Leterme vertrekt zonder grandeur


Weer staat België een tijd van onzekerheid te wachten, nu de regering-Leterme is gevallen. Er zijn nieuwe gezichten nodig om het vertrouwen tussen de politiek en rechterlijke macht te herstellen. Gezocht: doortastendheid.


„Ik ben blij dat de onduidelijkheid nu voorbij is.” De gerenommeerde Gentse politicoloog Carl Devos is een klein beetje gerustgesteld. „Het meest absurde scenario is tenminste vermeden, er zijn nog zekerheden in België.”

Enkele uren eerder, voor het ontslag van de regering, twijfelde Devos nog aan die zekerheden. „Het meest onwaarschijnlijke moet je nooit uitsluiten, want in dit land kan het gebeuren. Ik heb vaak foute voorspellingen gedaan, doordat ik geen rekening hield met het onmogelijke. Maar hier moet dat wel.”

Premier Leterme hield op dat moment nog altijd vast aan zijn positie, ook al werd hij door de hoogste rechter van het land beschuldigd van inmenging van de rechtsgang.

’Redelijkerwijs’ was er volgens Devos geen sprake van dat de premier verder kon functioneren. „Maar hier misschien wel. We leven in een van de meest absurde politieke systemen ter wereld.”

Leterme had uiteindelijk geen andere keuze dan opstappen, aldus Devos. „Had hij moeten zeggen: Vergeet alles wat gebeurd is, het was maar om een beetje te lachen?”

Donderdagavond hakte de regering de knoop nog niet door. Leterme klampte zich vast aan een rapport, dat misschien een juridische ontsnappingsroute bood. Hoe is dat mogelijk, na de eerste beschuldiging van inmenging in de rechtsgang?

„In Nederlandse ogen is die gang van zaken misschien onvoorstelbaar. Maar hier heerst een andere politieke cultuur. België zou België niet zijn als er geen vragen kwamen over die rechter. Heeft hij geen boter op het hoofd?”

Want in België is alles politiek. „Het is een oude traditie om de rechtersbenoemingen volgens partijpolitieke lijnen te verdelen. Het is verminderd, maar het zit nog steeds in het systeem. Het is een ziekte die nog niet helemaal is uitgeroeid.”

In de politiek is de ministeriële verantwoordelijkheid minder streng dan in Nederland. „Bij jullie stapt een minister op als een van zijn medewerkers genoemd wordt in een onfrisse zaak. Hier niet, in ieder geval niet in deze regering.”

Toen kindermoordenaar Dutroux in 1998 kortstondig ontsnapte, leek er iets te veranderen. De ministers Vande Lanotte en De Clerck stapten direct op, ook al hadden zij niet zelf de celdeur open laten staan.

„Het land was destijds in rep en roer, er moest een antwoord komen van het systeem. Dat was een soort loutering. En het werkte, de mensen zeiden: We begrijpen dat het niet jullie fout is.” De twee politici zijn inmiddels weer alom gerespecteerd.

Leterme en zijn ministers volgden dat voorbeeld niet. „En nu is het te laat. Leterme heeft heeft zijn kans verspeeld om ooit nog als held terug te komen. Zijn geloofwaardigheid was natuurlijk al heel diep gezakt. Kan het nog dieper? Ik denk het wel.”

„Ik heb de indruk dat het vooral minister Van Deurzen is geweest die gezegd heeft: ik stap op. Toen moest de rest wel volgen. Leterme komt nu niet goed weg. Het blijft een ontslag dat met veel tegenzin genomen is, geen exit met grandeur.”

„Het beste is nu een overgangsregering tot de verkiezingen in juni. Met alle drie de politieke families. Dit is het moment om de politieke krachten te bundelen en het vertrouwen te herstellen. Want het wantrouwen in de politiek, dat al groot was, heeft nu groeihormoon gekregen.”


© Trouw, 20-12-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB