De tonijnvangst is een ‘plundering’ geworden


De gebieden waar de tonijn heen trekt om zich voort te planten worden leeggevist. Zo kan de soort zich niet meer herstellen van de overbevissing.


De honderden roestige en met zeepokken begroeide ankers die de tonijnnetten op hun plaats houden, liggen er wat verloren bij aan de poort van het haventje van Conil. Buitengaats stuift het water op, de felle Levante-wind waait over de Atlantische Oceaan en de Straat van Gibraltar. De tonijnvangst is voorbij. De enorme netten van de Almadraba, zoals de traditionele tonijnvangst hier bekend staat, worden gerepareerd en klaargemaakt voor het nieuwe seizoen. De vraag is hoeveel seizoenen er nog komen. „Het is bijna afgelopen met de tonijn”, zegt kapitein Antonio Ponce, die de Almadraba in Conil onder zijn hoede heeft.

Ponce, een stevige, gebruinde veertiger, vist al meer dan twintig jaar op tonijn. Net als zijn grootvader en zijn overgrootvader. Elk voorjaar passeert in de Straat van Gibraltar de rode of blauwvintonijn. In grote scholen trekt deze vis (die meer dan drie meter lang kan worden) vanuit de Atlantische Oceaan naar het warme water van de Middellandse Zee om daar te paren. Al vóór de Romeinse tijd werden ze hier opgewacht door de vissers, om in een spectaculair vissersritueel uit het water te worden getrokken. Vroeger kon je vanaf het strand de zee wild tekeer zien gaan als de scholen passeerden, nu zijn de vangsten zo armzalig dat de Almadraba nauwelijks nog rendeert. „Ik heb in twintig jaar meer tonijn zien verdwijnen dan al mijn voorouders bij elkaar”, verklaart kapitein Ponce.

De doodsklok luidt voor de Atlantische tonijn, een warmbloedige vis die duizenden kilometers door de oceanen trekt. Door overbevissing dreigt de tonijn te worden gereduceerd tot een soort waarvan de populatie zich niet langer kan herstellen, zo waarschuwen eensgezind wetenschappers en milieuorganisaties. Net als eerder gebeurde met kabeljauw.

Omdat alle tonijn de Straat van Gibraltar moet passeren zijn de vangsten van de Almadraba een goede graadmeter voor de stand van zaken. „In de afgelopen zes jaar zijn de vangsten 80 procent gedaald”, zegt Marta Crespo, die optreedt namens de vier Almadraba-vloten van de provincie Cadiz.

De zorgen van de traditionele vissers werden deze zomer bevestigd door een gedetailleerd rapport van de Spaanse afdeling van het Wereldnatuurfonds (WWF) waarin wordt gesproken van de „plundering” van de blauwvintonijn in de Middellandse Zee. De grote industriële vissersvloten van de Europese Unie, Libië en Turkije ontdekten de afgelopen tien jaar dat er winsten van honderden miljoenen euro’s te behalen vallen met de vangst van de tonijn voor vooral de Japanse markt.

Nu vissen ze de tonijn systematisch weg uit de gebieden waar de vis heentrekt om zich voort te planten, aldus het WWF. Met vliegtuigen, helikopters en zelfs satellietapparatuur worden de scholen getraceerd, opgevangen en verplaatst naar zogeheten tonijnfarms: vaste netten waarin de vissen worden vetgemest tot ze het juiste vetgehalte hebben om te worden verwerkt in de sushi voor de Japanse markt. Voortplanting is er niet meer bij.

„Er vindt een ware slachting plaats”, meent Raúl García, die voor het WWF het tonijndossier beheert. De ironie van het lot wil dat de overbevissing voor een belangrijk deel plaatsvindt met de vloot die middels omvangrijke subsidies van de Europese Unie zijn gemoderniseerd, aldus García. Het WWF bepleit een totale stop op het vissen tijdens het paringsseizoen (begin mei tot eind juli), meer controle, beperking van tonijnfarms en verhoging van het minimale gewicht van de vis bij vangst tot dertig kilo.

In het Oceanografisch Instituut in het noordelijke Santander wordt de noodsituatie bevestigd door directeur José Luis Cort, een van de grootste kenners van de Atlantische tonijn. „De laatste vrijplaatsen voor de tonijn in de Middellandse Zee worden nu leeggevist”, vertelt hij. De expertcommissie van de ICCAT, de intergouvernementele organisatie die de jaarlijkse vangstquota vaststelt, publiceerde deze zomer cijfers waaruit bleek dat er stelselmatig wordt geknoeid met de vangstmeldingen. „Dit jaar is meer dan 50.000 ton tonijn gevangen. Dat is ruim twee keer zo veel als wordt aanbevolen om de soort in stand te houden”, zegt Cort. De Almadraba is van oudsher een ecologische, kleinschalige vorm van tonijnvissen. Maar tegen de grootschalige, hoogtechnologische tonijnvangst is volgens hem geen biologisch evenwicht opgewassen.

De beschuldigende vingers van wetenschappers, traditionele vissers en natuurbeschermers gaan daarbij in de richting de Spaanse zakenman Ricardo Fuentes die met zijn bedrijf Tuna Graso veruit de meeste tonijnfarms verspreid over de Middellandse Zee beheert. Tuna Graso brengt volgens de critici zelfs zoveel tonijn op de markt dat de prijzen de afgelopen tijd zijn gehalveerd. Woordvoerder Antonio Belmonte is trots op de kwaliteit van de tonijn die Tuna Graso levert. Hij erkent dat er sprake is van overbevissing, maar beschuldigt op zijn beurt vispiraten die illegale vangsten plegen.

Van een ineenstorting van de voorraad is volgens hem geen sprake, al wil Tuna Graso best meewerken aan een vangstverbod. „Wij willen zelfs een moratorium van half juli tot eind maart van het jaar er op”, aldus Belmonte. Marta Crespo van de Almadraba-vissers hoont het voorstel weg. „Het paringsseizoen valt daar vrijwel buiten. Zij beschuldigen ons nu al jaren dat we onnodig paniek zaaien. Nu ze als de boosdoeners worden aangewezen, proberen ze hun gezicht te redden.”

De ICCAT komt volgende maand in Dubrovnik bijeen om maatregelen te bespreken die de tonijn moeten redden van de ondergang. Raúl García van het WWF is voorstander van een boycot van de industrieel gevangen tonijn als er geen adequate maatregelen worden genomen. Nederland, waar de industrieel gevangen tonijn wordt geïmporteerd, kan volgens hem nu al het goede voorbeeld geven door geen rode tonijn meer te eten. „Goede alternatieven zijn de geelvintonijn en de bonito, die vaak nauwelijks te onderscheiden zijn in smaak.”

Ook als er maatregelen worden genomen door de ICCAT is het optimisme bij de tonijnlobby niet bijzonder groot. Met de tonijn zijn belangen van velen honderden miljoenen euro’s gemoeid en de zee is groot. „Het zal moeilijk zijn om de regels na te leven”, zegt García. „Een mentaliteitsverandering kost tijd en intussen is er piraterij”, vreest ook tonijnexpert José Luis Cort. „De tonijn heeft ons hier gemaakt tot wat we zijn”, oordeelt Almadraba-kapitein Antonio Ponce bij de haven van Conil. „Maar als de meest simpele visser kan zien dat het fout gaat, waarom neemt de politiek dan geen besluit?”


NRC, 21 oktober 2006

Bijgesloten Plaatje(s)

 

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB