Duits verbod op teelt van genmais


De EU staat de teelt van genmais toe, maar Duitsland besloot op de valreep het gewas te verbieden. De boeren waren al klaar om te zaaien.


Tussen Kremmen en Gross Ziethen in Brandenburg, ten noordwesten van Berlijn, zaten de boeren er dringend op te wachten. Op de genmais, die gisteren voor de hele Bondsrepubliek onverwachts verboden werd door de Duitse minister van Landbouw.

In dit dunbevolkte akkerbouwgebied had het innovatieve gewas, dat resistent is tegen een veelvoorkomende mottensoort zodat er minder pesticide nodig is, massaal verbouwd moeten worden.

Van de bijna vierduizend hectare genmais in Duitsland liggen de grootste percelen in Brandenburg, Saksen en Mecklenburg-Vorpommern; de voormalige DDR, waar de kwijnende landbouwsector hoopte op een kwaliteitsimpuls door samenwerking met onderzoeksinstituten en bedrijven.

Maar de Duitse minister van Landbouw, Ilse Aigner van de conservatief-christelijke CSU, haalde een streep door de rekening. De in de Europese Unie toegestane genetisch gemanipuleerde maissoort MON 810, van het Amerikaanse concern Monsanto, is aan het begin van het landbouwseizoen opeens verboden in heel Duitsland.


Schadelijk voor lieveheersbeestjes

Volgens Aigner levert deze genmais „een gevaar voor het milieu” op. Nieuwe EU-studies zouden aantonen dat het gewas schadelijk is voor onder andere lieveheersbeestjes. MON 810 was sinds eind 2005 in Duitsland toegestaan. Maar de transgene plant, de enige die in de EU commercieel verbouwd wordt, is uiterst omstreden in de Bondsrepubliek. Ook Frankrijk, Hongarije, Luxemburg, Griekenland en Oostenrijk hebben de teelt ervan al om politieke of milieuredenen verboden.

In Duitsland heeft Aigners besluit een stortvloed aan – gemengde – reacties opgeleverd. In Europa geldt het verbod als een belangrijk politiek signaal. Nu Duitsland als zesde en grootste EU-lidstaat stopt met de teelt van genmais, kan dat mogelijk gevolgen hebben voor andere landen.


Resistent tegen motten

Genmais van het soort MON 810 is resistent tegen een mot die van de ‘normale’ maisplant leeft. In deze mais wordt op grote schaal tegen de mottenlarven gespoten met een insecticide die als milieu-onvriendelijk te boek staat, maar die in Duitsland wel is toegestaan.

Minister Aigner zei gisteren dat het verbod alleen dit specifieke geval geldt.

Het verbod heeft geen principiële betekenis voor toekomstig gebruik van gentechnieken in de Duitse landbouw. Aigner ontkende dat politieke overwegingen aan haar besluit ten grondslag liggen. Maar in Berlijn wordt dat anders gezien. Aigner zou onder druk van haar conservatief-christelijke CSU hebben gehandeld, die met het oog op de Europese verkiezingen in juni een gebaar wilde maken naar het verontruste electoraat.

De CSU is de Beierse zusterpartij van de christen-democratische CDU. In het behoudende Beieren ligt het verbouwen van genetisch gemanipuleerde gewassen gevoelig. Boeren, maar ook betrokken burgers, zijn tegen. Uit religieuze overwegingen of om milieureden. CSU-partijleider Horst Seehofer, dezer dagen ook wel ‘Genhofer’ genoemd, zei bij regionale verkiezingen in zijn deelstaat vorig jaar: „In Beieren ben ik tegen gentechniek. In Brandenburg, waar burgerinitiatieven voor deze technologie zijn ontplooid, moet men de vraag anders beantwoorden”.


Teleurstelling over besluit

In Brandenburg is met grote teleurstelling op Aigners besluit gereageerd. De deelstaat zal nu weer iets anders moeten bedenken om zijn enorme landbouwareaal op een moderne manier te gebruiken. Landbouworganisaties en politici van liberale huize lieten zich gisteren en vandaag kritisch uit. „Gentechniek is belangrijk voor de toekomst. Daar mag Duitsland niet zomaar afstand van doen”, aldus Christel Happach-Kasan van de liberale FDP, zelf een expert op het gebied van gentechnieken in de landbouw.

Hoewel het paasreces is in Berlijn, heeft het verbod de Duitse politiek danig beroerd. Minister van Wetenschap Annette Schavan, een christen-democrate, wees gisteren op studies van de Europese Voedselautoriteit waaruit zou blijken dat de genmais MON 810 onschadelijk is. „Groene gentechniek is noodzakelijk”, zei ze. Van haar partijgenote bondskanselier Angela Merkel, die zelf een wetenschappelijke achtergrond heeft, is bekend dat ze niet onwelwillend staat tegenover onderzoek naar gentechnologie in de landbouw.


Juridische stappen tegen verbod

De leverancier van de genmaissoort MON 810, het Amerikaanse concern Monsanto – fabrikant van pesticiden, herbiciden en transgeen zaaigoed – overweegt juridische stappen te ondernemen tegen het Duitse verbod. Maar die aankondiging maakte vandaag in Berlijn weinig indruk. Een CSU-parlementariër: „We hoeven het Duitse milieubeleid niet af te stemmen op de wensen en eisen van gen-monopolisten.”

Bij de Groenen in de Duitse Bondsdag heerste grote vreugde over het verbod. „Minister Aigner had dit besluit al veel eerder moeten nemen”, aldus Ulrike Höfken, landbouwspecialiste van de fractie.


Gengewassen taboe

In landbouwgebieden als die tussen Kremmen en Gross Ziethen, in de deelstaat Brandenburg, blijven de gewenste gengewassen voorlopig taboe. De boeren hier zullen zich nu meer gaan richten op viskwekerijen of biologische veeteelt en akkerbouw, zo is de verwachting. De vraag naar (duurdere) landbouwproducten van bio-herkomst stijgt sterk in Duitsland, ondanks de recessie.


Blog NRC, 15-04-2009 (Joost van der Vaart)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB