Er is in Vlaanderen geen verband tussen het aandeel migranten in een gemeente en het maatschappelijk vertrouwen of de participatie in het verenigingsleven. "Migranten hebben geen negatieve invloed op de kwaliteit van het samenleven". Dat blijkt uit een studie van de KU Leuven die vadaag wordt voorgesteld op de studiedag 'Sociale Staat van Vlaanderen'. De resultaten van het onderzoek spreken een eerder Amerikaans onderzoek tegen.

Cliché
Het cliché is bekend: de aanwezigheid van migranten zou zorgen voor diverse samenlevingsproblemen, zoals een stijging van de criminaliteit of een daling van het algemeen vertrouwen. Die stelling werd enkele jaren geleden ook bevestigd door een onderzoek onder leiding van de Amerikaanse top-politicoloog Robert Putnam.

Weinig vertrouwen
Uit dat onderzoek bleek dat in meer diverse wijken het vertrouwen tussen de bewoners systematisch lager lag. Zowel blanke als zwarte burgers blijken de neiging te hebben om minder contacten te zoeken met hun buren als die een andere huidskleur hebben. Als een wijk te divers wordt, trekt iedereen zich terug in zijn eigen levenssfeer en gaat de kwaliteit van het samenleven er op achteruit, zo concludeerde Putnam.

Amerikaans onderzoek niet geldig
Het Amerikaanse onderzoek werd sindsdien veel geciteerd en de stelling dat diversiteit zorgt voor samenlevingsproblemen is gaandeweg een eigen leven gaan leiden. De Leuvense onderzoekers Tim Reeskens en Marc Hooghe hebben het Amerikaans onderzoek nu overgedaan in Vlaanderen. Uit de resultaten van het Vlaamse onderzoek blijkt dat de Amerikaanse conclusies niet geldig zijn in Vlaanderen. "Er is geen significant verband tussen de ethnisch-culturele diversiteit van een gemeente en het voorkomen van sociaal kapitaal", zo stellen de onderzoekers. Het vertrouwen en de participatie aan het verenigingsleven worden niet zozeer bepaald door de aanwezigheid van migranten als wel door individuele factoren zoals opleidingsniveau, inkomen, gezinssituatie, beroep en geloof.

Extra studiewerk nodig
Om te achterhalen waarom de resultaten van het Vlaamse onderzoek verschillen van de Amerikaanse resultaten, is volgens de onderzoekers extra studiewerk nodig. Maar Reeskens en Hooghe geven al een aantal mogelijke verklaringen. "In de VS leven blank en zwart vaak gewoon naast elkaar. Je hebt er steden die bijna 100 procent zwart zijn en steden die bijna 100 procent blank zijn. In West-Europa in het algemeen, en Vlaanderen in het bijzonder, is er minder sprake van ghetto-vorming. Ook in een zeer diverse wijk als Borgerhout wonen nog relatief veel autochtone Vlamingen, terwijl je omgekeer relatief veel allochtonen hebt in kleinere steden als Lokeren of Zele".

Sociale zekerheid bepalende factor
Wat volgens Reeskens en Hooghe ook een rol kan spelen is het Europese systeem van sociale zekerheid. "Minderheden in de VS hebben vaak te maken met een opeenstapeling van risicofactoren: armoede, gebrekkige gezondheidszorg, slechte behuizing, werkloosheid, criminaliteit, enzovoort., en uiteraard zorgt dat voor samenlevingsproblemen. Ook in Vlaanderen is er sprake van achteruitstelling bij ethnisch-culturele minderheden, maar de uitsluiting is veel minder sterk dan in de Amerikaanse samenleving", zo besluiten de Leuvense onderzoekers. (belga/vsv)