De schandpaal van de media


HANS ANNOOT heeft ernstige bedenkingen bij de manier waarop het verhaal over lijfstraffen in een Leuvense Steinerschool door de media werd behandeld.


De Steinerschool van Leuven gaat door een mediastorm (DS 29 en 30 april). Van De Standaard tot de VRT-nieuwsdienst en lokale tv-stations en zelfs buitenlandse kranten. En nu ook haatmails. Wie deze 'scoop' over eventuele lijfstraffen op de school lanceerde, noemt dat ongetwijfeld een succes.

Als we dit alles ietwat nuchter overwegen, is het meest onbegrijpelijke en ongehoorde niet wat er in de Steinerschool van Leuven feitelijk is gebeurd, maar wel dat dergelijk voorval dit hele mediacircus in beweging kan zetten. En dat reveleert vooral de problematische kant van hoe media in de 21ste eeuw werken.

Eén ouder heeft een klacht ingediend bij het kinderrechtencommissariaat. Is dat nieuws? Er was nog geen onderzoek gevoerd door de bevoegde instanties (kinderrechtencommissariaat, onderwijsinspectie) om na te gaan of de ten laste gelegde feiten stroken met de werkelijkheid. Er was daardoor ook nog geen objectief verslag of uitspraak beschikbaar. En toch stortten de media zich op deze zaak. Hoewel elke ervaren journalist weet dat - zeker in het onderwijs - klachten over van alles en nog wat zienderogen toenemen. Eender wie, kan op eender welk moment over eender wat bij meerdere instanties 'zijn beklag' doen. Hoeveel van die klachten hebben echter ook voldoende grond?

Hoewel niet blijkt dat er iets strafbaars, onfatsoenlijks of ontoelaatbaars is gebeurd (Een leerling werd gevraagd de trap op en af te lopen, een leerling moest de speelplaats poetsen. Dit kun je bezwaarlijk lijfstraffen noemen. Geen enkel kind zat ooit met de knieën in het grind. Geen enkel kind liep rond met ezelsoren. Geen enkel kind moest zijn hoofd in een emmer water steken), zijn er toch bedenkingen te formuleren. Immers, als leraar blijf je de eindverantwoordelijke voor elke maatregel tegenover kinderen. Je laat dan ook best enkel die straffen toe die je zelf correct vindt, ongeacht wat leerlingen hebben gesuggereerd.

Er is een klacht ingediend, laten we de bevoegde instanties hun werk doen. We kunnen op de inhoud van de zaak terugkomen als het rapport er is. Of is dat dan niet meer interessant voor de media?

Het kwaad is echter geschied. De school van Leuven, de leerkracht en in het kielzog 'de Steinerscholen', zijn niet enkel aangeklaagd, ze zijn ook veroordeeld en gestraft. Vanuit de losse pols, wegens het sensatiegehalte (groot genoeg opgeblazen tot het een scoop wordt).

Aan de school van Leuven, de Steinerscholenbeweging en ook een leerkracht, is ernstige schade toegebracht. Iets wat tegenover kinderen terecht niet is toegelaten. Staat wat die ene leerkracht in Leuven nu moet doormaken werkelijk in verhouding tot de feiten? Of ligt de moderne inquisitie daar niet wakker van?

Is het logisch en billijk dat een pedagogische inschattingsfout van een leraar (zonder bewezen laakbare feiten, er is immers nog geen rapport) ertoe leidt dat een school, een leraar en een schoolbeweging zonder enige vorm van proces aan de schandpaal van de media worden gekluisterd? Kan het middeleeuwser? De rotte eieren en beschimpingen zijn vervangen door haatmails.

Alle scholen en leraren dienen te beseffen dat ze steeds meer in een kwetsbare situatie terecht komen. Elke leraar maakt dagelijks minstens één inschattingsfout, elke (ook een vermeende) pedagogische inschattingsfout kan aanleiding geven tot een klacht, en elke klacht kan blijkbaar leiden tot de middeleeuwse mediastrafmaatregel: de virtuele schandpaal. Wie beschermt de leraar (en de gewone burger) hiertegen? Steinerscholen zijn als buitenbeentjes bovendien extra kwetsbaar. Xenofobie loert hierbij om de hoek.

De belangrijkste les die we uit dit onverkwikkelijke avontuur overhouden, is de ervaring hoe pervers media kunnen werken. Zonder te willen veralgemenen, lijkt het toch een trend.

Les één: nieuws is niet wat maatschappelijk relevant of belangrijk is, nieuws is wat de media tot nieuws proclameren omdat hén dat uitkomt. Iets wordt belangrijk omdat de media er aandacht aan besteden, niet omgekeerd. Vandaar het aanzweleffect zoals in deze zaak.

Les twee: de media gedragen zich niet als onpartijdige waarnemers die als doel hebben burgers correct te informeren. Ze kiezen partij en eenmaal dat gebeurd is, wordt informatie geselecteerd in functie van het ingenomen standpunt. Nuanceringen zijn te lastig, het ideale (simpelste) format is dat van de spaghettiwestern: er zijn alleen good guys en bad guys.

Hans Annoot is directeur Steinerschool Antwerpen en bestuurder Federatie van Steinerscholen.


DS, 02-05-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB