07-11-17, 10.42u - Rianne Oosterom

"We ontkennen de schade die prostitutie aanricht"

Prostitutie lijkt op het klimaatprobleem. De cijfers over de schade zijn er, maar we willen het niet onder ogen zien, zegt de Amerikaanse onderzoeker Melissa Farley.

Melissa Farley is de heldin van abolitionisten en de nachtmerrie van het pro-prostitutiekamp. Ze doet als klinisch psycholoog al meer dan twintig jaar onderzoek naar de mentale gevolgen van prostitutie. Door de jaren heen sprak ze met meer dan duizend sekswerkers van Zambia tot Duitsland. Sindsdien heeft Farley een boodschap: prostitutie is intrinsiek schadelijk voor vrouwen.

Op basis van haar onderzoek stelt ze dat 71 procent van de (ex-)prostituees klinisch significante symptomen van dissociatie heeft: dat is een mechanisme waarin je buiten je eigen lichaam treedt om emotioneel te overleven. Ook ontdekte Farley dat twee derde van de sekswerkers leidt aan posttraumatische stressstoornis (PTSS) - op het niveau van een soldaat die terugkomt uit oorlogsgebied.

Haar onderzoek is niet geheel onomstreden. Zoals ongeveer ieder ander onderzoek naar prostitutie dat niet is. "Er zijn simpelweg geen betrouwbare cijfers", heeft Renée Römkens, hoogleraar gender gerelateerd geweld, eens gezegd. De reden daarvan is dat er altijd een moreel uitgangspunt achter onderzoek schuilt: prostitutie is óf een vorm van geweld óf een vrije keuze. Farley zit in het eerste kamp.

De gepromoveerde onderzoeker heeft haar eigen non-profitonderzoeksorganisatie in San Francisco. Ze spreekt morgen in De Balie in Amsterdam. Het is opmerkelijk dat zij Nederland aandoet: geen van haar boeken is hier vertaald. Ze staat aan de basis staat van het Zweedse model, waarin kopers van seks strafbaar zijn, maar in Nederland is ze niet echt bekend.

Haar timing kan niet beter: een conservatievere regering is net beëdigd (Farley dineert vanavond met Gert-Jan Segers) en een paar weken terug liet onderzoek van nationaal rapporteur Corinne Dettmeijer zien dat het aantal slachtoffers van mensenhandel in Nederland vijf keer zo groot is dan gedacht. Het prostitutiedebat staat op scherp.

In alle discussie over #MeToo komt de seksindustrie eigenlijk niet aan bod. Wat vindt u daarvan?

"O my goodness, ik stoor mij daar zó aan. Het is niet eerlijk dat geprostitueerde vrouwen niet vertegenwoordigd zijn in het debat over seksueel geweld en intimidatie. Ik moet denken aan een uitspraak van oud-prostituee Evelina Giobbe: 'Prostitutie zet de norm voor wat je alle vrouwen kunt aandoen.' Ik denk dat de scheidslijn tussen wat prostitutie is en wat niet, bijna verdwenen is.

Waarom denkt u dat?

"Als je weet hoe het dagelijks leven van vrouwen in de seksindustrie eruit ziet, dan weet je dat prostitutie seksuele intimidatie pur sang is. Echt. Prostitutie kan - ook al wordt ervoor betaald - verkrachting zijn. Veel vrouwen doen het alleen om geld te verdienen. Dat lijkt op de reden waarom actrices Harvey Weinstein zijn gang lieten gaan: zij wilden een rol. Het is praktisch hetzelfde gedrag."

Prostitutie is verkrachting. Dat is een stevige stelling.

'Niemand denkt als kind: zou ik journalist, dokter of prostituee worden?'
-MELISSA FARLEY

"Het is niet één op één zo. Het hangt ervan af hoe je verkrachting definieert. Als je het ongewilde seks noemt waarvoor betaald wordt, dan is er inderdaad sprake van verkrachting. Ons onderzoek toont aan dat verkrachting in de seksindustrie heel vaak voorkomt. Veel meer dan in welke andere groep dan ook. Mensen vinden dat raar - die vrouwen kiezen er toch zelf voor?"

"Ik geloof dat niet. Het is een overlevingsstrategie om te zeggen dat je graag prostituee wil zijn. Niemand denkt als kind: zou ik journalist, dokter of prostituee worden? Een geschiedenis van kindermisbruik, armoede, racisme, seksisme, catastrofale klimaatverandering: het zijn allemaal factoren die iemand in de prostitutie kunnen dwingen. Of vrouwen nou uit Hongarije komen waar geen baan voor ze is of uit India waar de droogte oogsten verwoest..."

Waar baseert u dit op?

"Op ons onderzoek uit 2003 waarvoor we 850 mensen in prostitutie spraken. Onze data laten zien dat 90 procent van die vrouwen er direct uit zou stappen als ze de kans maar hadden. Ik zal een voorbeeld geven van een vrouw die door andere onderzoekers waarschijnlijk als 'vrijwillige sekswerker' wordt omschreven. Ik ontmoette haar in Zambia. Ze onderbrak het interview met de mededeling dat ze nog even vijf blowjobs moest verrichten om haar kinderen die avond eten te geven. Ze noemt zichzelf vrijwillig, maar honger is ook een vorm van dwang."

U heeft twintig jaar onderzoek gedaan naar de mentale gevolgen van prostitutie. Wat heeft u ontdekt?

"Prostitutie veroorzaakt posttraumatische stress, dat zagen we in alle negen landen op vijf verschillende continenten, waar we vrouwen, transgenders en mannen in de seksindustrie spraken. We zagen stress die voorkomt uit weggestopte heftige emoties. Het zorgt ervoor dat mensen gek gaan doen, terwijl ze niet gek zijn."

"Het is een beangstigende en overrompelende ervaring voor vrouwen om tien tot vijftien vreemden per dag te ontvangen die je meest intieme delen aanraken. Die je penetreren. Die klaarkomen op je gezicht terwijl ze de leeftijd van je opa hebben. Mensen voelen zich niet comfortabel als ik dit soort dingen zeg, maar je kan niet abstract over prostitutie praten, en doen alsof het gezellig geil is."

Waarom komt PTSS vaak voor onder prostituees, denkt u?

"In de New York Times werd eens een Nederlandse raamexploitant geïnterviewd terwijl hij de was deed. 'We hebben geen kussens', vertelde hij de verslaggever, 'want dat zijn moordwapens'. Hij begreep het geweld dat voorkomt in prostitutie. Uit ons onderzoek blijkt dat het overgrote deel van de vrouwen in prostitutie vaak met geweld te maken heeft."

"Toch, vertellen de vrouwen zelf, doen de woorden van hoerenlopers meer pijn. Het zijn woorden die je niet in de krant kunt zetten. Stel je voor dat een man een vrouw 'vieze kut' noemt terwijl ze zijn penis in zijn mond heeft. Dat veroorzaakt extreme emotionele stress. Maar de vrouw moet doen alsof ze het leuk vindt. Ze bedriegt zichzelf."

Komt hier de dissociatie vandaan?

"Precies. Dissociatie is een adaptieve psychologische manoeuvre om jezelf uit de situatie te verwijderen. Alsof je door een gaatje in het plafond kijkt naar hoe een jij een toneelstuk opvoert met een man. Mensen praten vreemd genoeg amper over dissociatie in verband met prostitutie, terwijl het een extreem erkend fenomeen is in de psychologie."

In de meeste landen die u onderzocht, is prostitutie verboden. In Nederland is het legaal sinds 2000. Verwacht u hier even grote psychische schade bij prostituees?

'Als prostitutie lange tijd legaal is in een land, zet dat de standaard voor hoe mannen zich gedragen tegenover vrouwen'
-MELISSA FARLEY, KLINISCH PSYCHOLOOG

"Ik heb drie jaar onderzoek gedaan in de Amerikaanse staat Nevada, waar prostitutie gelegaliseerd is. De vrouwen die we daar spreken, hadden net zoveel psychische problemen als op plekken waar een bordeel bezoeken niet mag. Als prostitutie lange tijd legaal is in een land, zet dat de standaard voor hoe mannen zich gedragen tegenover vrouwen, blijkt nu wel uit #MeToo."

"Uit ons onderzoek in Nevada bleek dat mannen aldaar het eerder oké vinden als hun dochter de prostitutie ingaat. Ook accepteren ze verkrachting eerder dan mannen die in zones wonen waar prostitutie illegaal is. Daar komt nog bij dat het legaliseren van prostitutie vrijwel overal leidt tot meer mensenhandel, bleek uit een Britse studie in 150 landen. Het is alsof je tegen pooiers zegt: 'Hé jongens, welkom, jullie zijn zo slecht nog niet'."

Een belangrijk punt van kritiek op uw onderzoek is dat u vooral straatprostituees heeft gesproken en bijvoorbeeld geen escorts. Dat zou het beeld vertekenen.

"We hebben vrouwen in stripclubs gesproken, dat is niet de straat. We stelden hetzelfde niveau van emotionele stress vast bij vrouwen in het zogenoemd hogere segment. Daarbij nemen veel onderzoekers aan dat vrouwen maar op één plek tegelijk werken, in een hotel of bordeel of op de straat, maar dat is naïef. Oké, we weten dat op straat procentueel iets meer geweld voorkomt dan in bordelen. Maar uiteindelijk maakt het niet uit of je in een prachtige hotelkamer of op een oprit op je knieën gaat om aan de penis van een volslagen vreemde te zuigen. Het is even vernederend. Het gedrag van de koper veroorzaakt de emotionele schade."

Morgen spreekt u in De Balie. Gaat u de straat aanvegen met het Nederlandse prostitutiebeleid?


"Zeker, hoewel Nederland hele goeie exitprogramma's heeft. Dat moet gezegd. Maar: vrouwen in de prostitutie behoren tot een kwetsbare, arme klasse. Door het kopen van seks niet strafbaar te maken, is het alsof de Nederlandse overheid tegen mannen zegt: 'Hier, jullie mogen deze vrouwen hebben'."

"Is de criminaliteit en mensenhandel die altijd plaatsvindt rond prostitutie niet genoeg om te zeggen: deze vrouwen hebben een eerlijke kans nodig om te overleven, op een andere manier dan door zich te prostitueren? Deze vrouwen zijn mijn zusters, jullie zusters, ik wil niet dat ze zo behandeld worden."

Was u deze mening ook al toegedaan voor u begon met onderzoek?

Schatert. "Dat vragen mensen mij nooit, weet u dat. Iedereen gaat ervan uit dat ik dit altijd al vind. Maar dat is niet zo, toen ik begon wist ik heel weinig van de seksindustrie af. Twintig jaar onderzoek heeft mij geleerd wat prostitutie doet met mensen. Het zou onethisch zijn om me hier niet over uit te spreken. Prostitutie lijkt op het klimaatprobleem. De cijfers over de schade zijn er, waarom ontkennen we ze dan?"

Mening:
Dit artikel was voor mij een hele eyeopener! Mijn kennis en mening over prostitutie was (en is, want volgens mij zijn er nog zoveel meer smerige zaken die het licht niet zien) erg beperkt. Afgelopen zomer in Amsterdam was ik zelf lichtelijk teleurgesteld; "hoe kunnen zo'n lelijke vrouwen het schoppen tot hoer?" Ik vind het heel erg dat zo'n gedachte in mij opkwam maar het is volgens mij iets wat heel veel mensen denken. Daarom vind ik het zo goed dat artikelen als deze worden gedeeld. Dat de prostitutie voor een groot deel blijft draaien door mensenhandel is algemeen geweten. Het meest verrassende vind ik dat zoveel prostituees mentaal ziek zijn. De aandoeningen die hierboven worden beschreven zijn zo verschrikkelijk. Het is niet verwonderlijk dat deze zoveel voorkomen, want als ik zelf in zo'n situatie zou zitten zou ik mijzelf ook afsluiten van de wereld. Zelfs als vrouwen dit 'vrijwillig' doen denk ik dat ze er zeker niet bij elke klant van genieten, zich afsluiten en dus een mentale aandoening oplopen. Kunnen prostituees zelfs 'genieten' bij wat ze doen? Ik denk dat het als buitenstaander zo moeilijk, al dan niet onmogelijk is om dit probleem te begrijpen. Je kunt niet in iemands hoofd kijken maar daarom zijn onderzoeken zoals hierboven zo ontzettend belangrijk. We moeten het aankaarten, en het niet wegwimpelen met uitspraken als; 'het bestaat al sinds de oudheid dus het is natuurlijk' en 'ze kiezen er zelf voor'.
Prostitutie is geen job, het is overleven. Hoe ver kun je daar in gaan?

Bron: https://www.demorgen.be/wetenschap/...richt-b0397269/