Partydrugs: hoe fictie plots feit wordt


'Een uniek werkstuk.' 'Een baanbrekende studie.' Zo stond het breed in Knack deze week, kort overgenomen door De Standaard op 14 mei. Aanleiding was een doctoraatsthesis aan de Universiteit Gent over drugs en uitgaan (voluit: 'I was in Ecstasy - Etnografische studie van drugsgebruik in recreatieve setting in relatie tot extase- en identiteitsbeleving').


Als er negatief bericht kan worden over jongeren en hun (illegale) druggebruik, gaat de schuif met superlatieven vlot open. Ook bij justitie wrijven zich waarschijnlijk enkele mensen in de handen. Eindelijk iemand die hen een 'wetenschappelijk' instrument aanreikt om de permissieve samenleving aan te klagen. Dat Jan Vanovermeire, de 'wetenschapper' in kwestie, vervroegd bedankt werd aan het Instituut voor Sociaal Drugsonderzoek aan diezelfde universiteit, wordt snel onder de mat geveegd. Professor Tom Decorte, de toenmalige promotor van Vanovermeire en coördinator van het instituut, twijfelde aan de bronnen van zijn doctoraatsstudent en wilde niet langer instaan voor de wetenschappelijkheid van het onderzoek.

Vervolgens belandde de studie van Vanovermeire onder toezicht van Brice De Ruyver, hoogleraar criminologie in Gent. En dat op uitdrukkelijke vraag van het rectoraat, een academische druk die De Ruyver verbaasde. Hij stelde Kristel Beyens van de VUB en Dirk Korf, een expert in kwalitatief onderzoek naar druggebruik verbonden aan de Universiteit Amsterdam, aan als externe deskundigen om het empirisch onderzoek van Vanovermeire te controleren. Toen die de naam Korf hoorde, trok hij wit weg, begrijpelijk toen bleek dat hij stukken uit de publicaties van de Nederlandse onderzoeker had overgenomen zonder bronvermelding. En van de 100 respondenten waarover het doctoraat zich sterk maakte, bleek er amper een derde daadwerkelijk te bestaan. Voor de examencommissie bleef er dan ook geen spaander heel van het werkstuk. Het werd unisono afgekeurd.

Dat meldde De Ruyver ook aan decaan Freddy Mortier van Letteren en Wijsbegeerte toen hij hoorde dat Vanovermeire met zijn verhalenbundel naar antropologie gestapt was, waar ze misschien wel openstonden voor zijn subjectieve aanpak. Professor Rik Pinxten werd bereid bevonden zijn nieuwe promotor te worden en vorige week werd de afgekeurde thesis dan plots voorgesteld als een 'baanbrekende studie', het 'einde van de goednieuwsshow'.

Maar waar is die goednieuwsshow waarover de studie het heeft? Kan iemand mij de positieve berichtgeving over partydrugs eens doorsturen? Ik herinner me vooral de - terecht - vernietigende reacties na het tragische ongeval begin maart in Heverlee, veroorzaakt door twee jongeren onder de invloed van xtc. Drugs kunnen enorm veel schade aanrichten, zeker bij ongecontroleerd gebruik en een afwezigheid van kwaliteitscontrole. Maar schermen met termen als 'pure ontreddering', 'verstoorde seksualiteit', 'asociaal gedrag' en 'marginalisering' is een hele groep jongeren afrekenen op een problematische minderheid. Vanovermeire schat het aantal zware druggebruikers in het uitgaansleven op 10.000. Op wat baseert hij zich? Op die honderd die hij zogezegd geïnterviewd heeft?

En die asociale, ontredderde, gemarginaliseerde zielenpoten fungeren dan plots wel als culturele transmitter in de samenleving? Ze dragen de normen van hun subcultuur uit, waaronder genotzucht (wacht eens: het was toch geen hedonisme, maar ontreddering?) en lichaamscultus (wacht eens: hun seksualiteit was toch verstoord?).

Gelukkig beklemtonen professor Rik Pinxten en Jan Vanovermeire dat er in deze studie geen beleidsaanbevelingen worden gedaan, maar Vanovermeire staat paraat: 'Ik heb een afspraak met het kabinet van Jo Vandeurzen.' Die heeft misschien oren naar een wetenschapper die sneert naar een 'samenleving, overheid en beleid gestoeld op een doorgedreven permissiviteit, gefundeerd op een overroepen recht op zelfbeschikking'. Maar mag fictie wegen op een maatschappelijk debat over reële problemen?

Johan Faes is journalist en publicist


DS, 16-05-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB