"Voetbal is ideaal bindmiddel''


Voetbal kan de wereld niet redden, maar hem wel een beetje beter maken. Het Engelse voetbal begon twintig jaar terug met allerlei sociale projecten het gevecht tegen het hooliganisme en veranderde zo het imago van de sport. De politiek wil de Belgische clubs aanzetten om ook werk te maken van hun sociale rol.


HET Britse voetbal heeft een lange sociale traditie. Het Schotse Celtic nam in Glasgow al in de 19de eeuw de zorg voor de minderbedeelden op zich. Charlton Athletic, een kleinere club uit de Premier League, is een voorloper op het gebied van sociale projecten rond voetbal. Vorige week maakte Germinal Beerschot bekend dat het met de Londenaars gaat samenwerken. Europarlementslid Ivo Belet (CD&V) bezocht Celtic in het vooruitzicht van een hoorzitting in februari in het Europese parlement, waar sommigen het voetbal domweg tot een puur economisch gegeven willen degraderen. Belet gaat in tegen collega's die de sport bij de interne markt willen indelen en staat achter de plannen van de Uefa om de jeugdopleidingen te stimuleren. In Glasgow doet hij inspiratie op om hen duidelijk te maken dat voetbal de ideale broedplaats van sociale integratie is.

Celtic werd in 1888 door broeder Walfrid opgericht om de gaarkeukens voor arme immigranten uit Ierland te financieren. De zakelijke ontwikkelingen in het voetbal ten spijt verloochende Celtic nimmer zijn sociale opdracht. De club heeft een charter dat elke discriminatie op basis van ras, religie en geslacht verbiedt en beheert een liefdadigheidsfonds dat projecten in Glasgow en de derde wereld ondersteunt.

In de turnzaal van St. Mungo's Academy in Glasgow voetballen kinderen in het kader van het Celtic Education Programme. Het is een van de vele onderdelen van de sociale werking van The Bhoys. De training wordt geleid door John McLaughlin en Michael O'Halloran, die allebei voltijds aan de slag zijn bij de club als jeugdtrainers.

,,Ik werk met de -15 en de -19-jarigen'', zegt McLaughlin. ,,Michael doet de -13-jarigen. Twee halve dagen per week werken we in de scholen. We leren hen als een groep samen te werken, respect voor de tegenstander te hebben en tolerant te zijn. We brengen hen ook in contact met de spelers, hun helden. Dat heeft een geweldige impact op die kereltjes.''

Opvallend is dat er zowel kinderen in een Celtic- als in een Rangers-shirt bijlopen. De Schotse industriestad is nog steeds verdeeld in katholieken en protestanten. ,,Dit is een Celtic-programma, maar we sluiten niemand uit'', onderstreept de directrice van de school. ,,Rangers heeft gelijkaardige projecten. Langzaam maar zeker worden barrières afgebroken.''

,,Het is belangrijk dat de kinderen op deze manier samenspelen en de kloof tussen de gemeenschappen dichten. Zo voeden we een generatie op die beseft dat de rivaliteit ophoudt zodra de wedstrijd gedaan is. Het stadsbestuur is diep overtuigd van de waarde die de sport kan hebben. Jongeren worden aangemoedigd tot fysieke activiteiten. Zo is zwemmen tot 16 jaar gratis en zijn tijdens de vakantieperiodes alle sportfaciliteiten open en gratis.''

,,We lokken vooral probleemkinderen aan'', weet Tony Russel, een ex-leraar die het opvoedingsprogramma van Celtic coördineert. ,,Jongens en meisjes die spijbelen, gedrag- of emotionele problemen vertonen. We werken aan hun zelfvertrouwen en zelfbeeld en leren hen een positieve identiteit aan.''

,,Al ruim 1.500 leerlingen hebben een programma van tien weken bij ons doorgemaakt'', aldus Russel. ,,Nadien blijven we hen in de gaten houden.

Celtic is watching you, luidt de boodschap. Celtic beschikt daarvoor over honderd gemeenschapscoaches. Opvolging leert ons dat 81 procent van de kinderen daarna beter presteert op school.''

De kinderen van St. Mungo's Academy krijgen vrijkaarten om 's avonds naar Celtic-Motherwell te gaan kijken. ,,We investeren jaarlijks 600.000 euro in gelijkaardige projecten. Dit gaat terug naar de roots van onze club'', aldus Russel.

Belgische clubs houden, in het beste geval en steeds minder, kinderen van de straat. Charlton Athletic, de meest zuidelijke club van Londen, plukt ze letterlijk van de straat. ,,Meer dan gewoon een voetbalclub'', is het motto van Charlton Athletic, dat dit jaar zijn honderdjarig bestaan viert. In de jaren '80 was de club echter op sterven na dood. De Addicks hadden zelfs geen eigen stadion meer en moesten onderdak vinden bij de buren van Crystal Palace en West Ham. Na zeven jaar in de wildernis wilde de club naar The Valley terugkeren, maar dat zag het gemeentebestuur van Greenwich niet zitten.

Charlton richtte de Valley Party op, wipte de zittende meerderheid en mocht in 1992 naar zijn thuishaven terugkeren. De club renoveerde het stadion, dat uitgebreid werd van 8.000 naar 27.000 zitjes. In een van de tribunes, die gefinancierd werd met Europees geld, is een school voor 4.000 leerlingen gehuisvest. Over een paar jaar moet The Valley ruim 40.000 toeschouwers kunnen herbergen. Onder de nieuwe tribune komt er kinderopvang voor arme families en een kinderziekenhuis.

Charlton Athletic klom zeven jaar terug naar de Premier League. Het dankt zijn huidige bloei in ruime mate aan zijn diepe wortels in de gemeenschap en zijn sterke sociale betrokkenheid. ,,Wij hebben niet de uitstraling van Manchester United, Liverpool of Arsenal'', zegt Steve Waggott, de voorzitter van de stichting die alle sociale projecten van de club coördineert. ,,Wij moeten harder werken en innovatiever zijn om toeschouwers te lokken. Charlton is ook een heel ander merk. Wij worden de gemeenschapsclub genoemd.''

Waggott neemt ons mee naar Avery Hill Park. Iedere dag tussen vier en zes voetballen een vijftigtal jongens en meisjes tussen 8 en 19 jaar hier. ,,We voeren de kinderen aan via de school of buurtwerkers'', vertelt Sean Daly, de voetbalcoördinator van Charlton. ,,Soms pikken we ze gewoon van straat op. Het zijn bijna allemaal probleemgevallen. Jongeren die op straat rondhangen en overlast veroorzaken.''

,,We organiseren competities tussen ploegjes van verschillende straten of woonwijken met een heuse rangschikking. Wie in aanraking komt met de politie verliest punten voor zijn team. Dat valt meestal niet goed bij hun vriendjes, want ze willen allemaal winnen.''

Het parkvoetbal draait echter om veel meer dan een wedstrijdje winnen. ,,We leren de kinderen verantwoordelijkheidsgevoel, fair play en respect voor de tegenpartij. Eén keer per week geven we ze uitleg over gezonde voeding en maken we hen bewust van het gevaar van drugs. Ze krijgen ook huiswerk mee, in de hoop dat ze de boodschap aan hun ouders doorspelen.''

,,Ik noem dit edutainment '', lacht Daly, die in het schoolbestuur zit van de plaatselijke onderwijsinstellingen en de moeilijke gevallen persoonlijk kent. ,,Opvoeding en plezier. We leren de jeugd spelen, en spelen om te leren. We leiden nu politieagenten op als voetbaltrainers. Zij maken pas na een tijdje duidelijk dat ze agenten zijn.

Op die manier leren de kids dat de flikken echt wel meevallen.

De club gebruikt hiervoor 15 voltijdse en 177 deeltijdse coaches, die gediplomeerd en gescreend zijn. Jaarlijks zijn 140.000 kinderen bij onze initiatieven betrokken.'' Drie jaar is de club uit het zuidoosten van Londen hiermee bezig. ,,Aanvankelijk kostte het ons twee miljoen euro per jaar'', weet Waggott.

,,Intussen is het project zelfbedruipend dankzij de steun van de overheid, sponsoring en allerlei giften. Samen goed voor 3 à 4 miljoen euro. Elk jongere die voor overlast zorgt en voor de jeugdrechter moet verschijnen, kost de maatschappij 10.000 euro. Wij voorkomen in plaats van genezen.''

,,Deze aanpak heeft er voor gezorgd dat de jeugdcriminaliteit in deze regio met 28 procent is gedaald. De Metropolitan Police wil ons opzet in samenwerking met de twaalf plaatselijke profclubs naar de 650 wijken van Londen overplanten. Een investering van 10 miljoen euro over drie jaar.''

Charlton Athletic zou geen voetbalclub zijn als het alleen om de sociale rol te doen was. ,,Liefst zou ik over nog 100 coaches beschikken'', oppert Waggott. ,,We trekken nu al bijna tot in Dover. Ruim 300.000 kinderen passeerden dankzij de sociale projecten door onze handen. Het is een wiskundige onvermijdelijkheid dat daar een aantal diamanten tussen zitten. 23 procent van de spelers van onze jeugdacademie komen hier vandaan. Barry Fuller is de eerste speler van onze A-kern die we in het park ontdekten.''

,,Clubs die zeggen dat ze geen geld hebben voor hun sociale opdracht zijn kortzichtig. Er is een grote kans dat veel van deze jongeren supporter van Charlton worden en blijven. Als we lege zitjes hebben, delen we ook tickets uit. Veel van hen hebben niet de middelen om een Premier League-wedstrijd bij te wonen. Jullie clubleiders moeten er van doordrongen geraken dat sociale betrokkenheid ook economische voordelen inhoudt.''

,,Het hoeven niet allemaal dure ideeën te zijn'', weet Shaun Daly. ,,We verspreiden jaarlijks 30.000 voetbalkaartjes met vooraan de foto van een van onze spelers en achteraan de telefoonnummers van hulpcentra tegen drugs en alcohol. Die worden dan ook veel meer gecontacteerd dan vroeger. De jongeren houden de kaarten op zak omdat hun helden er op staan en omdat de foto's een geloofwaardig excuus zijn om de telefoonnummers in hun portefeuille te steken.''

Twee keer per week wordt ook een school uit de buurt in het stadion uitgenodigd. Ze krijgen onderricht over gezonde voeding. Kinderen met een leerachterstand volgen er les. ,,We rekenen niet meer met appels, maar met transferbedragen van voetballers'', zegt Daly. ,,Dat is een taal die ze begrijpen en hen interesseert. Aan ouderen geven we in het stadion computerles.''

De profspelers worden eveneens bij het opzet betrokken. Engelse profvoetballers zijn contractueel verplicht om minstens twee uur per week gemeenschapswerk te verrichten. ,,Bij Charlton staat in hun contract dat het minstens zes uur per week moet zijn'', aldus Waggott. ,,De meesten doen echter meer dan dat, omdat ze het gewoon leuk vinden.''

Charlton is een voorbeeld, maar geen uitzondering wat sociaal werk in het Engelse voetbal betreft. Alle 92 professionele clubs zijn op dit vlak actief. Vijf procent van het tv-geld van iedere club, in totaal 30 miljoen euro, gaat naar sociale werken. Bovendien is er ook nog de Football Foundation. ,,Wij krijgen van de voetbalbond, de Premier League en de overheid 22 miljoen euro'', zegt Sue O'Brien, Director of Administration and Evaluation. ,,Samen dus 66 miljoen euro. Na de stadionrampen van Bradford en Hillsborough in de jaren '80 werd de Football Trust opgericht om de infrastructuur te moderniseren en veiliger te maken. In 2000 zat het werk van de Trust erop en werd de Foundation, waar momenteel 45 mensen werken, opgericht.''

,,In vijf jaar hebben wij meer dan 750 projecten gesteund met bedragen die variëren van 1.500 tot één miljoen pond. Deze bewijzen dat het voetbal het leven van mensen kan veranderen en de kracht heeft om een positieve rol in de samenleving te vervullen. Voetbal is een ideaal bindmiddel.''


DS, 29-11-2005 (François Colin)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB