Waarom vliegen goedkoper is dan met de trein reizen


De trein is milieuvriendelijker en comfortabeler, maar veel duurder dan het vliegtuig. Hoe komt dat?


Een groep Vlaamse parlementariërs reist naar Bordeaux om te bestuderen hoe de Zuid-Franse stad zich heeft ontwikkeld tot een duurzame plek. Dat ze daarvoor het vliegtuig zullen nemen in plaats van de trein, doet wel vrezen dat ze over duurzaamheid nog érg veel te leren hebben. Dus kwam er deze week in het parlement kritiek op de dienstreis van de commissie Binnenlands Bestuur, en die zal nu haar plannen herbekijken.

‘Maar treintickets zijn duurder’, zei voorzitter Mercedes Van Volcem (Open VLD). En zolang dat het geval is, zullen mensen massaal het vliegtuig met zijn enorme CO2-uitstoot verkiezen boven de trein, die op elektriciteit rijdt. Waar komt dat prijsverschil vandaan, en valt er iets aan te verhelpen?

1. Efficiënter

‘Een vliegtuig is in de eerste plaats goedkoper doordat het efficiënter is’, zegt Paul Peeters, professor duurzaam toerismetransport aan de universiteit van Breda. ‘Het is ongeveer vijf keer sneller dan de trein, waardoor het op een dag nu eenmaal meer mensen kan vervoeren. Dat wil zeggen dat de personeelskosten per passagier lager liggen en dat de investeringen in de vloot sneller afgeschreven zijn. Die voorsprong in productiviteit kan het spoorverkeer heel moeilijk bijbenen.’

2. Accijnzen

Bovendien moet de luchtvaartsector geen accijnzen betalen op brandstof – een internationale maatregel die in 1944 werd genomen om de wereldvrede te bevorderen - en wordt er geen btw geheven op internationale vliegtickets. ‘Alleen al dat laatste scheelt dus 21 procent in de ticketprijs’, zegt Peeters.

3. Kosten drukken

Maar de luchtvaartsector doet ook zelf stevige inspanningen om de kosten te drukken. ‘Sinds de luchtvaartmarkt gedereguleerd is, is er veel concurrentie, met spectaculaire prijsdalingen tot gevolg. Je krijgt intussen ook veel minder waar voor je geld: er is minder comfort, je moet voor allerlei diensten bijbetalen en als je met een goedkope maatschappij vliegt, land je vaak op een luchthaven die slecht verbonden is met de stad waar je moet zijn: mogelijk betaal je je taxi dan nog duurder dan dat je je vliegticket hebt betaald.’

Dan zetten internationale treinen je dichter bij je bestemming af, maar ze volgen niet in de evolutie naar een betere kostenefficiëntie. ‘Ze behoren toe aan overheidsbedrijven met een heel andere mentaliteit. De directeur van TGV in Frankrijk is er nu achter gekomen dat ze hetzelfde aanbod evengoed kan realiseren met een kwart minder treinstellen. Dat zegt toch iets over het beleid dat daar tot dusver is gevoerd.’

4. Nog hoger op agenda?

Als efficiëntie bij de treinmaatschappijen hoger op de agenda komt, kunnen treintickets goedkoper worden dan ze nu zijn. ‘Internationale treinreizen zouden bijvoorbeeld minder kosten als alle landen zouden overstappen op het Europees spoorbeveiligingssysteem. Nu houden de meeste landen nog vast aan hun eigen systeem, waardoor een internationale trein uitgerust moet zijn voor pakweg vier systemen. Dat kost geld. Bovendien komen bij zo’n internationale trein weleens uitgaven kijken die amper uit te leggen zijn.

Van de nachttreinen die de jongste tijd werden afgeschaft, bleken de kosten voor meer dan de helft te bestaan uit betalingen voor het gebruik van de spoorinfrastructuur. Dat stond echt niet in verhouding tot de reële kosten.’

5. Vliegtickets duurder?

Intussen moeten vliegtickets ook duurder worden, stelt Peeters, en vooral schaarser. ‘Iemand moet de verantwoordelijkheid nemen voor de enorme klimaatimpact van vliegverkeer. Het lijkt me het meest logisch dat we dat regelen zoals we het op de klimaattop van Parijs voor andere sectoren hebben geregeld: elk land wordt verantwoordelijk voor de uitstoot van de kerosine die op zijn grondgebied wordt bijgetankt. Die uitstoot wordt dan meegerekend in de totale CO2-uitstoot van het land. Wil het de afgesproken klimaatdoelstellingen halen, dan moet het dus niet alleen naar zijn industrie, maar ook naar zijn luchtvaart gaan kijken. Landen die met hun luchtvaart gewoon voortdoen zoals nu, zouden dan al heel veel CO2-uitstoot moeten reduceren in andere sectoren. De meeste zouden dus geneigd zijn om hun luchtverkeer aan banden te leggen. En als vluchten schaarser worden, worden ze ook duurder, en wordt de kloof met de trein weer kleiner.’


DS, 10-03-2018 (Dorien Knockaert)