Optimisten aller landen: verenigt u!


Hoe kunnen we in de 21ste eeuw optimistisch zijn zonder naïef te zijn? De schrijver Pieter De Buysser vroeg het aan denkers, economen en kunstenaars, en vraagt het nu ook aan u.


Een vastberaden pepbrief van Guy Verhofstadt. Een foto van een breed lachende drag queen op een vuilnisbelt (Goldiechiari). Een mobiele installatie die energie verzamelt om de Israëlische Muur af te breken (Effi and Amir). Het is maar een greep uit de inzendingen op de website van An anthology of op-timism ('een bloemlezing van optimisme'), het project dat de schrijver Pieter De Buysser samen met de Canadese kunstenaar Jacob Wren presenteert tijdens het Kunstenfestival in Brussel.

'Jacob en ik hebben enigszins tegengestelde karaktertrekken: hij is veeleer zwaarmoedig, ik misschien eerder vitalistisch. Maar hij wil zich geen pessimist noemen en ik mezelf geen optimist', vertelt De Buysser. 'Zo zijn we drie jaar geleden begonnen aan een zoektocht naar iets anders. We noemen het kritisch optimisme. Het gaat om een bewustzijn dat je in staat stelt om naargelang de situatie te kiezen tussen optimisme of pessimisme, los van je persoonlijke aanleg en los van de heersende mentaliteit.'

Die mentaliteit is vandaag al bij voorbaat pessimistisch, stelden De Buysser en Wren vast. '250 jaar geleden zette Voltaire zich in Candide af tegen de optimistische ideologie die zijn tijd domineerde. Nu leven we onder een pessimistisch regime. Kijk naar de politiek: alles is gericht op bescherming, behoud, beveiliging. Maar ook de kunst herleidt zich veel te vaak tot een esthetiserende klaagzang.'

Het duo bleef niet bij de pakken neerzitten en schreef collega's, denkers en opiniemakers aan met de vraag: wat kan optimisme betekenen in de 21ste eeuw? Velen antwoordden niet. 'Ik had bijvoorbeeld graag het voorstel ge-lezen van Donald Rumsfeld, de man die uit optimisme de oorlog tegen Irak begon. Nick Cave hebben we op de luchthaven aangesproken en hem onze brief meegegeven, maar ook van hem hebben we niets meer gehoord.'

Veertig van hen antwoordden wel, met een tekst, foto, filmpje, knipsel of geluidsfragment - onder hen ook mensen die ingingen op de open oproep op de site, of in hun pen kropen nadat ze de voorstelling hadden bijgewoond die De Buysser en Wren rond de inzendingen weefden.

'In die voorstelling werken we enerzijds met de inzendingen en anderzijds met onze eigen bevindingen en discussies. Elke avond is anders: we nemen telkens weer andere bijdragen op, het publiek reageert anders, ons denken evolueert.'

Van een optimistisch elan is niet echt sprake in de inzendingen. Vaak wijzen ze veeleer op een reden om ondanks alles positief te blijven, een kiem van optimisme. Bevestigt dat niet net ons pessimisme?

'Ik vind dat net heel mooi. Want daar gaat het om in het kritisch optimisme: kleine stappen, experimentele daden van verzet, verschuivingen die kwetsbaar mogen zijn, en vooral: verbeelding. We willen niet terug naar het naïeve optimisme dat net tot de behoorlijk fatale toestand heeft geleid waarin we ons nu bevinden: zowel het communisme als het kapitalisme kwamen neer op een net iets te enthousiast nastreven van utopische dromen.'

'Het is meer een zoektocht naar een houding voor de 21ste eeuw. Bij de grote politieke stromingen vind je die niet. De deemoed van de christen-democraten, de brutaliteit van de neoliberalen, het overdreven pessimisme van het hedendaagse socialisme: ze spelen niet in op de noden van deze tijd.'

'An anthology of optimism' is een internationaal project, met inzendingen uit de hele wereld en opvoeringen in diverse landen. Verschillen de reacties van plaats tot plaats?

'Zeker. In Polen reageerde het publiek bijvoorbeeld extreem enthousiast. Misschien is optimisme daar noodzakelijker, omdat hun situatie er ook nog penibeler is. Ik heb het zelden meegemaakt dat de zaal zo uit zijn dak ging. Maar overal merken we wel dat optimisme een grote zorg is, en gebeurtenissen die onze tijd tekenen, zoals Obama en de recessie, maken dat nog iets actueler.'

'Het is echt een sociaal experiment. Dat is nieuw voor mij. Ik heb al veel toneelteksten geschreven, maar misschien benut ik nu wel andere mogelijkheden van het theater. Het is een gesprek met een publiek, we hebben het rechtstreeks met de toeschouwers over iets dat hen en ons echt aanbelangt.'

'Voor mezelf is het een nieuw soort theater, een soort orale fitness, een collectieve training van de mond- en verbeeldingsspiertjes om andere, en liefst betere, opties te verwoorden.'

'An anthology of optimism',

voorstelling nog vanavond en

morgen in de Beursschouwburg, Brussel (Kunstenfestival).

Volgend seizoen op reis door België en Europa. Productie: Campo (09-223.00.00). Post uw bijdrage via:

getoverit@anthologyofoptimism.com

www.anthologyofoptimism.com

www.pieterdebuysser.com


DS, 07-05-2009 (Dorien Knockaert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB