Chiracs tragedie


De eerste zin van ’La tragédie du président’ had ook zijn alternatieve titel kunnen zijn: ’Journalisten worden nooit genoeg gewantrouwd’. Dit boek, dat momenteel in Frankrijk de bestsellerlijsten aanvoert, is de vrucht van een verbluffend verraad. De auteur, de befaamde journalist Franz-Olivier Giesbert, heeft al zijn geheime notities in de vorm van een essay/pamflet gegoten, om uiteindelijk een gitzwart portret van Jacques Chirac te schetsen.


Gedurende elf jaar kreeg de directeur van het weekblad Le Point toegang tot het Elysée-paleis van de Franse president. Hij werd een soort vertrouweling die getuige mocht zijn van de meest verbijsterende anekdotes. Hij hoorde de grove woorden aan die onder presidentiële kroonluchters werden gedebiteerd en proefde de haat, de leugens en het permanente verraad van al die op macht beluste politici.

Wat vijftien jaarlang ’off the record’ in notitieboekjes werd opgeschreven, staat nu voor 20 euro in de Franse supermarkten te koop. Ik heb het boek met fascinatie en walging tegelijk gelezen. Alsof je een duik neemt in de onwelriekende wasmand van een beroemde buurman. Van Chirac, de pathologische leugenaar en verrader, blijft niets over. Een angsthaas op politiek gebied die gedurende elf jaar het land heeft verlamd en naar een formidabele neergang heeft geleid. (Toen Chirac in 1995 gekozen werd, bedroeg de staatsschuld 430 miljard euro; nu komt Frankrijk in de buurt van de 1200 miljard.) Een man die overal vijanden ontwaarde en door het in stand houden van de status quo geobsedeerd raakte. Zijn motto: vooral niets doen en zoveel mogelijk wegduiken.

Voor Giesberts is Chirac, na het Franse ’nee’ tegen de Europese grondwet, politiek gestorven: „dit lijk zal nog uit gewoonte bewegen, maar zonder overtuiging. Van de ene op de andere dag is hij in onderaardse kerkers beland, oud spook als president vermomd, lijkdrager van de Franse neergang, denkende nulliteit, zoals de Fransen hem voortaan zien.” Het zijn wrede zinnen die zonder concessies zijn geformuleerd. Niets wordt de lezer bespaard. Het vulgaire vocabulaire van de president en zijn ministers, zijn vreetbuien en hypocrisie, zijn laffe streken en leugens. Ook niet de eenzame avonden voor de tv van een oud staatshoofd in zijn paleis, dat zich met bier en punch volgiet zodat hij de volgende ochtend met een van kater opgeblazen gezicht moet opstaan. Alleen de talrijke maîtresses van Chirac (op enkele na, zoals de actrice Claudia Cardinale) worden niet bij naam genoemd.

Wie dit boek leest krijgt, behalve het schaamrood op de kaken, ook een gevoel van minachting voor de Franse politiek en al die aasgieren die erboven rondcirkelen. Zo worden revoluties geboren. Maar de vraag over de rol van de Franse pers in deze tragedie mag ook gesteld worden. Sommige journalisten zijn vaak medeplichtig door hun intieme band met bestuurders die hun het zwijgen vriendelijk opleggen. Totdat die bestuurders oud en versleten in een onderaardse kerker belanden en boven hun hoofd het geblader in geheime notitieboekjes machteloos moeten aanhoren.


Trouw, 02-05-2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB