Welke factoren leiden ertoe dat iemand voor terrorisme kiest? Dat probeert psychologe Anne Speckhard uit te zoeken met veldwerk en empirische gegevens.

Bij (zelfmoord) terroristen in conflictgebieden, zoals de Palestijnse gebieden of Irak, is het destructieve gedachtengoed volgens Speckhard bijna altijd het gevolg van zware psychologische trauma’s. Zij stelde vast dat terroristen en would-be-terroristen bijna altijd al van jongsaf aan vreselijke dingen hebben meegemaakt. Die trauma’s maken hen vervolgens kwetsbaar en ontvankelijk voor destructieve ideologieën.

Maar wat te denken van terroristische aanslagen in niet-conflictzones zoals de Europa of de Verenigde Staten? De discriminatie waarmee allochtonen te maken krijgen is behoorlijk frustrerend, maar volstaat lang niet om de terroristische toer op te gaan, meent Speckhard. Niemand krijgt hier met dezelfde zware trauma’s te maken als Palestijnen of Afghaan. Precies daarom zijn de aanslagen in Parijs zo schokkend: zij waren het werk van onopvallende jongemannen die "bij ons" zijn geboren op opgegroeid.

Het is hier dat ideologie in de vorm van uitgekiende indoctrinatie de hoofdrol gaat spelen. Op straat, misschien in de moskee, op tv, of het internet circuleert er volop informatie om kwetsbare mensen in een bepaalde richting te duwen. Terroristische aanslagen worden met heroïsche muziek verheerlijkt. Foto’s en beelden van reële wreedheden in Syrië of de Palestijnse gebieden worden getoond. En nog eens getoond. En nog eens.

Speckhard: 'Die massa moeilijk verteerbare scènes vindt niet gemakkelijk een plaats in iemands hoofd, en blijft hangen. Mensen worden zo opgehitst dat ze in zekere zin getraumatiseerd raken. Natuurlijk ervaren zij nooit zo’n groot trauma als mensen in oorlogszones, maar het kan hen wel mobiliseren. Ik herinner me hoe aangeslagen ik als kind was toen ik films over de Holocaust of de slavenhandel zag. Op zulke momenten voelde ik heel intense emoties opborrelen. Je had me toen zo ver kunnen krijgen dat ik bereid was tegen onrecht te vechten.'

Bij dit soort secundaire traumatisering met waargebeurde beelden worden ook fictieve verwantschappen gelanceerd: ‘Dit zijn je moslimbroeders en -zusters die vermoord werden, voor hen moet je vechten en desnoods sterven’. Vroeg of laat krijgt zo iemand wel het idee dat hij misschien een goede daad stelt door te helpen dat onrecht te bestrijden. Wie dan met foute vrienden omgaat, kan naar terrorisme grijpen.'

Speckhard pleit dan ook voor voorlichting op school, net zoals jonge mensen voorlichting over drugs of seks krijgen: 'Ik zou willen dat er op school verteld wordt dat er een militante jihadfilosofie bestaat en dat de Koran daarin gemanipuleerd wordt. Je moet aan kinderen uitleggen hoe terroristische groeperingen die verzen misbruiken en verkeerde conclusies trekken. Uitleggen waarom je geen onschuldige burgers vermoordt. Zodat iedereen al op jonge leeftijd beseft hoe die groepen werken, dat ze je met beelden van echt gebeurd onrecht benaderen, om je van geweld te overtuigen.'

Religie als mobiliserende factor
Terrorisme is onderhevig aan trends en aan globalisering. Vroeger bedachten plaatselijke groeperingen hun eigen versie van terrorisme, maar mede dankzij de communicatiemedia neigt de huidige trend naar religieus aangepookt zelfmoordterrorisme.

Zo spelen groeperingen zoals Isis of Al Qaeda snel in op nationalistische conflicten. Dat gebeurde in Tsjetjenië, waar een separatistisch conflict woedt dat in se met Russische overheersing te maken heeft. De pro-Tsjetjeense beweging bestaat toevallig vooral uit moslims. Speckhard: 'Oorspronkelijk was er geen militante jihadideologie in Tsjetjenië, maar door de input van outsiders is dit nationalistisch conflict veranderd en werd het zelfmoordterrorisme geïmporteerd. Voorlopig heeft dit echter nog geen breed draagvlak bij de lokale bevolking. Iets soortgelijks gebeurt in Syrië en Irak. Onder Saddam was er bij mijn weten geen zelfmoordterrorisme, maar de laatste jaren zijn er soms periodes met twee of drie zelfmoordaanslagen per dag.' Toch draait terrorisme volgens Speckhard altijd om politieke eisen of om territorium.

Religie is daarbij nooit een doel op zich, maar het is wel de mobiliserende kracht. Soms is dit verweven met een vorm van nationalisme, met "sterven voor het vaderland." In principe kan elke ideologie mobiliserend werken, maar religie doet dat wel bijzonder krachtig. Speckhard verduidelijkt: 'De militante jihad-ideologieën halen religieuze geschriften uit hun context en gebruiken die om mensen te overtuigen deel te nemen aan de politieke strijd. Ze vinden er redenen waarom je de moed zou moeten hebben actie te voeren. Willen met citaten aantonen waarom de gewelddadige strijd rechtvaardig is, waarom het goed is te sterven én te doden voor die strijd. Precies hetzelfde kan je doen met het christendom. Als je de Amerikaanse website Army of God opent, zie je dat ze bijbelcitaten gebruiken om te verantwoorden dat het goed is abortusklinieken op te blazen en abortusartsen uit te schakelen.'

Terroristen zijn geen psychopaten, maar mensen zoals jij en ik. Alleen functioneren ze door trauma’s en bepaalde omstandigheden psychologisch niet gezond. Terroristische groeperingen maken daar misbruik van door een foute ideologie te verkopen en hen uit te rusten om te sterven en te doden.


Bron: EOSwetenschap, 16-11-2015, http://eoswetenschap.eu/artikel/hoe...s-een-terrorist

Eigen mening: Terroristen, wat bezielt hen toch? Waarom doen ze zulke misdaden? Dat zijn vragen die ik me toch stel als ik hoor en zie wat er is gebeurd in Frankrijk.
Men spreekt in het artikel eerst over de terroristen in conflictgebieden. Daar wijten ze het aan zware psychologische trauma’s. Als je van jongs af aan vreselijke dingen meemaakt krijg je inderdaad met zeer zware trauma’s te maken. En dan kan ik ergens wel begrijpen dat het je te veel wordt en je er een einde aan wilt maken, maar waarom sleur je dan al die onschuldige mensen mee? Ik kan hier zelf geen antwoord op vinden… misschien is het tijd dat wij mensen daar gaan opvangen? Psychologen daar laten praten met de mensen? Zo kunnen we hen toch helpen?
Maar nu terug wat dichter bij ons, Europa. Ook hier krijgen we er meer en meer mee te maken. Het klopt zeker wat in het artikel staat. Men zegt dat allochtonen veel met discriminatie te maken krijgen, maar daarom aanslagen gaan plegen? Neen, dat kan nog steeds niet. Ook de Europeanen krijgen zelf te maken met discriminatie en ook voor hen is dat geen excuus voor aanslagen. Discriminatie is zelf iets vreselijks wat ik niemand toewens, maar ik vind het geen reden om terrorist te worden.
Maar de ideologie in de vorm van uitgekiende indoctrinatie die de hoofdrol zou spelen, lijkt mij al veel “logischer”. Overal in krijgt men te maken met informatie die de mensen in een bepaalde richting duwen. Terroristische aanslagen die heroïsch worden ontvangen doen niet veel goeds aan de jongeren die makkelijk te beïnvloeden zijn. Als en dit blijft herhalen gaat men er echt in geloven, en dat is een schande. Dat men mensen probeert zodanig op te hitsen dat ze in staat zijn om anderen te vermoorden is gewoon niet te vatten. Men maakt op deze manier van gewone mensen terroristen. Men probeert om ze zo te beïnvloeden en te bewerken dat ze echt gaan vechten tegen een soort “onrecht” dat er eigenlijk niet is. Ik vind dat we ook hier onze aandacht op moeten gaan vestigen, hier moeten we al beginnen strijden tegen het terrorisme. Haal deze beïnvloedingen weg en de terroristen zullen geen terrorist worden.
de oplossing van Speckhard lijkt me dan ook nodig. We moeten iedereen van jongs af aan wapenen tegen de beïnvloeding van anderen. Zo kunnen we in mijn ogen al veel problemen voorkomen.
Religie die in verband wordt gebracht met terrorisme, het gebeurt zeer veel. Echter vind ik dat deze twee onterecht met elkaar in verband worden gebracht. Moslim zijn is net zoals een christenen te zijn. Je gelooft in iets. En dat is iedereen zijn volste recht. Nu beginnen roepen dat alle moslims terroristen zijn vind ik niet kunnen. De islam heeft niets maar dan ook niets te maken met terrorisme. Dat wordt ook aangehaald in het artikel.

De mening van Stef is doordacht en duidelijk gemotiveerd, zijn mening komt ook volledig overeen met mijn mening. Labiele mensen die geen voeling hebben met de maatschappij kunnen makkelijker overhaalt worden tot het stellen van terroristische daden dan stabiele mensen die wel voeling hebben met de maatschappij. Toch denk ik dat het aspect van afpersing en bedreiging ook een grote rol speelt. Er zijn terroristen die dit niet willen doen, maar het moeten omdat ze bedreigd worden. Je moet het hoofd van terrorisme zeker niet onderschatten. Er zijn genoeg mensen die het doen omdat heel hun familie bedreigd wordt. Doen ze het niet, dan wordt de hele familie uitgemoord. Om de familie beschermen, zullen ze alles doen wat van hen gevraagd wordt. Sommigen weten zelfs niet wat er gaat gebeuren. Ze moeten een pakketje verzenden, maar hebben geen idee wat erin zit. Ze weten het dan pas wanneer het te laat is, wanneer de bom afgaat. Ik denk ook meteen aan arme mensen. Deze mensen worden rijkelijk beloond. Als ze zichzelf opblazen, wordt beloofd dat hun familie een grote rijkdom zal kennen voor de rest van hun leven. Mensen doen nu eenmaal alles om hun familie te beschermen en ervoor te zogen dat hun familie het goed heeft. Ook al moeten ze zichzelf daarvoor opblazen. Daarom vind ik het belangrijk om dit aspect zeker niet over het hoofd te zien.

De islam heeft wel degelijk iets te maken met terrorisme (althans de vorm waarmee wij geconfronteerd worden), het lijkt me beter te zeggen dat de islam niet de directe oorzaak hoeft te zijn. Laten we wel eerlijk wezen, de islam verschilt op vele vlakken grondig van het christendom. Verschillende geloven aan elkaar gelijk stellen onder het mom van 'je gelooft in iets (anders)' is niet steeds correct; er komen ook frequent verschillende dogma's en benaderingswijzes bij kijken.
Het is een lastig onderwerp omdat we enerzijds niet al de moslims over dezelfde kam willen scheren, maar anderzijds zijn we hierdoor nogal geneigd de gebreken van sommige islamitische benaderingen weg te cijferen. De islam ziet bijvoorbeeld doorgaans de Koran als het letterlijke woord van God, iets wat het christendom verwerpt, en dit verengt aanzienlijk de wijze waarop mensen met het geschrift kunnen omgaan. Ook het christendom telt nog stromingen die deze benaderingswijze van de Bijbel toepassen en deze zijn vaak ook het meest fundamentalistisch.

Verlichte islamitische theologen zijn in veel minder grote getallen aanwezig en moeten dikwijls ook onderdoen voor de eerder fundamentalistische prekers. Deze laatsten spelen dan ook een grote rol in de indoctrinatie waar Stef over spreekt, vooral als het vertrouwde imams zijn. Ik denk dat een gebrek aan eenheid binnen de islam er ook voor zorgt dat deze verlichte theologen weinig draagkracht vinden.
Dr. Adnane Ibrahim is een geweldig voorbeeld van een revolutionair iemand voor de islam, maar ook zijn toehoorders zijn soms belachelijk klein in verhouding met die van de eerder fundamentalistische prekers.


Ikzelf kan ergens wel discriminatie als begrijpbare oorzaak zien, vooral de wijze waarop dit een identiteitscrisis kan vormen voor individuen. Ik kan me wel vinden in de soort van omgekeerde psychologie waarbij zij zich met hart en ziel gaan inzetten voor datgene waardoor zij zich gediscrimineerd voelen. Vooral jongeren zijn ook erg vatbaar voor extreme ideologische visies, dit staat zelfs los van religie.
Discriminatie lijkt me dan wellicht niet steeds het correcte woord, maar ik denk dat het een penibele situatie is om bijvoorbeeld zowel 'moslim' als 'Belg' te zijn; want zo redeneren we dikwijls wel. Je kan hier geboren en getogen zijn als moslim, wij leven nog niet steeds in de samenleving waarin zij zich steeds ook oprecht Belg kunnen voelen. Ik las een tijd terug een artikel dat aanhaalde waarom radicalisering onder moslims zich aanzienlijk minder voordeed in de VS; zij gaven aan dat de nationalistische/patriottistische houding van Amerikaanse burgers moslims echt uitnodigde om deel te zijn van het land en zij voelde zich ook echt Amerikaans. Ik vond deze redenering wel terecht.