlementslid haakt in op een internationale trend. Het Duitse damesblad Brigitte besloot onlangs alleen nog maar ‘gewone' Duitsers te fotograferen, en geen modellen meer. Het Franse tijdschrift Elle portretteerde eerder dit jaar topmodellen als Monica Bellucci zonder make-up. Vorige maand brak in de VS nog een rel uit over een broodmager model in een reclame van het modemerk Ralph Lauren. In Madrid werd al een paar jaar geleden een verbod ingesteld op vel-over-beenmannequins op de catwalk.

Op de tafel voor Boyer ligt de voorpagina van een recent nummer van het Franse weekblad Paris Match. Daarop staat, halfbloot, de Amerikaanse actrice Sharon Stone. Geen rimpel op haar gezicht, geen plooitje op haar ellenlange benen. Haar armen zien er gespierd uit, haar borsten zijn rond als appels.

‘Prachtige foto', zegt Boyer lachend. ‘Sharon Stone ziet er echt heel mooi uit. Alleen ziet ze er in het echt niet zo uit. Haar lichaam is op de computer bewerkt. Ik ben ervan overtuigd dat lang niet alle lezers dat weten of zich ervan bewust zijn.' Boyer neemt de cover er nog eens bij. ‘Weet je wat helemaal erg is? De tekst ernaast.' Rond het nauwelijks bedekte lichaam van Stone staat: Ik ben 50 jaar. Wat dan nog?

‘Dat is dus de boodschap. Als je vijftig bent en je ziet er niet zo uit, dan ben je mislukt. Zo'n lichaam is dus het ideaal op die leeftijd.'

Paris Match en Sharon Stone zijn niet de enigen, verre van. ‘Laatst nog pakte ik zo'n blad met daarin een foto van een meisje dat van top tot teen was geretoucheerd. En wat stond erbij? Jezelf zijn! Daar ging het artikel over.'

Boyer, gescheiden en moeder van drie kinderen, begon haar politieke loopbaan in Marseille. In 2007 werd ze gekozen in het Franse parlement. Sindsdien lanceert ze het ene na het andere wetsvoorstel, vaak over gezondheidsproblemen onder de jeugd. Anorexia en obesitas zijn terugkerende thema's. Ze kwam met een voorstel om websites te verbieden die extreem afvallen propageren. Ze wil de voeding in schoolkantines verbeteren. En ze pleitte ervoor om in 2011 een landelijke campagne tegen overgewicht en obesitas te voeren. ‘Ik doe veel meer, hoor', corrigeert ze lachend. ‘Maar het is de pers die vooral aanslaat als het over slanke fotomodellen en anorexia gaat.'

In Frankrijk lijden volgens schattingen zo'n 30.000 tot 40.000 mensen aan anorexia. ‘In negen van de tien gevallen gaat het om jonge meisjes.' Tegelijkertijd neemt het probleem van overgewicht toe. ‘Overgewicht treft nu een op de twee Fransen. Obesitas speelt bij zo'n 16 procent van de Fransen. En in drie à vier jaar tijd is dat cijfer verdubbeld.'

Boyer weet dat een eenvoudige verklaring niet te geven is. ‘Anorexia is een psychische aandoening. We weten nog weinig over de oorzaken. Maar we weten wel dat anorexia en obesitas samenhangen en dat er een verband is met de slankheidscultuur. Vrouwen en meisjes zien die foto van Sharon Stone en willen er net zo uitzien. Dus passen ze hun eetgedrag aan om ook zo slank te worden, en daardoor ontstaat een opeenstapeling van frustraties. Want ze kunnen niet op die foto van Sharon Stone gaan lijken, Stone zelf lijkt er in het echt ook niet op. En die frustraties dragen absoluut bij aan eetproblemen, aan obesitas.'

Voor, tijdens en na het gesprek is Boyer druk met haar blackberry. Ze heeft vrijwel continu contact met haar kinderen.

‘Ik heb er drie, onder wie twee tienerdochters, van zestien en zeventien. Ik zat laatst met zo'n groep meiden in de auto. We reden langs een reclamebord met daarop zo'n prachtige vrouw, liggend, met enorm lange blote benen. Het was reclame voor een anticellulitiscrème. ‘Die willen we ook', gilden die meiden. Toen heb ik ze verteld dat, zelfs als ze die crème zouden gebruiken, ze nooit zulke benen zouden krijgen. ‘Die benen zijn niet echt!' zei ik. ‘Zulke benen bestaan niet!' Dat zijn nog maar tieners en ze willen dus al anticellulitiscrème om er net zo uit te zien als op de foto.'

Want dat is het grote verschil, benadrukt Boyer. De kinderen anno 2009 staan aan veel meer reclame bloot dan de vorige generatie. De afslankindustrie is alomtegenwoordig. ‘In mijn tienertijd werd er alleen aan plastische chirurgie gedacht bij noodgevallen. Dat diende niet om jezelf mooier te maken. Nu heeft 30 procent van de plastisch-chirurgische ingrepen plaats bij minderjarigen, heb ik begrepen. Ik heb zelf geen vriendinnen met anorexia. Maar mijn dochters kennen een heleboel leeftijdgenoten met anorexia.'

De slankheidscultus is uitgegroeid tot een ramp, zegt Boyer. ‘Jong en slank zijn is nu al niet meer genoeg. Nu worden ook nog de foto's bewerkt om met name vrouwen er nóg jonger en nóg slanker uit te laten zien. Om te voldoen aan dat ideaalbeeld.'

‘De paradox is dat we steeds ouder worden. Je zou kunnen zeggen dat een mens straks de helft van zijn leven een senior is. Er zijn dus steeds meer mensen met grijze haren en rimpels. Maar in plaats van ons daarbij neer te leggen, verzetten we ons ertegen.'

Boyer heeft niet de illusie dat de vermelding dat een foto is geretoucheerd, tegen anorexia helpt. ‘Nee, een foto maakt niemand ziek. Maar ik wil dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen virtuele beelden en wat echt is. Dat de lezer serieus wordt genomen en dat hem wordt verteld wanneer informatie gemanipuleerd is. Ik kan zelf niet zeggen waar de grenzen liggen. Dat moet de beroepsgroep of het parlement maar beslissen. Natuurlijk vind ik het prettig als een klein pukkeltje bij me wordt weggewerkt als ik op de foto kom, maar of je dat nou moet vermelden? Ik zie het als een taak van de media en uitgevers om erover na te denken en desnoods zelf regels op te stellen.'

‘Weet je wat me nog het meest heeft verbaasd? Dat de vrouwenbladen zich niet achter mijn initiatief hebben geschaard en de feministen ook niet. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen die dikker zijn dan gemiddeld, zelfs minder kans hebben op een baan dan een ander. Dan hebben we het toch over de vrouwenstrijd? Is het zoveel moeite om te vermelden dat iemand er op een foto anders uitziet dan in werkelijkheid? Daarna mag iedereen gewoon vinden wat hij of zij zelf vindt. Als we maar goed geïnformeerd worden.'

Bron: www.destandaard.be, 14-11-2009
_______________________________________

Net zoals politica Valérie Boyer ben ik er van overtuigd dat geretoucheerde foto's meisjes aanzetten tot afslanken. De media laat via foto's als deze tienermeisjes, die van nature uit vaak al erg onzeker zijn over hun lichaam, immers geloven dat schoonheid gelijk staat aan overdreven slank zijn. Bijgevolg is het logisch dat het aantal meisjes met anorexia de afgelopen jaren fors is gestegen. Daarnaast kan deze drang naar perfectie ook het omgekeerde effect hebben. Meisjes met een te hoog BMI zullen bij het zien van superslanke modellen namelijk al snel ontmoedigd de koelkast induiken.

Toch denk ik niet dat een verplichte waarschuwing bij geretoucheerde foto's deze problemen zal oplossen. Daarvoor is een mentaliteitsverandering noodzakelijk. Het is hoog tijd dat mensen gaan beseffen dat perfectie niet bestaat en dat ieder van ons zijn kleine oneffenheden heeft. Laten we dus niet langer de strijd aangaan met ouderdomskwaaltjes en gewoon wat vaker gelukkig zijn.