TEST UW VLAAMS BLOK-GEHALTE

HEEL DIVERSE REDENEN VERANTWOORDELIJK VOOR SUCCES

Van onze redacteur (De Standaard, 15/06/’04, p.3)

BRUSSEL - Waarom stemt haast een kwart van de Vlamingen voor het Vlaams Blok? Hierbij volgen alvast tien redenen die een rol hebben gespeeld.

Het was volstrekt voorspelbaar. Zondagavond werd er opnieuw bijzonder kribbig gereageerd op de twaalfde verkiezingsoverwinning van het Vlaams Blok. In heel wat reacties weerklonk een fikse portie frustratie, gevoed door een virulente afkeer voor het programma en de partijleiding van het Blok. Toch kan het leerrijk zijn om eens vrank op zoek te gaan naar de complexe attractiviteit van deze partij.

1. Heldere communicatie.

Tijdens de jongste verkiezingscampagne sprong de communicatie van het Blok in het oog. Zijn affiches waren herkenbaar en bevatten bovendien inhoudelijke slogans. De gebuste folders oogden eenduidig, helder en to the point. Er zit nooit ruis op de Blok-boodschap.

Hetzelfde kenmerkt de mandatarissen die het woord mogen voeren. Alles verloopt gestroomlijnd, interne kritiek is uitgesloten. De werkelijkheid mag dan bijzonder gecompliceerd zijn, met een oneliner van een Blok-kopstuk lijkt de wereld weer eenvoudig. De tegenstander heeft meteen drie minuten nodig om te nuanceren.

2. Een echte volkspartij.

Goed tien jaar geleden bestempelden slimme professoren het Blok-electoraat als ,,mensen met een klein zelfbeeld''. Het was de tijd van de ,,kiezer die ongelijk'' had, een kreet die we dezer dagen opnieuw horen.

Tijdens de meetings bots je eerder op een onderlaag. Maar het Vlaams Blok mag zich eigenlijk een echte volkspartij noemen. In alle lagen van de samenleving kan de partij op een solide aanhang rekenen. Dat vereenvoudigt ook de verdere groei. Het schaamtegevoel is weg. Mensen hebben er geen probleem mee om onder vrienden toe te geven dat het Blok een stem krijgt. Voor heel wat Vlamingen is het Vlaams Blok een gewoon onderdeel van het politieke landschap geworden.

3. Vlaanderen houdt van underdogs.

De Belgische nationale voetbalploeg is op haar best als ze tegen een op papier veel sterkere tegenstander moet spelen. Het cordon sanitaire is de levensverzekering van de underdogpositie van het Blok. Nu al vindt de helft van de Vlamingen dat de partij het recht heeft om mee het land de besturen. Dat zoiets niet kan, voedt hun onrechtvaardigheidsgevoel.
De veroordeling wegens racisme verstrakt deze houding. Vlamingen hebben al een ingeboren wantrouwen tegenover de overheid. Als die overheid zich vervolgens bezighoudt met een politieke partij het zwijgen op te leggen, is er een probleem. Vreemd genoeg heeft de partij ook geen last van de negatieve berichtgeving rond drugs, moord en mishandeling waarvan een aantal gemeentelijke mandatarissen werden beschuldigd. De kiezer wil het blijkbaar niet weten, of de berichtgeving werkt zelfs contraproductief.

4. Migranten.

In sommige scholen van het Antwerpse stedelijke net groeit de Blok-aanhang als kool. De leerkrachten voelen zich in de steek gelaten. Maar het onderwijzend personeel heeft ook de indruk dat er met twee maten en gewichten wordt gewerkt. Autochtone leerlingen moeten de regels volgen, voor allochtone leerlingen moet er soms om de lieve vrede een uitzondering worden gemaakt.

Dit ,,gevoel van ongelijkheid'' kan zonder problemen worden geëxtrapoleerd: migrantenstemrecht, het leefloon voor bepaalde categorieën van asielzoekers, de bestraffing van criminelen, positieve discriminatie op de arbeidsmarkt Blok-kiezers gaan ongegeneerd uit van het Eigen volk eerst-principe, een eenvoudig uitgangspunt dat nogal wat Vlamingen aantrekt.

5. Weltschmerz.

Dat ongenoegen over de samenleving uit zich op twee manieren. Op microgebied gaat het om de zogeheten ,,spijtstemmers'', mensen die via het sleutelgat van een eigen probleem de samenleving te lijf gaan: een boete die te duur uitvalt, een veroordeling die onterecht is, een onfatsoenlijke belastingaanslag, een bouwvergunning die te laat werd afgeleverd Hier zijn er evenveel aanleidingen als kiezers. De Vlaming is trouwens niet langer beschaamd om zijn Blok-stem als chantagemiddel te gebruiken wanneer een en ander hem niet zint.

Op macrogebied gaat het om kiezers die worstelen met een te snel evoluerende samenleving. Niet iedereen is helemaal mee met de internetcultuur of heeft een goed oog in de uitbereiding van de Europese Unie. Sommige evoluties gaan gewoon te snel. Het Vlaams Blok geeft op zijn minst de indruk deze bevolkingsgroepen te respecteren.

6. Afkeer van traditionele partijen.

Zoals het Blok de vreemdelingen als zondebok uitspeelt voor heel wat maatschappelijke problemen, acht de Blok-kiezers de ,,democratische'' partijen verantwoordelijk voor alles wat misloopt. Een stem voor het Vlaams Blok zegt in die zin trouwens meer over de afkeer voor de traditionele partijen dan over de voorkeur voor het Blok.

Daarbij speelt de ,,kwettercultuur'' een rol. Honderden ideetjes overspoelden Vlaanderen de jongste jaren. Er werd gekletst en getaterd dat het een lieve lust was. De terugkeer van brombeer Jean-Luc Dehaene was in die zin een welkome afwisseling. Bij hem horen we geen woord te veel. De manier waarop Verhofstadt zijn nederlaag als een overwinning verkocht, kwam bij heel wat mensen over als een belediging.

En wat te denken over al die ministerswissels in de Vlaamse regering, of politici die ieder jaar aan verkiezingen deelnemen zonder de intentie te zetelen? Soms leek het wel of de politiek een manifest gebrek aan verantwoordelijkheidszin etaleerde.

De traditionele partijen maken het plaatje nog dramatischer door voortdurend de kiezers van het Blok te culpabiliseren door hen te verslijten voor racisten, malcontenten en egoïsten. Meteen slaan ze de deur naar de herovering van de stem dicht.

7. Egoïsme/individualisme.

Vlaanderen behoort tot de rijkste regio's ter wereld. Wie veel heeft, kan veel kwijtspelen. Zo'n attitude komt in de eerste plaats ten goede aan een partij die een gesloten maatschappijmodel promoot.

De aftakeling van gemeenschapsstructuren (het middenveld) versterkt dit. De verzuring binnen de samenleving krijgt zo makkelijker vrij spel, de barbecuecheques ten spijt.

8. Negatieve campagne.

Het slotdebat op VTM was ontluisterend pijnlijk. Haast alle partijen maakten vrolijk ruzie met elkaar, met Vlaams Blok-kandidaat Filip Dewinter die op een haast schoolmeesterachtige manier het klasje tot de orde riep. De harde campagne tussen CD&V en de VLD heeft het Blok geen windeieren gelegd.

9. Details.

De grootste promotie voor het Vlaams Blok stond begin mei in Het Laatste Nieuws. De krant bracht een paginagroot verslag over de Gay Parade in Brussel en de grote aanwezigheid van diverse politieke partijen aldaar. Dat creëerde een beeld van politici die zo weinig om handen hebben dat ze zich dan maar met homoseksuelen bezighouden. De tijden dat homo's in de kast moesten blijven, is gelukkig voorbij. Politici mogen daaruit niet concluderen dat elke Vlaming warmloopt voor een homohuwelijk.

De media kwamen ook inkt te kort om de jongste jaren de diverse vormen van overloperij te verslaan. Heel interessant voor het Wetstraatwereldje, maar voor heel wat kiezers een zoveelste bewijs dat de politiek synoniem is voor postjes- en poenpakkerij waar de Vlaming zelf niet beter van wordt.

10. Partij van het gezond verstand.

Het programma van het Blok telt enkele extreme punten. Maar u zou ervan schrikken hoe ,,gewoontjes'' het gros van het programma is. Zeker het financiële luik van Doe de stemtest etaleerde het middle of the road-karakter van het Blok. Voor heel wat kiezers is de formatie dan ook niet meer dan de partij van het gezond verstand.