Collaboratie

Rik Torfs


Collaboratie heeft mij altijd gefascineerd. Ik zie haar als de gevaarloze en lucratieve keuze voor perverse machthebbers. Er zullen altijd collaborateurs zijn, met ieder regime, in iedere tijd.


Mijn grootvader zat tijdens de Tweede Wereldoorlog drie weken in de gevangenis. Niet erna. Op het juiste moment dus. Ik vind het fijn dat hij niet voor de foute machthebbers koos. Maar ik heb daar zelf geen enkele verdienste aan.

Mijn vader was rechter in Mechelen onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog. Samen met twee militairen vormde hij een triumviraat dat collaborateurs moest berechten. Het college stemde bij meerderheid. Eén keer legde mijn vader zich bij dit principe niet neer en weigerde hij het vonnis te tekenen.

Dat kwam zo.

Verzetsstrijders van het laatste uur wilden, zoals onmiddellijk na de oorlog wel vaker gebeurde, de woning van een collaborateur bestormen, zijn inboedel vernielen en hem voor het volk te kijk zetten. In ondergoed of pyjama of zo, want dat vonden de mensen fijn. Maar de collaborateur was niet thuis. Dus forceerden de verzetshelden de deur, gooiden het meubilair op straat en staken het in brand. Een beetje gefrustreerd omdat ze de collaborateur zelf niet te pakken hadden gekregen.

Helaas, de verzetslui hadden zich vergist. Niet de woning van de collaborateur hadden ze bestormd, maar die van zijn onschuldige buurman die evenmin thuis was. En dus werd de collaborateur voor de rechter gesleept om de kosten van het vernielde meubilair te vergoeden. Immers, was hij geen collaborateur geweest, dan had niemand per vergissing het huis van zijn buurman bestormd. De militaire rechters volgden die redenering. Mijn vader niet. Soms zeg je neen, al ben je juridisch verplicht om ja te zeggen.

Collaboratie en repressie liggen heel dicht bij elkaar. Want natuurlijk waren de bestormers van het huis ook collaborateurs. Gepeupel dat zijn kans schoon zag om zijn meest primaire wraakzucht straffeloos bot te vieren. Zonder gevaar. Onder het mom van ethische bewogenheid en morele verontwaardiging.

Iemand kan collaboreren uit idealisme – een heel kleine minderheid – of uit lafheid of baatzucht. Maar er staan altijd mensen klaar om met machthebbers mee te heulen, en des te meer naarmate die machthebbers minder scrupules vertonen. Tirans hebben vaak een grotere aanhang dan democratisch verkozen leiders.

Daarom heb ik spontaan meer vertrouwen in de stem van de minderheid dan in die van de meerderheid, ook al is het heel terecht dat in een democratie de meerderheid beslist. Met inachtneming van de mensenrechten en met behoud van de rechtsstaat uiteraard.


DS, 16-10-2014 (Rik Torfs)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Ik praat collaborateurs (tijdens WO II welteverstaan) zeker niet goed, maar hoe zou je zelf zijn? Stel dat er 5 soldaten met geladen wapens voor jouw neus staan, "geef je over en sluit je bij ons aan of we schieten je hier terplaatse neer!" Ik zou niet lang moeten nadenken. Niemand in zo'n geval denk ik...