Meisjes willen niet dom zijn


BRUSSEL - Er studeren veel te weinig vrouwen af in wiskundige, wetenschappelijke of technische richtingen. 'We verliezen een groot potentieel aan vrouwelijke wetenschappers al van in de basisschool', zegt Forum Itinera.


Hooguit een kwart van de afgestudeerden in wetenschappelijke of technische richtingen zijn vrouwen. Veel meisjes kiezen liever voor zachte richtingen en volgens het cliché ligt dat gewoon in hun aard: meisjes zouden van nature socialer zijn en kiezen meer voor taal of zorg.

Een andere verklaring luidt dat er een gebrek aan vrouwelijke rolmodellen is, of dat meisjes vooral kiezen in functie van een later gezin en kinderen. De rector van de Harvard-universiteit in de VS ging nog een stap verder: hij durfde te suggereren dat vrouwen cognitief niet in staat zijn om op hoog niveau te presteren in wiskunde of wetenschappen. De man moest er ontslag om nemen (en is nu adviseur bij de Amerikaanse president Barack Obama).

De Vlaamse minister van Gelijke Kansen, Katleen Van Brempt (SP.A), reikt vandaag diploma's uit aan een horde 11- en 12-jarige meisjes, die de voorbije weken deelnamen aan de Girls' Days: een initiatief van Technopolis en Agoria, de technologische industrie, die meer meisjes wil verleiden tot de keuze voor techniek en technologie.

'Individuen stimuleren is goed, maar het levert doorgaans niet zo'n groot resultaat op', zegt Ivan Van de Cloot, die als econoom aan het Itinera-instituut verbonden is. 'We moeten ook kijken hoe het komt dat meisjes wegblijven uit die sectoren en wat de maatschappij daaraan kan doen. Als we de vergrijzing in de toekomst willen betalen, zal de economie immers genoeg moeten opbrengen. We evolueren naar een zorgeconomie, maar die kan maar zo sterk groeien als het economische weefsel het toelaat.'

'En om de economie te laten groeien, is het nodig dat meer meisjes naar die harde sectoren doorgroeien', zegt de ICT'er Carl Van Keirsbilck die voor Forum Itinera een lijvig rapport over vrouwen en wetenschap schreef. Hij verwijst naar de Europese commissaris Viviane Redding die, bekommerd om het grote tekort aan ICT'ers, heeft voorgerekend dat de Europese economie met twee procent kan groeien wanneer vrouwen dat tekort zouden oplossen.

Van Keirsbilck komt met een nieuwe verklaring af voor de uitval van meisjes in de positieve wetenschappen. 'We verliezen ze al in de basisschool, omdat ze daar te weinig worden gestimuleerd.'

Dat zit zo: 'Meisjes presteren in de basisschool doorgaans wat beter dan jongens. Ze hoeven niet veel moeite te doen om goede punten te behalen. En ze worden daarom geprezen. Als je zo zes jaar lang te horen krijgt dat je slim bent, ga je denken dat 'slim zijn' gelijk is aan 'geen inspanningen doen'. De verborgen boodschap is dat je dom bent als je wel moeite moet doen.'

Het kantelmoment doet zich voor bij de overgang naar het middelbaar onderwijs, wanneer van leerlingen meer inspanningen worden gevraagd. 'Dan denken deze meisjes dat ze dom zijn, en dat proberen ze vervolgens te vermijden door naar minder veeleisende richtingen over te stappen.'

Van Keirsbilck haalde voor die these de mosterd bij de Amerikaanse Carol Dweck, nu verbonden aan Stanford. Zij heeft het over een 'vaste mindset' en een 'groeimindset'. In het eerste geval denk je dat intelligentie een onveranderlijk gegeven is, bijvoorbeeld omdat men je als kind vaak heeft gezegd dat je slim bent. In het tweede geval ben je veeleer geprezen voor je inspanningen en vind je het niet erg om fouten te maken. Je ziet die als leerkansen.

'Meisjes met een vaste mindset zijn daarenboven perfectionistischer ingesteld, ze twijfelen meer aan zichzelf, hebben minder zelfvertrouwen en vaker last van depressieve gevoelens', zegt Van Keirsbilck. Hij vond gegevens uit Vlaanderen die daarmee rijmen: 'Vlaamse tienermeisjes ondernemen veel meer pogingen tot zelfdoding dan jongens.' Het pleidooi van Forum Itinera 'dient dus niet alleen het economische belang, maar ook het welzijn van individuele meisjes', besluit Van de Cloot.

Het Forum doet een tiental aanbevelingen. Belangrijk is om vanaf het basisonderwijs, en zelfs al vroeger, te focussen op leerwinst. 'De eindtermen zijn de lat waar iedereen over moet, maar men mag niet uit het oog verliezen dat sommigen daar geen leerwinst bij realiseren. Zij moeten de kans krijgen om veel hoger te springen', zegt Van Keirsbilck. 'De huidige niveautests meten wel hoe zwak de zwakkere leerlingen zijn, maar niet hoe sterk de sterke en dus heeft men geen idee of ze leerwinst boeken.'

Ouders en leerkrachten moeten leren dat ze beter geen persoonsgebonden complimentjes geven. 'Het loont veel meer om het willenproces of de gedane inspanning te prijzen of te bekritiseren.' En het lerarenkorps moet bijgeschoold worden zodat iedereen rekening kan houden met die 'mindsets'.

'Misschien is niet-gemengd onderwijs wel weer een optie', oppert Van Keirsbilck. In elk geval genoeg voer voor een breed maatschappelijk debat, hoopt Van de Cloot.


Blog DS, 25-04-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB