Schip haalt schat aan fossielen op

Natte droom van elke paleontoloog ligt in Den Bosch — De natte droom van elke paleontoloog ligt in het Nederlandse Den Bosch. Daar haalt een baggerschip het ene fossiel na het andere op, van mammoeten tot poolvossen.

Net buiten Den Bosch graaft het schip Den Otter langs de Maas een grote put om een woonwijk op te hogen. In plaats van het zand als een graafmachine uit de put te halen, schraapt het schip laag per laag van de bodem af. Het doet dat met de zogenaamde snijkopzuiger, die bedoeld is om goedkoop zand van duurder zand te scheiden. Het ene dient om op te hogen, het andere om te draineren en te metselen.

Die bijzondere techniek om het zand uit de put te halen biedt ook voordelen bij het ophalen van de fossielen uit de oude rivierbedding van de Maas. Specialisten kunnen zo immers precies bepalen hoe diep onder de grond die fossielen lagen. 'We zijn al sinds 2005 bezig met onderzoek in die put ', zegt Anton Verhagen (64). Hij zoekt als bodemdeskundige of amateurpaleontoloog, al veertig jaar naar fossielen.

'We dachten dat de fossielen tussen de twaalf en zestien meter onder de grond zaten, maar we hadden al succes tussen de acht en negen meter diep.'

De oogst tussen het afgeschraapte zand is enorm: honderden fossielen, in uitstekende staat. 'Resten van mammoeten, beren, leeuwen, poolvossen, wolven, vogels, insecten. Ook stenen werktuigen, lansen, speerpunten en krabbers hebben we gevonden.'

De schedel van een poolvos werd gedateerd als 28.000 jaar oud. Een wolf op dertig- à veertigduizend jaar.

Op basis van de informatie die het zand en de vondsten bieden, hebben de onderzoekers zich een beeld kunnen vormen van hoe de streek er veertigduizend jaar geleden uitzag. 'We kunnen aantonen dat hier mammoeten rondliepen die elke dag 180 kilo van de vlakten graasden. Hier moeten enorme beverdammen geweest zijn: we hebben duizenden stukjes afgeknaagd hout gevonden. Er zijn ook enorme hoeveelheden verbrand hout gevonden. Dat wijst op een grote bosbrand.'

De paleontologen zijn erg blij met de manier waarop het baggerschip de grond laag per laag afschraapt. 'Steek een gewone profielzuiger twintig tot dertig meter in de grond en die brengt alle fossielen door elkaar naar boven: beenderen van een mammoet en stukjes van een Romeinse nederzetting uit een totaal ander tijdperk. Je kunt elke vondst op zich dateren, maar net die laagjes maken het zo interessant. In de laag met de 'koude' dieren als poolvossen, wolven en rendieren vind je geen resten van mammoeten: die hebben de ijstijd niet overleefd.'

De vondsten in Den Bosch zijn zo indrukwekkend dat er vanuit Engeland en de VS interesse voor is. Anton Verhagen schreef er met paleontoloog Dick Mol een boek over. Ook een Gentse geoloog werkte mee aan het boek. Verhagen blijft intussen zoeken en verzamelen. Heeft hij nog plaats voor die tienduizenden botten? 'Ik heb jaren geleden een museum kunnen kopen. Daar bewaren we nu een deel. Ik heb thuis een werkplaats. Daar heb ik uitgevlooid hoe je kunt voorkomen dat fossiel hout verpulvert als het in aanraking komt met lucht. Het is een hobby die me niet loslaat.'

03 mei 2009

www.standaard.be

Ik vind het fascinerend hoe ze met een schip deze lagen kunnen blootleggen, zonder de fossielen te beschadigen. Ik vind het alleen raar dat ze zich zo vergist hadden qua diepte waarop de fossielen lagen.