Als kind de cel in, om er nooit meer uit te komen


Door roep om hogere straffen in de VS kunnen ook 13-jarigen er levenslang krijgen. In de VS zitten 73 jonge mensen levenslang vast voor misdaden die ze pleegden als 13- of 14- jarige. ‘Waarom krijgen deze kinderen geen tweede kans?


Washington, 18 Okt. Brown Sugar wordt hij in het cellenblok genoemd. Hij leeft sinds zijn vijftiende in een gevangenis voor volwassenen in Alabama. De eerste maanden werd hij, zegt hij, afgetuigd en – soms – tot seks gedwongen. Toen schoten de blokleiders te hulp, volgens de mores van de maffia. In ruil voor bescherming moest Brown Sugar voortaan werken als hun prostitué. Hij werd hun bezit: ze lieten hun namen op zijn lichaam tatoeëren.

Het staat in een rapport dat gisteren werd gepubliceerd door het Equal Justice Initiative (EJI), een pressiegroep voor jeugdige delinquenten in Alabama. Twee jaar geleden behoorde de groep tot de partijen die het Hooggerechtshof overtuigden dat de doodstraf voor jongeren in de VS geschrapt moest worden.

Deze week begint de groep een nieuwe campagne om aandacht te vragen voor mensen die een levenslange vrijheidsstraf uitzitten voor misdaden die ze als 13- of 14-jarige pleegden. Daar blijken er 73 van te zijn, verspreid over 19 staten, zegt Bryan Stevenson, directeur van het EJI. Ze slijten hun bange dagen allemaal tussen volwassen gedetineerden.

Het kostte Stevenson twee jaar onderzoek om alle gevallen in kaart te brengen – namens de overheid is er niemand die het bijhoudt. Dit zijn volgens hem de verstopte verschoppelingen van een maatschappij die steeds minder tolerantie voor criminelen op kan brengen.

Als advocaat en lobbyist voor minderjarige criminelen is hij gewend aan een vijandige houding van het publiek. „Maar als ik contact met deze kinderen heb, als ik hun wanhoop van nabij zie, word ik optimistisch. Veel Amerikanen wéten helemaal niet dat dit gaande is. Ze zullen geschokt zijn.”

Feit is dat de VS het enige land ter wereld is waar 13-jarigen levenslang kunnen krijgen. Een existentiële kwestie, zegt Stevenson: de supermacht die de mond vol heeft van mensenrechten in andere landen, die jongeren geen drank of tabak toevertrouwt, die graag benadrukt dat God mensen vergeeft als die in de fout zijn gegaan – diezelfde supermacht blijkt sommige van zijn eigen kinderen onvoorwaardelijk op te sluiten.

„Dat ondermijnt onze geloofwaardigheid nogal. Waarom krijgen deze kinderen geen tweede kans? Respecteren wij zelf de mensenrechten? Ons zelfbeeld is misschien niet helemáál in overeenstemming met de werkelijkheid.”

De 73 jonge mensen konden levenslang krijgen door een samenloop van politieke daadkracht in de bestrijding van de criminaliteit. Het begon toen de federale overheid de mogelijkheid creëerde jongeren vanaf dertien jaar als volwassenen te vervolgen voor zware misdrijven, zoals moord.

Parallel voerden staten, ontevreden over milde vonnissen, zogenoemde verplichte straffen in. Zo werd in veel staten bepaald dat verkrachting van ouderen in combinatie met beroving vanzelf tot levenslang leidt. Levenslang in letterlijke zin, dus zonder recht op voorwaardelijke vrijlating – zelfs niet na dertig of veertig jaar goed gedrag. Ook rechters, zegt Stevenson, zien meestal in dat levenslang voor een kind onzinnig is. De hersenen van een 14-jarige zijn niet volgroeid. En ze mogen in de meeste staten niet eens trouwen of autorijden. „Maar rechters kunnen domweg niet anders meer.”

En zo gebeurde het dat de zwakbegaafde Joe Sullivan (dertien destijds) in Florida tot levenslang werd veroordeeld na een beroving waarbij een bejaarde vrouw werd aangerand. Sullivan, die altijd heeft ontkend, zou met een oudere jongen – deze wees Sullivan aan als verkrachter – in het huis zijn geweest. Zijn vader zette hem prompt bij het politiebureau af zodra hij begreep dat zijn zoon verdachte was. Bij zijn proces werd hij bijgestaan door een advocaat die later werd veroordeeld voor een zwaar geweldsmisdrijf.

