OPINIE: Esther van Fenema, psychiater

’Spijbelen voor het klimaat’ krijgt in ons land steviger voet aan de grond. Tot ontsteltenis van psychiater Esther van Fenema. Zij stelt dat scholieren worden gemanipuleerd om in actie te komen. „Wat kinderen juist zouden moeten leren, is kritisch naar de feiten kijken. Op school.”

„Alsof het opeens de normaalste zaak van de wereld is, zien we kinderen spijbelen ’voor het klimaat’. Kinderen die de ruimte krijgen om van school weg te blijven om aandacht te vragen voor een onderwerp waarin ze worden gemanipuleerd door volwassenen. In dit geval door hun leerkrachten, van wie kinderen vrijwel dagelijks grotendeels afhankelijk zijn voor hun persoonlijke wel en wee.

Ik kijk er met afschuw naar. Het is principieel verwerpelijk om kinderen in te zetten voor ideologische kwesties.

Het is ook gemakkelijk om kinderen naar voren te schuiven in zaken waarin je je gelijk wilt scoren. Evolutionair is bepaald dat kinderen heel veel emoties oproepen. Onze hersenen zijn zo geprogrammeerd dat we dan niet meer rationeel nadenken. Het aangespoelde jongetje op het strand, het jongetje dat tv-maker Tim Hofman VVD-fractievoorzitter Dijkhoff onder de neus duwde, de tranen van Lili en Howick; het raakt ons emotioneel en schakelt iedere ratio en kritische zin uit.


Je kunt als volwassene misschien vinden dat je kinderen voor jouw ’goede zaak’ kunt inzetten, maar het gaat er hier om wat je kinderen aandoet. Kinderen hebben een persoonlijkheid die nog in ontwikkeling is. Als je die infecteert met dogmatiek, is het de vraag of die persoonlijkheid zich gebalanceerd kan ontwikkelen. Net als in een religie wordt voor je bepaald wat je moet geloven, denken en vinden, en daar heb je het mee te doen. Wil je je daaraan op zeker moment ontworstelen en zelf een wereldbeeld bepalen, dan kost dat in je verdere leven vaak heel veel moeite.

Dit besef ontbreekt duidelijk op de scholen waar het spijbelen wordt toegestaan of misschien zelfs wordt aangemoedigd onder het motto ’alles ten gunste van het klimaat is geoorloofd’. Wat kinderen juist zouden moeten leren is kritisch naar de feiten kijken. Op school. En niet spijbelend, of in een radioprogramma, als speelbal van volwassenen met een strategie.

’Het klimaat’ is voor een deel een ideologische kwestie. Voor kinderen maak je het enorm groot en bedreigend. Kinderen hebben veel minder controle over de ratio. Het is ongezond als kinderen wakker moeten liggen bij onderwerpen die te groot en te bedreigend zijn en waaraan ze niks kunnen doen. Dat hoort niet en dat mag gewoon niet.

Kinderen aan het woord laten omdat dit de volwassenen van de toekomst zijn, omdat dit gaat over hún generatie, is een wanstaltig argument. Je moet kinderen zelf leren nadenken. Wat er nu gebeurt is pure manipulatie.

Ik verwacht van Onderwijsminister Van Engelshoven dat ze uit haar ivoren toren afdaalt en de betrokken scholen tot de orde roept. Dat is misschien niet heel sexy in deze klimaathysterie, maar wel juist.

Kinderen kunnen de klimaatdiscussie met alle haken en ogen niet overzien, laat staan voeren. Omdat ze afhankelijk zijn van het oordeel van volwassenen, van beloning en straffen, is het veilig om braaf te zijn. En dat maakt kinderen manipuleerbaar.

Het goedkeuren van of aanzetten tot spijbelen om een statement te maken, is een vorm van kindermishandeling.”

Esther van Fenema, psychiater en opiniemaker

Bron: De Telegraaf
Datum: 31/01/2019