Als de klassenraad al niet meer heilig is


Op het Erasmusatheneum in Deinze houden ze de klassenraden niet langer geheim. Ook in Antwerpen experimenteren ze met open deuren. Daarmee wordt een van de grootste mysteries van het Vlaamse onderwijs prijsgegeven.


Roddelen ze volop over de leerlingen? Beslissen ze in enkele minuten tijd over leven en dood? Of toch over een A-, B- of C-attest? Maken ze leerlingen compleet belachelijk?

In het Vlaamse onderwijs hangt een waas van mysterie over de traditionele klassenraad. Leerkrachten komen er samen om de vooruitgang van een leerling te bespreken en eventueel een oordeel te vellen over een attest. Na afloop krijgen de leerlingen een zeer beknopte weerslag daarvan te lezen op het rapport en worden de ouders gebrieft op een oudercontact.

Maar die traditie blijft niet overal overeind. Sommige scholen schrikken er niet langer voor terug om de deuren van hun klassenraden wagenwijd open te zetten. Leerlingen zijn er welkom, en ouders soms ook. Met één uitzondering: de delibererende klassenraad, waar beslist wordt over het attest, is nog taboe. Gewone klassenraden staan dus wel open.

We confronteren twee scholen die transparante klassenraden organiseren met vijf stellingen hierover. Aan het woord zijn Susan De Coninck, directrice van het Erasmusatheneum in Deinze (die vandaag ook aan bod kwam in Het Laatste Nieuws), en Isabelle de Bakker, coördinator van het Stedelijk Lyceum Durlet in Antwerpen.

Stelling 1: Een open klassenraad zal alleen maar tot meer discussies leiden

De Coninck: ‘Op de open klassenraad bespreken onze leerkrachten eerst zelf waar het goed loopt en zeggen ze waar er bijgestuurd moet worden. De leerlingenbegeleider maakt vervolgens een samenvatting voor de leerling. Leerlingen volgen de discussie en krijgen spreekrecht: ze krijgen vragen over wat hun bedenkingen zijn, of ze oplossingen zien en waar er verandering mogelijk zou zijn.’

‘Dat duurt ongeveer acht minuten. Het is goed gestructureerd, uit de hand lopen doet het niet, maar het geeft wel de kans om over onderhuidse conflicten in gesprek te gaan. De ouders mogen dit volgen.’

De Bakker: ‘Onze leerlingen bereiden zich voor op een open klassenraad. Ze krijgen vooraf een aantal vragen, bijvoorbeeld over welke vakken ze interessant vinden en waar ze extra aandacht aan willen besteden. Tijdens het gesprek worden eerst de punten en de attitudes overlopen, daarna komen de positieve zaken en de verbeteringen aan bod.’

‘Ik heb het gevoel dat dit tot minder discussies onder de leerkrachten leidt: er wordt niet alleen gepalaverd over mogelijke problemen van leerlingen. Die leerlingen zitten er zelf bij en kunnen meteen antwoorden geven.’


Stelling 2: Leerkrachten houden hun gesprekken liever geheim

De Coninck: ‘Onze leerkrachten mogen zeggen wat ze denken tijdens een klassenraad waarop de leerling aanwezig is. Dat moet natuurlijk wel respectvol gebeuren. Het vergt wel enige organisatie om al die open klassenraden te organiseren. Het is een grote puzzel om te leggen.’

De Bakker: ‘We vergaderen ook nog op andere momenten met de leerkrachten, waar dan bepaalde zaken zonder de leerlingen besproken kunnen worden. Ik merkte dat een deel van het team er bij de opstart onmiddellijk klaar voor was, een ander deel – dat meer uit het klassieke onderwijs kwam - stond er weigerachtiger tegenover. Maar eens ze een open klassenraad meegemaakt hadden, stonden ze wel achter het idee.’

Stelling 3: Leerlingen voelen zich geïntimideerd als ze plots tegenover een groep leerkrachten staan

De Coninck: ‘In de praktijk valt dat goed mee. Onze leerkrachten geven vaak meerdere vakken in één klas.

In het BSO zien we bijvoorbeeld vijf tot zeven leerkrachten rond de tafel zitten, in het ASO is dat iets meer. Wie binnenkomt onder acht paar ogen is inderdaad onder de indruk. Maar leerlingen zijn goed op de hoogte van wat er gezegd en gedaan wordt.’

De Bakker: ‘We zijn een kleinschalige school, veel collega’s geven dus twee of drie vakken. Dat valt dus mee. We creëren een veilige omgeving, waarin veel in vertrouwen gezegd kan worden, ook over pestgedrag bijvoorbeeld pestgedrag, of over zaken die thuis mislopen.’

Stelling 4: Een rapport met commentaar is duidelijker dan een bijeenkomst

De Coninck: ‘We merken dat geschreven communicatie net minder duidelijk aankomt bij de leerlingen en ouders. In een rechtstreeks gesprek is de boodschap voor iedereen duidelijk. We vermijden dat er oplossingen boven de hoofden van de leerlingen gezocht worden. En dat die dan enkel op papier gecommuniceerd zouden worden.’

‘Oudercontacten zijn ook niet altijd ideaal: de leerlingen zijn er niet altijd bij en de leerkrachten zitten verspreid over verschillende lokalen.’

De Bakker: ‘We dragen met de open klassenraad echt de boodschap uit: wij geloven in jou en we zoeken samen naar een oplossing. Zowel de ouders als de leerkrachten zijn er heel gelukkig mee.’

Stelling 5: Voor leerlingen heeft dit geen meerwaarde

Voor deze stelling voert Rania el Mard, de voorzitter van de Vlaamse Scholierenkoepel, het woord.

El Mard: ‘Er is veel onduidelijkheid over wat de klassenraad doet. Er worden grote beslissingen genomen. Het is beter om die niet boven de hoofden van de leerlingen te nemen, maar in dialoog te gaan. Om leerlingen eigenaar te maken van hun eigen leerproces. Het mag niet alleen over de tekorten gaan, er moet ook aandacht zijn voor wat de leerling kan en wil.’

‘Ik heb dat zelf ook meegemaakt: een school heeft me een C-attest gegeven, zonder echt in dialoog te gaan over waar mijn talenten liggen of wat ik er zelf over denk. Er werd louter op de punten gefocust, niet op hoe ik zelf mijn schoolloopbaan zag.’

‘Leerkrachten zien hun leerlingen wekelijks. Hun mening is erg waardevol. Dat maakt een klassenraad ongelofelijk belangrijk. Het ideale scenario is dat je als leerling je eigen toekomst mag vormgeven in samenspraak met de klassenraad.’


Blog DS, 07-02-2018 (Stijn Cools)