De 5 levenslessen Bart Van Loo


Omarm je lot, maar bevecht het ook. Je bent een vat vol tegenstrijdigheden, maar dat is oké. De levenslessen van Bart Van Loo.


1 Bemin je lot

Omhels het. Toen ik Romaanse talen studeerde, was het mijn droom om professor literatuur te worden. In mijn bureautje aan de universiteit zou ik hele dagen lezen, nadenken en schrijven. Dat is er niet van gekomen. Ik kwam van mijn wolk vol dromerijen, intellectualisme en literatuur in het technisch onderwijs terecht. Het was vallen zonder parachute, maar ik heb er het beste van gemaakt. Ik heb me goed gevoeld op die school en er vrienden voor het leven gemaakt. Ik heb er ook geleerd hoe je een op het eerste gezicht niet bijzonder geïnteresseerd publiek toch kunt boeien. Misschien ben ik daar wel de verteller geworden die ik nu ben. Soms is het spijtig als iets anders loopt dan verwacht. Aan de andere kant: zou ik als professor ooit De Bourgondiërs geschreven hebben? Forget it! Voor zo’n boek krijg je geen credits, daar haalt een universiteit geen geld mee op – dat systeem mag trouwens eens in vraag gesteld worden. Enfin, je ziet: het omhelzen van je lot heeft voordelen.’


2 Bevecht je lot

‘Maar: bevecht je lot ook, smeed het zelf. Toen ik in het onderwijs stond, nam ik er van alles bij: de Parijsreis, de schoolkrant, de leerlingenraad, noem maar op. In mijn vrije tijd schreef ik boeken, en daarbovenop kwamen een noodlottig lief en een uitputtend caféleven. Kortom, ik werd ziek. Nu zouden ze zeggen: burn-out, overwerkt. Heel langzaam ben ik uit die put gekropen. Toen ik tien maanden afwezig was, kreeg ik telefoon van de personeelsverantwoordelijke: “Je ziekteverlof is op, je moet terugkomen.” Vervolgens heb ik misschien wel de moedigste woorden uit mijn leven gesproken: “Ik kom niet terug.” Ik besloot van mijn pen te proberen leven. Mijn eerste boeken kregen best wat aandacht van pers en publiek, maar genoeg was dat niet. Ik gaf dus links en rechts wat lezingen en kreeg betaald met envelopjes. De biljetten van 50 euro stak ik in een boek van Balzac, die van 100 – als die er al waren – gingen in Tolstoj, die van 20 in Simenon. Zo heb ik jaren overleefd. Ik hield vol, en bij het vijfde boek, over het Franse chanson, veranderde er iets. Uiteindelijk kwam De Bourgondiërs – en dat boek is op fantastische wijze ontploft. Pak dus je lot vast. Als het op de deur klopt: smijt je!’


3 Omarm de ambivalentie

‘Het leven is één grote tegenstrijdigheid, want het heeft twee snelheden: die van de passie en die van de routine. Ik heb er lang over gedaan om in te zien dat dat twee evenwaardige krachten zijn. Bovenaan mijn eerste boek citeerde ik Balzac: “Een mens zonder passie is een wanstaltig wezen, een embryonale engel aan wie geen vleugels zijn gegroeid.” Alleen heb ik geleerd dat je die vleugels ook aan de passie kunt schroeien. Dan ga je plat op de grond. Een boek als De Bourgondiërs begint met passie en goesting. Maar er zit minstens evenveel routine in. Zo’n boek is ook aan je bureau blijven en zitvlees kweken. Dóórdoen! Me verdelen tussen podium en klooster, is er nog zo eentje. Ik zit vaak alleen thuis te werken aan een boek. Is het eenmaal af, dan spring ik op een podium en vecht ervoor. Ik vertel, maak een podcast of een voorstelling. Ik geef mij. Ik heb ontdekt dat ik dat ben: de heremiet, maar ook het podiumbeest. En daar is niks mis mee.’


4 Volg je innerlijke barometer

‘Evident misschien, maar doe het: omring je met goede, lieve, slimme, grappige mensen. Neem afstand van wie je pijn doet. Ik heb het met scha en schande geleerd en makkelijk is het niet. Maar onze innerlijke barometer voelt meestal goed aan als mensen het slecht met ons voor hebben. Mijn vrouw is zo’n positief voorbeeld. Ze is Bourgondische en werkt in Rijsel. Omdat ik in principe overal kan werken, heb ik Antwerpen verlaten om met haar in West-Vlaanderen te gaan wonen. Het was logisch, maar twintig jaar geleden had het me de ultieme horror geleken. Toen we de beslissing namen, zei ze: “Fantastisch dat je dit wil. Maar zoek ook een studiootje in Antwerpen, hou een stek in je oude stad.” Ik moet vaak naar Nederland voor optredens of promotie, en dan is Antwerpen heel praktisch. Maar zo’n eigen stek heeft ook iets heel bevrijdends. Omring je dus met mensen die van je houden, maar die je ook je eigen vrijheid gunnen.’


5 Vrees mensen die nooit twijfelen

‘Kom je mensen tegen die zich vastzetten in hun eigen grote gelijk, ga dan drie stappen achteruit. De grote filosoof Montaigne leverde nooit een afgewerkt essay. Hij schreef iets, dacht er jaren later anders over, en verklaarde dan vooral hoe hij van die eerste gedachtestroom bij die tweede was gekomen. Hij leefde in de tijd van de godsdienstoorlogen – katholieken tegen calvinisten. Die strijd was vreselijk, er zijn veel doden gevallen, en een standpunt kon je het leven kosten. Maar Montaigne ging in het midden staan. En daar wil ik ook staan, steeds meer. Het midden is geen zwaktebod, het is een kracht: je buigt af en toe naar links, af en toe naar rechts. Dat is superinteressant. We hebben meer getalenteerde mensen nodig die vanuit dat midden keihard durven te zeggen wat Billy Joel al zong: “The only people I fear, are those who never have doubts”.’

Bart Van Loo is auteur, conferencier en Frankrijkkenner. Van zijn succesboek De Bourgondiërs is zopas een versie in paperback verschenen.


DS, 16-12-2020 (Ines Minten)