Betogers in Tbilisi vrezen dat Georgië ten prooi valt aan nietsontziende repressie


Ruim twee weken houden de massaprotesten tegen de regering in Tbilisi nu aan. Betogers hebben moed, maar zijn ook bang. ‘Ik vrees dat een Majdan-scenario onafwendbaar is.’


Het ergste moet nog komen. Daar is Oksana Tsjichladze van overtuigd. De vijftiger staat voor het parlement in Tbilisi dat al ruim twee weken het epicentrum is van de grootschalige anti-regeringsprotesten die Georgië in hun greep houden. In haar handen een tekening van een in zwartgekleed leger van oproerpolitie die hun rode ogen op twee Georgische tieners richten, de een met een Europese en de ander met een Georgische vlag op de rug. De begeleidende tekst: ‘In de duisternis, zijn jullie het licht.’

Tsjichladze leeft sinds 28 november, toen de regering aankondigde de toetredingsgesprekken met de EU op te schorten en de volksopstand ontvlamde, tussen hoop en vrees. “Ik heb drie kinderen en een kleinkind. Het gaat om hun toekomst. Ik ben als de dood dat Georgië voor de zoveelste keer in de geschiedenis in handen van Rusland valt. De Russische wind van terreur heeft al de kop opgestoken.”

Voor dat laatste valt iets te zeggen: sinds de massaprotesten ontbrandden, neemt de repressie almaar toe. Naast onvoorspelbare politiecharges met inzet van traangas en waterkanonnen arresteerden de autoriteiten in dik twee weken tijd zo’n vijfhonderd mensen. Ruim driekwart van hen kreeg met excessief politiegeweld te maken. Ook belandden er minstens tachtig betogers in het ziekenhuis en werden zeker negentig journalisten aangevallen.


Knokploegen

Naast dit soort ‘klassieke’ repressie bedient de regering zich ook in toenemende mate van meer heimelijke tactieken. Zo doet de politie met regelmaat invallen bij activisten en oppositiepolitici thuis en plukken agenten in burger mensen van straat of uit hun auto. Net zo goed zijn er sinds deze week zogeheten titoesjki actief in Tbilisi – anonieme knokploegen met vermoedelijke banden met de veiligheidsdiensten die demonstranten en journalisten belagen in de donkere steegjes van de binnenstad.

Het is een echo uit een duister verleden, stelt Tsjichladze. “Titoesjki hadden het tijdens de Majdan-revolutie ook op betogers voorzien. We weten allemaal hoe dat is afgelopen.” Ze is niet de enige die de parallel trekt met de revolutie in Oekraïne in 2014. Velen zien gelijkenissen tussen de Georgische crisis nu en de Oekraïense volksopstand toen. Destijds lukte het de betogers in Kyiv weliswaar om een Kremlingezinde regering omver te werpen, maar dat ging wel ten koste van meer dan honderd doden. Achteraf bleek het bovendien het voorportaal van een vernietigende oorlog.

Ook Temur Erkvania houdt daarom zijn hart vast. De zeventiger zit met een Oekraïense vlag om zijn hals geknoopt op een bankje voor het parlement. In de blauw-gele stof zit een gapend gat. “Een stukje Majdan in Georgië, met dank aan de oproerpolitie”, zegt hij. “Vorige week vuurden ze een projectiel op me af, waarschijnlijk een traangasgranaat. Het vloog er dwars doorheen.”


‘Staatsgreep’

Het is illustratief voor het geweld, vervolgt hij, ondanks de afgelopen dagen van relatieve rust. “Dit regime wil ons met huid en haar opvreten. Ik vrees dat een Majdan-scenario onafwendbaar is.” Een veeg teken wat dat betreft is de verklaring die de Georgische geheime dienst dinsdag naar buiten bracht. Daarin claimt de dienst dat er een staatsgreep ophanden is, georganiseerd door ‘lokale figuren’ met behulp van ‘buitenlandse inlichtingendiensten.’

Het is retoriek die rechtstreeks uit het Majdan-handboek lijkt te komen. Volgens de geheime dienst zou zo’n couppoging dit weekend al kunnen plaatsvinden. Zaterdag kiest het parlement een nieuwe president die vervolgens op 29 december wordt geïnaugureerd. Daarmee komt er een einde aan de termijn van president en regeringscritica Salome Zoerabisjvili. Al heeft zij aangekondigd dat ze niet van plan is op te stappen omdat ze de huidige regering niet erkent.


Europese sancties

Het maakt Tsjichladze er niet geruster op. “Ik ben bang, maar ik heb ook moed. Zoals iedereen hier”, besluit ze wijzend naar de menigte van tienduizenden mensen die elke avond weer onverschrokken op komt draven. Al verwacht ze wel meer druk van buitenaf. “Europa moet meer doen. Minder slappe woorden, meer krachtige daden. Laat ze beginnen met sancties tegen regeringsleiders.”

Ze staat niet alleen in die oproep, zo blijkt even later als een delegatie van Europarlementariërs door het centrum passeert die hier voor een flitsbezoek is om de Georgische bevolking een hart onder de riem te steken. ‘Sancties nu’, scanderen de omstanders. Tsjichladze knikt instemmend. “We kunnen het niet allemaal alleen. Hopelijk luistert Europa en gaat ze tot actie over.”


Nieuwe wetten

De Georgische regering lijkt ook van plan om de protesten via wetgeving te kraken. Deze week werd bekend dat de autoriteiten onder meer van plan zijn om gezichtsbedekking – inclusief gasmaskers – tijdens demonstraties te verbieden. Ook wil de regering de verkoop van vuurwerk – waarmee demonstranten oproerpolitie bestoken – aan banden leggen en gaat ze sollicitatieprocedures bij de politie vereenvoudigen.


Blog Trouw, 13-12-2024 (Jarron Kamphorst)