Uw DNA is het mijne niet


BRUSSEL - De ontdekking dat ons DNA sterker dan gedacht verschilt van mens tot mens, is voor het vakblad Science de 'doorbraak van het jaar' 2007.


Laat de champagne knallen, de winnaars zijn bekend. Het invloedrijke Amerikaanse vakblad Science heeft naar jaarlijkse traditie zijn top-10 van wetenschappelijke 'doorbraken van het jaar' geselecteerd.

De winnaar is de ontdekking van groter dan verwachte variatie in het menselijke DNA. 'Jarenlang hebben we vooral te horen gekregen hoe sterk mensen genetisch op elkaar gelijken, en zelfs op andere mensapen', zegt Robert Coontz van Science, die de selectie van de doorbraken coördineerde. 'In 2007 heeft vooruitgang op meerdere fronten voor het eerst duidelijk gemaakt hoezeer DNA ook kan verschillen van persoon tot persoon.

Sinds het menselijk genoomproject is de technologie om DNA na te spellen voldoende vooruitgegaan, en goedkoper geworden, om het nu haalbaar te maken om het volledige genoom van meerdere individuele mensen af te lezen. Onder meer het DNA van James Watson en Craig Venter, twee pioniers van de genetica, is al gelezen. Specialisten verwachten dat het binnen enkele jaren mogelijk wordt om van iedereen het volledige DNA te lezen. Dat moet gepersonaliseerde medische behandelingen mogelijk maken, die precies zijn afgestemd op het genetische profiel van elke individuele patiënt.

Op nummer 2: het herprogrammeren van cellen. In juni 2007 maakten Japanse en Amerikaanse teams bekend dat ze erin geslaagd waren huidcellen van muizen te 'herprogrammeren' tot 'geïnduceerd pluripotente stamcellen', die vervolgens konden uitgroeien tot al de verschillende soorten cellen van het lichaam. In november lukte hetzelfde met huidcellen van mensen. De geherprogrammeerde cellen zijn even veelzijdig als embryonale stamcellen. Die ontdekking zou het stamcelonderzoek in een stroomversnelling kunnen brengen, én het politiek minder controversieel maken omdat mogelijk de nood wegvalt om stamcellen te winnen uit menselijke embryo's.

Bij de resterende acht doorbraken heeft de redactie van Science geen volgorde aangebracht. In willekeurige volgorde zijn het:

Kosmische straling van zwarte gaten. Kosmische straling met heel hoge energie blijkt voornamelijk uit de richtingen te komen waar 'actieve melkwegstelsels' staan. Dat is de conclusie van de eerste metingen van het Pierre Auger-observatorium voor kosmische straling in Argentinië. Waarschijnlijk worden de kosmische stralingsdeeltjes van energie voorzien door de magnetische velden rond de reusachtige zwarte gaten in de kernen van actieve melkwegstelsels.

Structuur van een receptor. Onderzoekers hebben de structuur bepaald van de menselijke 'bèta2-adrenergische receptor', die in onze cellen onder meer betrokken is bij het doorgeven van de boodschappen van hormonen. Nu we weten hoe de receptor is opgebouwd, kan dat leiden tot de ontwikkeling van betere geneesmiddelen, onder meer antihistaminica (tegen allergie).

Voorbij silicium. Vooruitgang in het werken met oxiden van overgangsmetalen belooft interessante technologische toepassingen. Met de overgangsmetaaloxiden zijn onderdelen met interessante elektrische en magnetische eigenschappen te maken.

Kwantum spin Hall effect. Natuurkundigen hebben het voorspelde 'kwantum spin Hall effect' gerealiseerd, een vreemde manier waarop elektronen zich gedragen als ze door bepaalde materialen bewegen, onderworpen aan een extern elektrisch veld. Dat kan leiden tot nieuwe soorten computerapparatuur.

Gespecialiseerde T-cellen. T-cellen, een van de soorten cellen van ons afweersysteem, blijken gespecialiseerd te zijn, ofwel in onmiddellijke ofwel in langetermijnbescherming. Dat inzicht kan leiden tot betere vaccins.

Meer doen met minder. Synthetische chemici hebben een reeks technieken ontwikkeld om geneesmiddelen en elektronische materialen efficiënter en goedkoper te produceren.

Geheugen en inbeelding. Studies bij mensen en ratten laten zien dat inbeelding en geheugen gebruik maken van dezelfde hersenonderdelen. Ze denken dat de hersenen de herinnering aan voorbije belevenissen gebruiken om toekomstscenario's te construeren.

Dammen opgelost. Checkers, een vorm van dammen, is het meest complexe spel tot nu toe dat met de computer is 'opgelost'. Dat wil zeggen dat de computer het spel voortaan volmaakt en onoverwinnelijk kan spelen - een partij van twee dergelijke computers tegen elkaar eindigt op remise. (sts)


DS, 27-12-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB