Universiteit Leiden experimenteert met Virtual Reality als leerervaring

Hoe vertaal je de lesstof uit medische boeken naar patiënten van vlees en bloed? Artsenopleiders worstelen al eeuwen met die vraag. Virtual reality en hologrammen bieden hulp. "Na het wow-effect blijft de leerervaring."

"Oh shit, ik ben helemaal vergeten te tellen." De opdracht voor geneeskundestudent Axel (26) is simpel: kijk rustig rond in de kamer en tel hoeveel personen je ziet. Maar nu hij voor het eerst een virtualrealitybril op zijn hoofd heeft en de onderwijskamer rondschuifelt, wint de verrukking het van de ratio.

Als Axel om zich heen kijkt ziet hij niet de lesruimte, maar de rommelige drukte van een operatiekamer: een tafel-met-patiënt, een chirurg, een ok-assistent, de anesthesist. Hij is ondergedompeld in een 360-gradenvideo van een niertransplantatie. In die virtuele realiteit is ook een gedetailleerd beeld van de operatie geprojecteerd, zodat hij kan volgen wat er onder de handen van de chirurg gebeurt. Of, in de woorden van Axel: "Wat vet, je kan de head-cam zien."

Een van de uitdagingen van het medisch onderwijs is hoe de aankomend artsen het vak te leren zonder dat patiënten en medisch personeel daar te veel last van hebben. Hoe bestudeer je de anatomie zonder iemand open te snijden? Hoe maak je een operatiekamer invoelbaar?

De oplossing daarvoor ligt in brillen, denkt de Universiteit Leiden. Brillen die je mee kunt nemen de operatiekamer in, of brillen die lesstof aan het leslokaal toevoegen. Twee pilots onderzoeken nu of die gadgets de studenten inderdaad betere artsen maken.

Axel krijgt als een van de eersten onderwijs met de vr-bril, die later dit jaar een vast onderdeel moet zijn van het curriculum voor studenten aan het begin van hun co-schappen. Een idee van hoogleraar interne geneeskunde Marlies Reinders, die haar studenten beter wil voorbereiden op hun eerste diensten in de operatiekamer. "Het is een lastige omgeving met veel druk, waar geen ruimte is voor nuance. Als co-assistent voel je je al snel vreselijk in de weg staan. Door zo'n setting al een keer mee te maken en er vragen over te beantwoorden, kunnen studenten met meer zelfvertrouwen op pad. "

Axel heeft inmiddels een onderscheid gemaakt tussen wie "steriel staat" en wie niet en uitgevogeld wie die twee mensen zijn die in het hoekje niets zitten te doen. "Dat zijn wij, de co's!" Het tempert zijn enthousiasme niet. "Oh kijk, nu gaat de nier erin."

De projecten in Leiden zijn geen uitzondering. Volgens hoogleraar ontwikkeling van medisch onderwijs in Nijmegen Roland Laan, niet betrokken bij de Leidse experimenten, zijn in Nederland zo'n 80 promovendi bezig met innovatie in het medisch onderwijs. Voorbeelden? Poppen vol met software die laten zien wat er gebeurt wanneer een patiënt in shock raakt; beeldtafels met opnames van arts-patiënt-gesprekken, waarmee studenten leren een moeilijke boodschap te brengen. Laan heeft z'n eigen theorie waar die innovatiedrang vandaan komt: "Al sinds de oudheid is het opleiden van nieuwe collega's een logische taak voor een arts. Met het uitspreken van de hippocratische eed belooft elke arts zijn kennis te zullen delen."

Met een grote grijns prikt Jan-Kees (19) in het luchtledige. Hij gaat door zijn knieën, wijst naar iets dat er niet is, en knipt in de lucht alsof hij een pluisje van een schouder plukt. "Bone", zegt hij zonder duidelijke reden. "Bone is now selected", antwoordt een stem. De tweedejaars geneeskundestudent probeert uit te zoeken welke zeven spieren nodig zijn om de plantairflexie uit te voeren, het strekken van de enkel. En daarvoor is het nodig dat hij op zijn hurken zit en omhoogkijkt.

Al eeuwen kampen de arts-opleiders met een ingewikkeld probleem: hoe vertaal je de tweedimensionale plaatjes uit de lesboeken naar de driedimensionale anatomie van patiënten? "Wanneer studenten co-schappen gaan lopen en met echte patiënten te maken krijgen, moeten ze eigenlijk de hele anatomie weer opnieuw leren", zegt Beerend Hierck, docent anatomie aan het Leids Universitair Medisch Centrum.

De Leidse universiteit experimenteert daarom met hologrammen. Jan-Kees draagt een holo-lens: een nieuwe mixed-reality-bril van Microsoft. Die sluit hem niet af van de werkelijkheid zoals een vr-bril doet, maar voegt er dingen aan toe: in dit geval een 3D-hologram van het enkel-gewricht. Dat hologram zweeft in de ruimte, waardoor de studenten er omheen kunnen lopen. Met hun stem of met subtiele knipjes kunnen ze de enkel laten draaien, buigen of strekken, en bloedvaten, spieren en zenuwen laten oplichten.

Docent Hierck hoopt dat de brillen straks onderdeel van het lesprogramma zijn. "Studenten zijn aan het praten, klikken, lopen. Door de cool-factor zie je het experimenteren ontstaan. Dat betekent meer activatie van het brein en dat verhoogt de mate waarin ze informatie opnemen. En als het wow-effect straks weg is, blijft de leerervaring."

Hoe innovatief en aansprekend deze projecten ook zijn, ze zullen nooit de praktijk kunnen vervangen, waarschuwt hoogleraar Laan. "De emotionele lading van het echte werk ontbreekt. En die is zeker in de medische wereld van groot belang.' Ook student Axel is niet bang dat de virtuele wereld het echte werk gaat vervangen: 'In de operatiekamer staan met de spanning erop, met je pakkie aan en de mutsjes op, dat is niet te simuleren."

Bron:
11/10/2017 De Morgen
https://www.demorgen.be/wetenschap/...-bril-be5089a3/

Mening:
Deze manier van onderwijs kan ik alleen maar toejuichen. Je krijgt, zoals in het artikel staat, een heus wow-effect. Je ziet in real-life hoe de praktijk er uit ziet. Dit is iets dat ik mis in mijn opleiding. Indien er de kans zou bestaan dat ik bijvoorbeeld met behulp van virtual reality kan zien hoe je moet lassen, draaien, frezen of werken met een naaitoestel, zou ik deze zeker grijpen. Ik begrijp dat het moeilijk is voor een onderwijsinstelling om voor ieder onderdeel naar de praktijk te trekken om deze te gaan bekijken. VR lijkt voor mij dan zeker een goede oplossing.
Wat we niet mogen vergeten bij dit concept is het kostenplaatje. Een VR-bril is namelijk niet het enige dat aangeschaft moet worden. Er moet ook een 360-gradenvideo gemaakt en bewerkt worden. Ook moeten, doorheen de tijd, nieuwe brillen worden aangekocht omdat fabrikanten ervoor zorgen dat ze niet meer up-to-date zijn.
Ik kan dus besluiten dat VR-brillen zeker een goed oplossing zijn, al zou een sponsor niet overbodig zijn. Het leerrendement zal volgens mij zeker hoger liggen dan bij enkel theorie.