Facebook vreet uw vriendschap op


De News Feed van Facebook bestaat tien jaar. Sindsdien bepalen ingenieurs in Californië wat je van wie te zien krijgt.


De meeste mensen hebben te veel vrienden op Facebook. Niemand kan 1.500 vriendschappen onderhouden. Zelfs de gemiddelde 150 zijn er te veel. Voor zo veel gelijktijdigheid is een verstand te klein. Vier vrienden, dat is de capaciteit, aldus een onderzoek van Ron Dunbar, professor evolutionaire psychologie in Oxford.

Maar wil dat zeggen dat vriendschap op Facebook niet bestaat? Omdat je met échte vrienden ook écht moet afspreken? Aristoteles vond van niet. Nabijheid is niet de kern van wat vriendschap is. Plus vriendschap kan gerust wat nut verdragen. Het hoeft niet altijd in de opperste vorm van ware vriendschap te verschijnen.

Maar goed, Aristoteles zit niet op Facebook. Peter Sloterdijk wel. De man is een van de meest spraakmakende filosofen van Duitsland en hij stelt beenhard: vriendschap is de dochter van de vervreemding. Want om een gelijkgestemde ziel te vinden heb je volk nodig dat je niet onmiddellijk kent. Wie zijn vrienden totaal transparant wenst, is niet tot vriendschap in staat. Dat vriendschappen op Facebook nogal aan de troebele kant zijn, zou met andere woorden een voordeel kunnen zijn.

Eigenlijk mogen we ons dus gelukkig prijzen met News Feed – de filter van Facebook die volgens een algoritme werkt (zie kader) – en de invloed ervan op online vriendschappen.


Zageventen & de omzet

Na tien jaar is het algoritme zowel groter als geheimer geworden. Hoe het precies werkt weet niemand, maar wat het doet is zeker. Facebook berekent wie uw beste vrienden zijn en welke van hun berichten het bekijken waard zijn.

De criteria zijn niet de uwe. De criteria zijn de commercie. Hoe meer tijd er wordt doorgebracht op Facebook, hoe meer tijd er is voor advertenties. Daarom is het belangrijk om geen tijd te verliezen aan vervelende statusupdates en ander vriendschappelijk gezeur. Want zodra de gebruiker zich afmeldt, drogen de reclame-inkomsten op.

Zo komt het dat sommige vrienden nooit met hun nieuws in de lijst staan, laat staan bovenaan. Zo komt het ook dat sommige vrienden zelden iets leuk vinden. Ze hebben uw bericht waarschijnlijk gewoonweg niet gezien omdat het in de filter is blijven hangen.

Het algoritme verbant de meerderheid van de vriendschappen naar achterkamertjes omdat ze geen garantie bieden op meer tijd en meer winst. Voor Facebook welteverstaan. Vergelijk het met een cafébaas die beslist wie aan de toog naast wie zit om meer bier te kunnen verkopen. Zageventen zijn slecht voor de omzet, ook op Facebook. Maar zageventen hebben ook vrienden.


Puur en onversneden

Laat vriendschap zich wel in een algoritme dwingen? En hoe leuk is het dat Mark Zuckerberg zich bemoeit met de vriendschappelijke voorkeuren van anderhalf miljard mensen om er zelf rijk van te worden?

In de begindagen van Facebook was het anders. Wie in 2004 op Facebook zat, kreeg puur en onversneden een opsomming van vrienden en hun bijbehorende profielen te zien. Daarnaast bestond er één pagina die bijhield aan welke profielen er iets was veranderd. Die pagina werd onverwachts populair. Het hoofdkwartier in Californië kreeg al snel in de gaten dat veel gebruikers vertrokken vanop die ene pagina om vandaar verder te surfen naar de vrienden die op de een of andere manier iets hadden veranderd.


Sentimentele kosten

Twee jaar later werd de beroemde filter van Facebook gelanceerd: News Feed, een simpele manier om de vinger aan de pols van de vriendschap te houden. Ruchi Sanghvi was destijds News Feed-productmanager bij Facebook. Zij blogde op 5 september 2006: ‘News Feed brengt je doorheen de dag op de hoogte van veranderingen in een gepersonaliseerde lijst van nieuwsfeiten. Zo weet je dat Mark Britney heeft toegevoegd aan zijn favorieten of dat de persoon op wie je stiekem verliefd bent, opnieuw single is.’ Op de achtergrond draaide een eenvoudig, haast willekeurig puntensysteem mee dat de volgorde van de nieuwe startpagina vastlegde.

Later veranderde het puntensysteem in Edgerank, een algoritme dat rekening hield met het soort bericht (hoeveel likes, commentaren, tags?), het tijdstip van een bericht (hoelang geleden gepost?) en de vriendschappen die ermee waren gemoeid (hoe dicht staat de vriend bij u?).

Maar intussen spelen meer dan 100.000 parameters een rol. Het algoritme is een zelflerend systeem geworden én een succesformule. Vorig jaar stegen de inkomsten van Facebook naar 17,9 miljard dollar. Vriendschappen filteren is dus een lucratieve zaak.

Inmiddels zijn er knopjes waarmee gebruikers kunnen aangeven dat ze sommige vrienden niet meer willen volgen, net zoals ze kunnen aangeven dat de berichten van deze of gene vriend bovenaan de lijst moet staan. Het mogen er maximaal dertig zijn. De rest van uw vriendschappen wordt overgeleverd aan het algoritme.

De ingenieurs die het algoritme dagelijks bijstellen, benadrukken dat hun analyse op geen enkel moment sentimenteel is. Alleen de berekeningen van het bedrijf tellen. De sentimentele kosten zijn voor de vrienden zelf. De verwijten aan de échte toog klinken als volgt: en waarom zou ik de foto van jouw dochter liken? Val dood. Jij liket ook nooit wat van mij.


Hommel en panter

Facebook is zoals de hommel van Leonardo da Vinci. In zijn achterste heeft hij gif, in zijn mond heeft hij honing. Want Facebook heeft ook voordelen. Nooit eerder waren vriendschappen zo toegankelijk. Een klasgenote uit 1984 zou vroeger al lang opgeslokt zijn door het monster van de tijd. Dankzij Facebook gaan wij binnenkort weer samen koffiedrinken. Als haar statusupdates tenminste niet te vaak worden opgegeten door het algoritme.

In Tijd, zijn jongste boek, heeft Rüdiger Safranski het over tijd en over hoe het hoofdkenmerk van de moderne wereld gelijktijdigheid is geworden. Die gelijktijdigheid zit in grote mate in Facebook. Het platform is overweldigend, veel erger dan de opwinding die Proust voelde toen hij voor het eerst met zijn moeder belde! Safranski waarschuwt dan ook. ‘De telecommunicatiemedia zijn niets anders dan prothesen om de reikwijdte van de waarneming te vergroten.’

Het is waar. Hoe zou een mens anders zoveel oude en nieuwe sympathieën kunnen overzien? Nog goed dat het algoritme van Facebook af en toe een vriendschap opeet, of iedereen zou gek worden. Maar pas op voor vriendschappen die rond hinkelen op een houten been. Het levende been heeft Mark Zuckerberg verkocht.


DS, 15-09-2016 (An Olaerts)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB