Wat als oma’s rusthuis failliet gaat?


Private uitbating van zorginstellingen heet vaak een wonderoplossing te zijn die maatschappelijke noden koppelt aan een aantrekkelijk rendement. De perikelen bij Senior Assist, een private uitbater van rusthuizen, toont aan dat dit model ook schaduwkanten heeft. Want waar moeten de bejaarden naartoe als de uitbater in financiële problemen zit?


Private investeringen in de (woonzorgsector) zijn in het afgelopen decennium ook in Vlaanderen gemeengoed geworden. Naast de klassieke exploitatie van woonzorgcentra door lokale besturen en vzw’s, is de rol van private uitbaters in de afgelopen jaren prominenter geworden. In hun zoektocht naar investeerders zullen exploitanten benadrukken dat ze daarmee de overheid en de gezondheidszorg werk uit handen nemen om de toenemende vraag naar infrastructuur en zorg het hoofd te bieden. Voor risicoschuwe beleggers geeft dan weer het demografische argument de doorslag: het einde van de vergrijzingsgolf is nog lang niet in zicht.


Wat als ...?

Keerzijde van de medaille: wat moet er van de rusthuisbewoner worden wanneer de private exploitanten in moeilijkheden komen? De Tijd bracht vandaag het verhaal over de rusthuizengroep Senior Assist – goed voor 37 woonzorgcentra, 300 assistentiewoningen en thuiszorg voor zo’n 3.000 patiënten – die zich door financiële perikelen genoodzaakt ziet om enkele van zijn rusthuizen in de etalage te zetten, nadat de verkoop van de hele groep zou zijn afgesprongen.

Het bedrijf is karig met commentaar, maar bevestigt dat voor een beperkt aantal voorzieningen van de groep een koper wordt gezocht. Op vragen over de ernst van de financiële situatie wordt ontwijkend gereageerd. ‘De intentie is er om de financiële verplichtingen te vervullen en de continuïteit van de activiteiten te garanderen. De bewoners moeten zich dus geen zorgen maken.’

Het kabinet van Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) houdt de zaak in de gaten, maar onthoudt zich van commentaar, alsof een te felle stellingname de verkoopsonderhandelingen bij Senior Assist in de war kan schoppen.


Oma en opa op straat?

Wat meteen de vraag oproept: wat moet er van oma worden wanneer haar rusthuis toch over de kop gaat? ‘Daar bestaat een draaiboek voor’, weet Joris Moonens, woordvoerder van het Agentschap Zorg en Gezondheid van de Vlaamse Overheid. ‘De nadruk ligt op de continuïteit van de dienstverlening. Gaat een rusthuis failliet, dan wordt er een curator aangesteld die de plicht heeft in contact te staan met de overheid. Een overname heeft de voorkeur om zo de continuïteit van de bewoners en het personeel te garanderen.’

Maar wat als er geen overnemer gevonden wordt? ‘Dan wordt er een begeleidingscommissie samengeroepen, met vertegenwoordigers van de Administratie Zorg en Gezondheid, de zorginspectie, het lokale bestuur, OCMW en sociale diensten. Die commissie informeert de bewoners, de familie en het personeel over de stand van zaken. Ze gaat op zoek naar nieuwe accommodatie voor de gedupeerde bewoners én organiseert gegarandeerde dienstverlening voor de bewoners die nog in de getroffen voorziening aanwezig zijn. Een verhuizing is echt wel de allerlaatste stap, zoiets is voor niemand leuk.’

De procedure kreeg in de wandelgangen de naam ‘procedure-Byttebier’, een verwijzing naar Groen-politica Adelheid Byttebier. Zij was Vlaams minister van Welzijn in 2004, toen bleek dat zeventien senioren in Oostende op vier uur tijd hun boeltje hadden moeten pakken nadat hun rusthuis failliet was verklaard. Een incident waarvoor de minister toen onder vuur kwam te liggen van CD&V en het toenmalige Vlaams Blok.


Zelfde liedje als de bankencrisis

Het middenveld ziet de perikelen met lede ogen aan. ‘Het is bij mijn weten de eerste keer dat zo’n grote groep in dergelijke moeilijkheden komt,’ zegt Johan Truyers van de OKRA-studiedienst. ‘Ach, de private investeerders wilden vooral de krenten uit de pap halen. In deze markt worden bubbels geblazen die te vergelijken zijn met die van de bankensector: als het echt misgaat, is de factuur voor de overheid, want zij moet de continuïteit van de zorg garanderen. Ook Olivier Remy van bediendenvakbond LBC is scherp. ‘Bij ernstige problemen zoals deze zou de overheid de uitbating van de woonzorgcentra veel sneller naar zich toe moeten kunnen halen. Het gaat hier om het welzijn van heel kwetsbare mensen. We zijn ook principieel tegen winstuitkeringen uit zorgactiviteiten. Bovendien wordt het hoog tijd voor transparantere financiële rapportering van dergelijke bedrijven. Vandaag is het al te vaak een kluwen van binnen- en buitenlandse vennootschappen.’


Oud geld zkt. grijze haren

Truyers schat het aandeel van de private uitbaters in de woonzorgcentra in België op 15 tot 20 procent. De regionale verschillen zijn echter groot. In Vlaanderen gaat het om ongeveer een vijfde van het totaal, in dat volgens de belangenorganisatie al de helft, en in Brussel, waar historisch gezien meer rusthuizen in handen waren van familiale eigenaars, loopt dat aantal op tot zeventig procent.

Met 37 woonzorgcentra in portefeuille is Senior Assist niet eens de grootste private speler op de woonzorgmarkt. Armonea (met de AB-Inbev-families de Mévius en De Spoelberch bij de grootaandeelhouders) beheert bijvoorbeeld 83 instellingen. Orpea telt 61 vestigingen en 7.387 bedden. Ook de financiële holding Ackermans en van Haaren investeert via Anima Care 197 assistentiewoningen, verspreid over 14 zorgcentra in heel België.


DS, 24-05-2017 (Michiel Leen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB