'Berg kernafval ondergronds'


MOL - Niras, de nationale instelling die het radioactieve afval beheert, pleit er onomwonden voor om het hoogradioactief kernafval in diepe kleilagen te begraven.


Niras, de nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen, wil in 2010 groen licht krijgen van de Belgische regering om hoogradioactief kernafval in de ondergrond te bergen. Die beslissing wordt een mijlpaal in het kernenergieprogramma waar België veertig jaar geleden mee begon. Technisch en wetenschappelijk is het dossier heel stevig, zegt Peter De Preter, de directeur van Euridice, de instelling die de uitvoerbaarheid van ondergrondse berging bestudeert. 'De tijd is rijp om over die kwestie politiek-maatschappelijke beslissingen te nemen.'

Het 'Nationale afvalplan' wordt een gevoelige discussie, die Niras de komende weken met een zo breed mogelijke consultatie en debat wil aansnijden. 'We zoeken een stevige maatschappelijke basis, zodat we niet afhankelijk zijn van één politieke coalitie', zegt De Preter. 'Anders lopen we het risico dat we vijf jaar later terug bij af zijn.'

Het wordt meer een ethisch-filosofisch dan een technisch debat. Het hoogradioactieve afval moet een miljoen jaar van het leefmilieu afgesloten blijven. Die geologische tijdschaal gaat elk voorstellingsvermogen over toekomstige impact of risico's te boven. De homo sapiens ontstond pas 200.000 jaar geleden. Maar uit de discussies en de beslissing over de bovengrondse berging van laagradioactief afval in Dessel leerde Niras dat de geesten rijp zijn om afvalkwesties definitief te regelen. Ook internationaal beweegt wat, onder meer Finland, Zweden en Frankrijk hakten al knopen door.

Niras zal verschillende opties op tafel leggen, zoals een eeuwigdurende bovengrondse opslag, maar de instelling pleit er onomwonden voor om het afval in diepe kleilagen te begraven. Ze onderzoekt al dertig jaar de Boomse kleilaag onder Mol en groef er een ondergronds laboratorium. Daar bereidt ze nu het laatste langetermijnexperiment voor. 'We kunnen nog jaren fundamenteel onderzoek verrichten, maar dat heeft nog weinig zin voor de bergingsvraag', zegt Lalieux, directeur beheer op lange termijn bij Niras. 'Een keuze is geboden. Zonder beslissing kunnen we niet de passende beheersystemen creëren.' Niras wil ook sluitende prognoses maken over wat geologische berging zal kosten, zodat het kan nagaan of Electrabel en zijn dochter Synatom voldoende opzijzetten. De spaarpot voor de verwerking van het afval bedraagt nu ruim 3 miljard, maar er rezen al vaker twijfels of dat voldoende is.

Waar de tunnels voor het afval precies gegraven zullen worden, is nog niet aan de orde. Het uitgraven zelf van het naar schatting tien kilometer lange gangenstelsel is voorzien voor 2025. Wellicht begint de eerste geologische berging pas na 2035. Het hoogradioactieve afval moet minstens vijftig jaar bovengronds afkoelen.

Niras wil de discussie uit het vaarwater houden van dat andere nucleaire debat waarover tegen 2010 een beslissing moet vallen, namelijk of de kerncentrales dan toch langer openblijven. 'Het afval is er, met of zonder kernuitstap', zegt Lalieux. Maar politiek ligt nu wel een breed debat over kernenergie op tafel.


Blog DS, 29-11-2008 (Karel Verhoeven)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB