Op Samos kwamen drie keer zoveel vluchtelingen aan als het vakantie-eiland aan kan. Honderden slapen in krakkemikkige tentjes op een berg. Een plan voor de winter is er niet. En dat is een ramp in de maak.

Een bruin zeil op de grond en wat kleren, dat is het enige dat Hasanen Altloy (37) uit Irak nog heeft. "Dit is nu mijn huis, al twee maanden", zegt hij, terwijl hij zijn 'dak', een ander zeil, optilt en naar beneden wijst, naar een plek tussen drie koepeltentjes in.

In een van die tentjes zit Waleed al-Nizi (26) samen met zijn vrouw en dochtertje Narges van tien maanden oud. "Er is geen plaats meer in het kamp, kregen we te horen toen we aankwamen", zegt Waleed met zijn dochtertje op zijn arm, nadat hij de tent is uitgeklommen. Hij had nog geluk; hij kreeg zijn tijdelijke onderkomen van een hulporganisatie. Anderen moesten hem zelf gaan kopen: de tenten waren op. "Als ik vraag wanneer er plaats voor ons is, zeggen ze: kom morgen maar terug. En dat zeggen ze nu al wekenlang, elke dag."

Buiten de hekken

Inmiddels bivakkeren meer dan 300 mensen buiten de hekken van het vluchtelingenkamp op het Griekse eiland Samos. Het kamp vlak boven de gelijknamige hoofdstad is overvol. Daar is plaats voor 700 mensen; er zitten er nu zeker drie keer zoveel. Dat komt doordat er in augustus en september meer dan 2.200 vluchtelingen op Samos aankwamen, meer dan in de rest van 2017 bij elkaar. De meesten zijn Syriërs en Irakezen, het merendeel vrouwen en kinderen.

Tegelijkertijd reisden er nog geen duizend vluchtelingen door naar Athene. Dat laatste mogen alleen kwetsbare groepen als zwangere vrouwen en alleen reizende kinderen, sinds de EU en Turkije in maart vorig jaar een akkoord sloten. De rest moet in principe terug naar Turkije, maar pas nadat ze een individuele procedure hebben doorlopen. Die duurt maanden, zo niet langer. En dus staan er nu niet alleen tussen de opvangcontainers rijen tentjes, maar ook in het bos buiten het kamp. Op Lesbos en Chios is de situatie vergelijkbaar, zij het iets minder nijpend.

Hasanen vervolgt zijn rondleiding. Rondom zijn slaapplaats liggen platgetrapte plastic flessen. Her en der slingeren etensresten rond. Hij loopt naar een plek een paar meter verderop, waar de aarde nat is. Er stuift een hele zwerm gonzende vliegen weg zodra hij zijn voet ernaast zet. De urinelucht is niet te harden. "Kijk, dit is... nu ja, dat snap je wel", zegt hij. "De grote boodschap doen we hogerop op de berg. We mogen de wc's in het kamp gebruiken, maar die zijn overvol en heel smerig. En stromend water is er meestal niet."

De watervoorziening van het kamp kan de hoeveelheid gebruikers niet aan. Meerdere keren per dag sluiten de autoriteiten de toevoer af, zodat de watertanks in het kamp zich kunnen vullen. Achter Hasanen zet een vrouw haar peuter op een muurtje en giet een fles water over hem heen. "Zo wassen we ons", zegt Hasanen. "Maar meestal wassen we ons niet."

Hulporganisaties luiden de noodklok. Niet alleen vanwege de overbevolking, maar ook omdat de winter eraan komt. De kou is hier niet zozeer het probleem, het vocht wel. De nazomer op Samos is stralend, maar vanaf volgende week wordt regen verwacht. Wie een beetje kampeerervaring heeft, ziet zo dat de tentjes een flinke bui niet overleven. Ze zijn van slechte kwaliteit en knullig opgezet. Stenen houden het tentzeil op zijn plek. Bovendien staan ze tegen een berg op. Het water gaat straks dwars door de tenten omlaag.

Bang voor ziektes

"Je kunt niet echt spreken van een onverwachte situatie. Dit wordt de derde winter op rij dat de kampen niet klaar zijn", zegt Antigoni Karkanaki, die leiding geeft aan het team van Artsen zonder Grenzen op Samos. "Het is rampzalig. We zijn bang voor ziektes door het gebrek aan hygiëne. Die komen bovenop de psychische problemen die we tegenkomen. De asielzoekers hier weten maandenlang niet waar ze aan toe zijn. Steeds meer mensen doen zichzelf iets aan, tot zelfmoordpogingen aan toe."

Tegelijkertijd bouwen de hulporganisaties hun aanwezigheid af. De Griekse regering neemt steeds meer verantwoordelijkheden over. EU-geld dat voorheen naar de hulporganisaties ging, wordt nu aan Athene overgemaakt. Of de regering haar nieuwe taken aankan, is zeer de vraag. "Is er een plan voor de winter? Wij hebben het niet gezien. Misschien hebben ze iets in het geheim. Laten we het hopen", zegt Karkanaki met ironie. "De enige echte oplossing is het grootscheeps doorlaten van mensen naar het vasteland om daar hun procedures af te wachten. Daar is de situatie veel beter, en is er de benodigde infrastructuur. Vakantie-eilanden als Samos zijn daar niet op ingericht."

Met die oplossing is de lokale bevolking het van harte eens. Maar Athene zegt dat het indruist tegen afspraken met de EU. Op die manier zouden de vluchtelingen immers een stukje dichter bij hun gewenste bestemming in Noord-Europa komen. Een woordvoerder van de Griekse regering kon niet op tijd reageren.

Bron:
De Morgen, 20.10.2017, https://www.demorgen.be/buitenland/...inter-becbc02e/

Mening:
Ik vind dat deze vluchtelingen leven in een onmenselijke situatie, ze hebben amper een zeil en wat kleren. Ze leven in een buurt waar het ruikt naar urine, wat zeker niet aangenaam is en ze kunnen hun amper wassen door het tekort aan water. Deze mensen hebben amper geld en moeten dan nog eens zelf hun tenten gaan kopen, dit vind ik niet kunnen. Ik snap dat het een groot aantal vluchtelingen zijn. Maar als je ziet dat er zoveel mensen geen plaats meer hebben in het vluchtelingenkamp, dan moet hier iets aan gedaan worden. Ik vind dat er meer hulporganisaties hierbij moeten helpen, want om deze enorme groep van vluchtelingen te helpen, kom je met 1 hulpverlening amper toe. Als alle hulpverleningen eens zouden samenwerken om deze mensen een betere plaats te geven, zou ik dat enorm waarderen.