Zware jongens op vrije voeten omdat instelling overvol zit

Het plaatsgebrek in de gesloten jeugdinstellingen wordt almaar nijpender. ‘De zeer zware criminaliteit bij jongeren neemt toe’, zeggen jeugdrechters.

Het parket van Antwerpen luidt de alarmbel over plaatsgebrek in de gesloten jeugdinstelling van Everberg, waar veertig jongeren vastzitten die een zwaar misdrijf hebben gepleegd of daarvan verdacht worden. Het parket moest in tien dagen tijd twee jongens vrijlaten en naar huis sturen omdat er geen plaats was in Everberg: een *17-jarige jongen die verdacht wordt van een gewapende overval op een apotheek, en een 17-jarige die verdacht wordt van drugsdealen. Die tweede jongen werd vijf dagen later, toen hij eigenlijk nog in Everberg had moeten zitten, op heterdaad betrapt tijdens een diefstal met braak.

‘Het is niet meer te verantwoorden dat jongeren, over wie jeugdrechters oordelen dat ze thuishoren in een gesloten setting, toch weer naar huis gestuurd worden’, zegt de woordvoerster van het parket, Lentle Jespers. ‘Het is geen nieuw probleem, maar dat we in zo’n korte tijd twee gevallen na elkaar hebben is markant.’

Volgens de Antwerpse jeugdrechter Luk Versteylen gebeurt het gemiddeld drie keer per maand dat een jongere Everberg niet binnen kan. ‘Ze overnachten dan noodgedwongen in de cel. Doorgaans kunnen ze de volgende dag wel naar Everberg.’

De gesloten instelling van Everberg kampt al enkele jaren met een structureel plaatsgebrek, maar vorige week leidde ‘een samenloop van omstandigheden’ tot een ‘piekmoment’, duidt Peter Jan Bogaert van het Agentschap Jongerenwelzijn. ‘Er werden veel jongeren aangemeld en de vraag naar plaatsen was groot. Op dergelijke momenten volstaat het aantal plaatsen niet en dat betreuren wij ook.’

Ingelijfd door bendes
Wijst dat alles op een groeiend probleem met jongeren die zware feiten plegen? Volgens sommige magistraten wel. ‘We hebben de indruk dat meer jongeren dan vroeger in de georganiseerde criminaliteit, zoals de drugshandel, belanden. Ze worden ingelijfd door bendes omdat ze als minderjarigen niet opgesloten zouden kunnen worden’, zegt een rechter die niet met naam genoemd wil worden. ‘De zeer zware criminaliteit bij jongeren neemt toe.’

Bij Jongerenwelzijn spreken ze dat tegen. Zij wijzen op het dalende aantal jeugddelinquenten doorheen de tijd. Volgens woordvoerder Bogaert zitten de gesloten instellingen sneller vol, omdat de rechters er, door de gestegen capaciteit, sneller gebruik van maken.
Jeugdrechter Luk Versteylen spreekt dat met klem tegen. ‘Een rechter gaat niemand laten opsluiten als dat niet echt nodig is. We laten onze beoordeling van de situatie nooit afhangen van het aantal plaatsen in een instelling.’

Enkelband
In Everberg komen er in elk geval binnenkort nieuwe plaatsen bij: op korte termijn, in 2019, vijf en nog eens 36 tegen 2022. Voor het Antwerpse parket gaat dat niet snel genoeg. ‘We hebben die plaatsen nú nodig.’ Het agentschap Jongeren*welzijn ziet de oplossing ‘niet alleen in extra capaciteit, maar ook in een andere omgang met jeugddelinquenten’.

‘In het nieuwe jeugddelinquentierecht wordt gesloten opvang uitdrukkelijk als allerlaatste optie voorzien’, zegt Bogaert. ‘Jeugdrechters zullen nog meer dan nu de mogelijkheid krijgen om alternatieve maatregelen te nemen.’ Het gaat bijvoorbeeld om elektronisch toezicht via een enkelband.

Bron: JP & ME, 26 maart 2018, De Standaard
Link: http://www.standaard.be/cnt/dmf20180325_03429373

Eigen mening: Naar mijn mening is dit structurele plaatsgebrek een situatie die zo snel mogelijk moet worden opgelost, zowel in functie van een goede toekomst voor deze jongeren als in functie van het goed en veilig functioneren van onze maatschappij. Ten eerste is dit nodig voor de jongeren, omdat uit meerdere onderzoeken blijkt dat deze jongeren net nood hebben aan een omgeving die hen steunt en zo terug op het rechte pad trekt. Wanneer jongeren worden opgepakt voor zware misdrijven en er wordt besloten dat zij naar een gesloten instelling zullen worden overgebracht, wordt dit dan ook met deze reden gedaan. Zij moeten uit het slechte milieu worden getrokken, wat niet gebeurt als zij gewoon terug op straat worden gezet. Zoals het artikel zegt, zijn deze jongeren vaak stelselmatig het slachtoffer van bendes over overheersende meerderjarigen die hen simpelweg misbruiken. Zij worden door deze band met slechte invloeden telkens terug de criminaliteit ingetrokken, wat hun toekomst enorm belemmert. Een deel van deze jongeren zouden we terug een mooie toekomst kunnen gunnen, mits we hen correct begeleiden. Dat laatste gaat uiteraard niet als ze telkens weer op straat terechtkomen. Ten tweede is de plaatsbeperking slecht voor onze maatschappij. We missen jongeren die anders mee op de arbeidsmarkt terecht hadden gekomen. Bovendien geeft dit veel meer risico's. Bendes weten dat minderjarigen lichter worden gestraft en vaak zelfs worden vrijgelaten door plaatsgebrek, zij maken hier dan ook bewust gebruik van. Dit zouden we kunnen voorkomen door het gebruik van minderjarigen moeilijker te maken, door ook hen te straffen en effectief weg te houden bij de bendes daarna. De bendes hebben zo geen minderjarigen meer die ze het 'vuile werk' kunnen laten doen zonder risico.