Een DNA-analyse had zijn onschuld kunnen bewijzen, zegt Stevenson, maar de staat Florida bleek het bewijsmateriaal, in strijd met de voorschriften, te hebben vernietigd.

Nu is Sullivan zo verzwakt – hij heeft de aandoening MS – dat hij in een rolstoel door de bajes rijdt. „Het is zelfs de vraag of hij destijds de kracht had voor een zedendelict.” Maar zelfs áls hij schuldig zou zijn is de zaak typerend, zegt Stevenson. „Levenslang voor een zieke man in een karretje, en voor een misdrijf waarbij niemand de dood vond – bizar.”

Uit het onderzoek blijkt dat veel veroordeelde kinderen tijdens hun proces ondermaatse rechtsbijstand hebben gehad. Het aantal zwarte kinderen uit armoedige gezinnen was relatief groot. „Je herkent een maatschappij niet aan hoe ze met geprivilegieerde kinderen omgaat. Je herkent een maatschappij aan haar omgang met arme kinderen, met kinderen die worden geboren uit een crackverslaafde moeder en een gewelddadige vader. En die kinderen sluiten we dus op.”

De komende twee jaar zal Stevenson proberen deze rechtspraktijk omver te werpen. Volgens hem is hij niet alleen ongrondwettelijk maar ook strijdig met het internationale recht. Hij beroept zich op het Verdrag voor de Rechten van het Kind. Probleem is dat twee landen dat verdrag niet hebben geratificeerd: Somalië en de VS. „Maar dat zegt ook veel.”

Vreest hij het ‘Bill O’Reilly moment’ – naar de conservatieve FoxNews presentator die wekelijks achter rechters en advocaten aanjaagt als ze de vrijlating van een recidiverende crimineel op hun geweten hebben? „Wij hebben onze angsten lang genoeg afgewenteld op kinderen. Daar laat ik me niet meer door afschrikken.”

Het klinkt nobeler dan het is, beaamt hij meteen. „Een jongen als Brown Sugar heeft er helemaal niets aan.” Hij is de enige gedetineerde in het rapport wiens naam ongenoemd blijft. „Als bekend wordt dat hij met ons heeft gepraat neemt de terreur tegen hem verder toe.” En Stevenson zal hem, alle juridische strijd ten spijt, de komende twee jaar niet uit handen van zijn bajespooiers kunnen halen. „De harde werkelijkheid is dat hij door moet ploeteren. Ik kan op dit moment niets voor hem doen.”

Het rapport ‘Cruel and Unusual is te vinden via: www.eji.org


Tegengeluid: gevangenis beste manier om criminaliteit terug te dringen

David B. Muhlhausen is specialist strafrecht bij de Heritage Foundation. Hij treedt geregeld in de media en het Congres op als conservatieve strafrechtdeskundige. Volgens hem is de aandacht voor kinderen met levenslange celstraf overdreven:

„Het lijkt schokkend – 73 kinderen met levenslang. Maar op een bevolking van 300 miljoen is het bijna verwaarloosbaar. En de maatschappij moet worden beschermd tegen moordenaars, ook als ze dertien zijn. Het is bewezen dat de gevangenis de beste manier is om criminaliteit terug te dringen. En het argument dat de hersenen van een 13-jarige niet volgroeid zijn, is natuurlijk apekool. De meeste 13- en 14-jarigen moorden niet, ligt dat ook aan hun hersenen?

„Ik geloof er niets van dat de grondwet geen levenslang voor kinderen toestaat. Het feit dat de VS het enige land ter wereld is dat kinderen levenslang oplegt, vind ik ook niet erg relevant. De rest van de wereld moet doen wat zij wil. Maar waarom zouden wij ons daar iets van aantrekken?”


NRC, 18 oktober 2007


Foto: Een jongen van 10 jaar in zijn cel in een gevangenis in Laredo, Texas. Hij zit vast wegens familiegeweld (Foto: Steve Liss)

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB