De oorlog is een belangrijk ijkpunt en dat moet vooral ook zo blijven


Dik zestig jaar na dato lijkt de Tweede Wereldoorlog vooral de geschiedenis van jodenvervolging en genocide. Dat klopt in zoverre dat die oorlog hiermee zijn verschrikkelijkste gezicht vertoonde.


Het is echter tegelijk ook het gezicht waar geen zinnig mens iets mee te maken wil hebben, zodat het wel zo vruchtbaar lijkt om ons te concentreren op de verschrikkingen die de actualiteit beheersen, zoals de oorlog in Irak, onze jongens in Uruzgan, het tragische lot van asielzoekers, of de ellende in Darfur.

Het is zeker niet uitgesloten dat deze actualiteit het denken van miljoenen heeft beheerst tijdens de twee minuten stilte van de dodenherdenking. Voor nieuwe generaties is de Tweede Wereldoorlog ver weg, het lijkt de oorlog geworden van een zo langzamerhand stokoude generatie. De directeur van het Centrum voor Holocaust- en Genocidestudies, Houwink ten Cate, voorspelde daarom dat in de toekomst de nadruk bij de dodenherdenking komt te liggen op militairen die sneuvelen bij internationale vredesmissies.

De hoogleraar heeft gelijk dat die gesneuvelden inmiddels een plaats hebben gekregen bij de herdenking van de vierde mei. Terecht. Het is echter vurig te hopen dat het eerste deel van zijn voorspelling niet bewaarheid wordt. Want hoewel de oorlog inmiddels lang geleden is, de betekenis ervan blijft onverminderd groot. Zonder kennis van WOII geen inzicht in de totstandkoming van de Europese Unie en nog minder inzicht in de gevaren die ons bedreigen mocht de Unie onverhoopt uit elkaar vallen en nationele staten weer op zichzelf zijn aangewezen.

Om nog een stap verder te gaan: zonder WOII is een goed begrip van Nederland vrijwel niet doenlijk. Het was weliswaar een wereldoorlog, maar het was ook ’onze’ oorlog. Zij confronteerde ons voor het eerst in anderhalve eeuw met bombardementen, bezetting, dictatuur en jodenvervolging. Over die oorlog is sindsdien decennialang nagekaart, telkens in wisselend perspectief. Maar ook met telkens dezelfde vragen: waren we dapper, of niet dapper? Keken we weg van het kwaad en vooral de vraag: hoe zouden we zelf gereageerd hebben? Dat debat heeft ons land gevormd. Het is een belangrijk ijkpunt en dat moet ook zo blijven. Zoals Nelleke Noordervliet in haar toespraak zei: we moeten opstaan tegen het vergeten, protesteren tegen het doven van het licht.


Trouw, 05-05-2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB