Koor van lilliputters - Europese versnippering versterkt rol van grote landen


Wie kon, tot voor kort, Montenegro bij benadering aanwijzen op de kaart van Europa? Het landje van 650.000 inwoners, minder dan een Vlaamse provincie, heeft in een referendum gekozen voor onafhankelijkheid van Servië. De Europese familie is een telg rijker. Is dat een reden tot vreugde?


Er zit zuur en zoet in de beoordeling. De uitkomst heeft het voordeel van de duidelijkheid. Als de meerderheid net onder de opgelegde drempel was gebleven, waren de independentisten ongetwijfeld doorgegaan met hun streven en was de politiek er in het teken van dit twistpunt blijven staan, met alle instabiliteit en slecht bestuur van dien.

Op zich zijn er redenen om open te staan voor de vorming van kleine bestuursentiteiten. Wat ze missen in schaal, kunnen ze compenseren in efficiëntie en slagkracht. Het succes van Denemarken, Ierland en Luxemburg bewijst dat het kan. Omvang is geen determinerende factor in de snel evoluerende economie van vandaag. We zijn in het federale België goed geplaatst om te weten dat aanslepende betwistingen over bevoegdheden en de verdeling van middelen een verlammend effect op de werking van een staat kunnen hebben. Structuurhervormingen die die voortdurende impasse opheffen, verdienen dus onderzoek. Traagheid om dat te doen, kan verreikende gevolgen voor de welvaart hebben.

Maar we zijn intussen ook genoeg gelouterd door staatshervormingen om te beseffen dat ze geen tovermiddel zijn om beleidsvoering in een complexe moderne samenleving eensklaps eenvoudig en doorzichtig te maken. Het is zoeken naar evenwichten die werken, zonder taboes. Een rationele benadering dringt zich op.

Met het subsidiariteitsprincipe kom je een heel eind: beslis dingen op het niveau dat daarvoor het meeste geschikt is. Dicht bij de mensen waar kan, op een hoger echelon waar het moet. De regel is dus niet: splits wat gesplitst kan worden. Nationale emancipatiebewegingen vallen vaak in de verleiding dat uit het oog te verliezen. Als argument tegen versplintering schuiven ze Europa als bindmiddel naar voren. Maar hoe moeten we omgaan met een Europa der Volkeren van pakweg 120 regio's?

Nu al is vrijwel iedereen het erover eens dat de Europese Unie met 25 lidstaten niet krachtig kan bestuurd worden, zonder een fundamentele ingreep in de afspraken. Maar de poging om dat te doen, de Europese grondwet, is smadelijk gestrand en nu zwalpt het Europese schip stuurloos. Het noodzakelijke tegengewicht voor de politieke schaalverkleining, blijkt een hersenschim.

De paradox is dat hoe meer kleine landen Europa telt, hoe groter het gewicht van de overblijvende groten wel moet worden om het werkbaar te maken. In dit Europa wordt de positie van de tenoren sterker als in het koor alleen lilliputters meezingen.


DS, 23-05-2006 (Bart Sturtewagen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB