School als de muilezel van de samenleving


BRUSSEL - 'Amok op de tram, de school moet het oplossen. Jongeren zijn te dik? De school moet het oplossen.' In meer dan één leraarskamer is de klacht te horen. 'De muilezel van de samenleving mag het onderwijs niet zijn', zegt Leo Bormans, hoofdredacteur van 'Klasse'. 'Maar er is wel degelijk een maatschappelijke verantwoordelijkheid.'


'Van de school wordt zodanig veel verwacht dat we prioriteiten moeten kiezen. Zo gaan we ons volgend jaar concentreren op het gezondheidsbeleid en de voorbereiding op het rijbewijs. Vanuit de overheid worden we daartoe gestimuleerd en we zullen dat proberen te doen. Maar nog meer thema's kunnen we er niet bijnemen.'

Wilfried De Rijck is directeur van het Koninklijk Atheneum in Mortsel en ziet bij elk actueel thema de hoofden in de richting van het onderwijs draaien. 'Als er bijvoorbeeld drugsproblemen zijn, dan moet de school het oplossen. Net zoals de school de problemen van orde en tucht moet oplossen. Steeds meer krijgen we taken toegeschoven die tot de opvoeding behoren.'

'We zijn bereid om oplossingen te zoeken. We zijn niet alleen lesgevers, maar ook opvoeders. En we willen meegaan met de maatschappij. Maar het moet wel nog haalbaar blijven. We moeten het als school aankunnen, in het oog houdend dat onze lessen van een goed niveau blijven. Want in de eerste plaats hebben we de verplichting om de eindtermen te behalen.'

Als voorbeeld van een gezinssituatie die de school binnensijpelt, geeft hij een vader en moeder die op het oudercontact hun hart uitstorten. 'Het gebeurt regelmatig dat ouders klagen dat ze geen controle meer over hun kind hebben, en ze kijken dan naar ons. We proberen dan samen een oplossing te zoeken, maar wij kunnen ook niet toveren. Bovendien moet er ook in het gezin iets gebeuren.'

In het lager onderwijs leven dezelfde ervaringen. 'Zo had een moeder problemen om haar kind op tijd het bed in te krijgen', zegt Veronique De Middeleer, directrice van Sint-Franciscus in Melle. 'Die moeder vroeg aan de onderwijzeres van haar kindje om in de les extra aandacht te besteden aan het belang van de bedtijd.'

'Dergelijke vragen zijn gelukkig een uitzondering, maar je ziet ze toch steeds vaker opduiken. En wat moet je dan doen? Je kunt dat niet wegwuiven, want voor die vrouw is dat een ernstig probleem. Maar wij kunnen daar als school niks aan doen. Als oplossing hebben we de vrouw op weg gezet, via gesprekken. Maar de uiteindelijke oplossing lag bij zichzelf.' Een gelijkaardige evolutie ziet De Middeleer in de zindelijkheid van de kleuters. 'Terwijl het zindelijk maken van de kindjes vroeger een verantwoordelijkheid van de ouders was, zie je dat ouders dat - onbewust - steeds meer van de school verwachten. We moeten grenzen stellen, we kunnen niet anders.'

De hoofdredacteur van Klasse, Leo Bormans, heeft alle begrip voor deze klachten, maar wijst daarbij wel op de maatschappelijke verantwoordelijkheid van het onderwijs. 'De school heeft een verantwoordelijkheid omdat ze dingen kan doen die in sommige gezinnen uitgesloten zijn. Waar moet bijvoorbeeld een kind naartoe met ouders die psychisch niet gezond zijn? Leraren hebben een belangrijke functie in het detecteren van problemen.'

Bormans noemt de school ook een 'sociaal oefenterrein'. 'Vroeger waren het gezin en de straat het oefenterrein voor een volwassen leven. Op straat leerde je met mensen omgaan. Je leerde er de vaardigheden om later ook in de “echte, samenleving te overleven. Intussen hebben we de kinderen van de straat geplukt en voor een computer gezet. Daardoor is nu de school het enige sociale oefenterrein geworden.'

Hij begrijpt dat het voor de scholen niet gemakkelijk is om daarop in te spelen. 'Het belangrijkste is dat de leerlingen zich goed voelen. Als dat niet het geval is, kunnen ze ook niet goed presteren.' Bormans begrijpt dan ook niet goed het argument dat lesgeven de corebusiness is, en dat andere zorgtaken op de tweede plaats komen. 'Iemand met zelfmoordgedachten zal niet veel aan de lessen wiskunde hebben. Daarom is het belangrijk in de eerste plaats een warme school te hebben, en die warmte kost geen geld.'


DS, 29-04-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB